Week 6: Kanker op patientniveau Flashcards
Wat is operabel?
Wanneer een patient in staat is om een operatie te handelen
Wat is resectabiliteit?
Wanneer de tumor weggesneden kan worden
Wat is adjuvante therapie?
Systemische behandeling na een operatie
Wanneer maak je een scan tijdens een adjuvant behandeltraject?
Eigenlijk niet, behalve om progressie uit te sluiten
Wat is een neo-adjevante behandeling?
Systemische behandeling voor de operatie
Wanneer geef je een neo-adjuvante behandeling?
Wanneer de patient niet in staat is om na de operatie chemo te verkleinen
Hoe heet het wanneer radiotherapie en chemo tegelijkertijd gegeven worden?
Convomitant
Hoe heet het wanneer chemo en radiotherapie na elkaar gegeven worden?
Sequentieel
Wat is bioradiatie?
Radiotherapie met niet-cytotoxische middelen
Hoe wordt bioradiatie gegeven?
Alleen intraveneus
Wat is een inductiebehandeling?
Een behandeling die kan helpen om een niet resectabele tumor resectabel te maken door de tumor kleiner te maken
Wat is het verschil tussen uitwendige en inwendige bestraling?
Uitwendige bestraling gaat met een lineaire versneller
Inwendige bestraling komt vanaf dichtbij bij de tumor en werkt door het verval van radioactieve stoffen
Hoe wordt inwendige bestraling ook wel genoemd?
Brachytherapie
Hoe werkt een lineaire versneller?
Elektronen worden versneld en klappen op de anode, waardoor fotonen vrijkomen die vervolgens richting de patient gaan
Eenmaal in de patient kunnen de fotonen elektronen uit de baan slaan, waardoor ionisatie optreedt, O2 radicalen kunnen vormden die vervolgens zeer reactief zijn
In welke eenheid wordt de door het lichaam geabsorbeerde energie aangeduidt?
Gray (Gy) J/kg
Waar staat 1 Gy gelijk aan in ionisaties per cel?
10.000 ionisaties per cel
Wat is een normale dagdosis aan straling tijdens radiotherapie?
2 Gy per dag
Welke soorten straling veroorzaken directe DNA schade?
Elektronen
Neutronen
Protonen
Alfa
Welke soorten straling veroorzaken indirecte DNA schade en hoe werkt dit?
Gamma
X-ray
Via vrije radicalen, waardoor ds breuken optreden
Waar staat LET voor?
Lineair energy transfer
Is de LET hoog of laag bij indirecte DNA schade? Waarom?
Laag, omdat het weinig efficient is
Vaak bij grote gebieden
Is de LET hoog of laag bij directe DNA schade? Waarom?
Hoog, zeer efficient, meestal wanneer de tumor precies in de straling valt
Wat is fractioneren en waarom wordt het toegepast?
Opknippen van bestralingsdosis, zodat het normale weefsel tijd heeft om DNA te repareren, maar de tumor niet
Wat is hypofractioneren?
Fracties >2 Gy
Wat is hyperfractioneren?
Fracties <2 Gy
Waarom werkt radiotherapie minder goed bij een snel groeiende tumor?
Snel groeiende tumor gaat sneller dan de angiogenese, waardoor hypoxie ontstaat, waardoor er minder O2 is en er dus ook minder O2 radicalen kunnen ontstaan
Wanneer worden de bijwerkingen van bestraling acuut genoemd? Bij welk weefsel komt dit vaak voor?
Tot 3 maanden na de behandeling
Snel delend weefsel
Wanneer worden de bijwerkingen van bestraling laat genoemd? Bij welk weefsel komt dit vaak voor?
Vanaf 6 maanden tot jaren na de behandeling
Langzaam delend weefsel, zoals hersenen of nieren
Waar staan de TCP en de NTCP voor?
Tumorcontrole en schade van het normale weefsel
Wanneer is er een grote therapeutische ratio?
Als de TCP en de NTCP curve ver uit elkaar zijn
Waar bestaat radiofarmaca uit?
Radio (straling) en farmacon (tracer/spoorzoeker)
Welke soorten straling worden gebruikt voor detectie en welke voor therapie?
Detectie: gamma en beta plus
Therapie: alfa en beta min
Welke stoffen zijn geschikt als farmacon?
Elke stof
Noem 5 essentiele eigenschappen voor een farmacon
Selectief voor target in lichaam
Hoge affiniteit voor target
Lage opname in andere weefsels
Behouden affiniteit met radioactief label
Geschikte halveringstijd
Met welke straling werkt een PET scan?
Positronen
Hoe werkt een PET-scan?
Emissie positron
Positron en elektron annihileren
e=mc2
energie = 2 fotonen
Fotonen detectie
Hoe werkt een gamma camera?
Hetzelfde als PET, alleen wordt hier 1 foton gedetecteerd
Wat is SPECT?
Single Photon Emission Computed Tomography
Sensitiever dan de gammacamera, omdat het 3D is
Wat is multimodaliteit?
Het gebruik van meerdere beeldvormingstechnieken, zoals PET-CT of PET-MRI
Welke 2 soorten botmetastasen zijn er?
Osteolyse: botafbraak
Osteosclerose: botaanmaak
Bij welke ziekte komen veel osteolytische metastasen voor?
Multipel myoloom
Bij welke ziekte komen veel osteosclerotische metastasen voor?
Prostaatcarcinoom
Welke 2 botzoekende radiofarmaca zijn er?
Ca-analoga
Bisfosfanaten
Waar binden de botzoekende radiofarmaca aan?
Hydroxyapatiet
Wanneer kan je botzoekende radiofarmaca niet gebruiken?
Bij puur lytische metastasen
Met welke stof wordt en FDG-PET/CT gedaan?
Fluordeoxyglucose
Wat licht er op met een FDG-PET/CT?
Organen die veel glucose gebruiken
Welk orgaan licht opvallend ook op bij een FDG-PET/CT? En waarom?
Nieren, omdat de uitscheiding van fluordeoxyglucose via de nieren gaat
Hoe kan uptake in de spieren voor een FDG-PET/CT voorkomen worden?
6 uur voor scan niet eten
Geen workout
Wat zijn de Deauville criteria?
Remissie van een lymfoom
Hoe hoog de uptake van tumor is t.o.v. lever
Schaal van 1-5
Noem 4 tumoren waarbij chirurgie niet het belangrijkste onderdeel van de therapie is en geef aan wat wel de therapie is
Testis: chemo, evt icm radio en/of operatie
Cervix: radiotherapie
Larynx/proximale oesophagus: chemoradiotherapie
Anus: Chemoradiotherapie
Wat is de surprise question?
Zou het mij verbazen als de patient binnen een jaar is overleden
Wat is advance care planning?
Anticiperen op behandelbeslissingen
Noem 7 onderdelen van advance care planning
Uitgaan van waarden en wensen patient
Sociale situatie vastleggen
Wie is de vertegenwoordiger van de patient
Therapeutische beslissingen
Wilsverklaringen
Besluiten rond reanimatie
Voorkeursplaats zorg en overlijden
Wanneer is een tumor radiosensitief?
Wanneer er een grote therapeutische ratio is
Wanneer is een tumor radioresistent?
Wanneer er een kleine therapeutische ratio is
Noem 2 tumoren die radiosensitief zijn
Seminoom
Hodgkin lymfoom
Noem 2 tumoren die radioresistent zijn
Glioblastoom
Sarcoom
Noem 3 stappen in de voorbereiding van radiotherapie
Positioneren
Plannings CT
Definiëring doelvolumes
Welke 3 doelvolumes zijn er?
GTV
CTV
PTV
Waar staat GTV voor en wat is het?
Gross tumor volume, wat je op de scan ziet
Wat is CTV?
Clinical tumor volume, GTV + marge voor microscopische uitlopers
Wat is PTV?
Planning target volume, CTV + marge voor beweegelijkheid
Wat is inverse planning?
Planningscomputer bepaalt hoeveel bundels er komen
Eerst voorwaarden dan een bestralingsplan
Wat is het voordeel van inverse planning?
Zorgt dat de tumor genoeg straling krijgt en het omliggende weefsel niet te veel
Wat is een multileaf collimator?
Schuifjes die bij elke bunder verschuiven waardoor intensiteitsmolulatie gedaan kan worden
Wat is een conebeam-CT?
CT-scan met lineaire versneller met verlaagde kwaliteit voor positieverificatie
Wat is stereotactische bestraling?
Bestraling op een lager volume, maar wel preciezer
Wat is fiducial tracking?
Metale veerjes worden via de lies ingebracht die vervolgens richting de tumor gaan
Hoe werkt een stereotactische bestraling?
Patient wordt op een vacuummatras gelegd, waardoor fiducial tracking kan plaatsvinden door een robot, waardoor zelf met de ademhaling de straling op de goede plek blijft
Wat is heterogene dosisverdeling?
Dosis neemt met afstand snel af
Wanneer is brachytherapie handig?
Lumina, intracavitair en interstitieel
Noem 3 voordelen van brachytherapie vs uitwendige radiotherapie
Meer sparing van het omliggende weefsel
Hogere dosis direct rondom katheters
Dosis in korte tijd gegeven
Noem 4 nadelen van brachytherapie vs uitwendige radiotherapie
Tumorvolume kan niet te groot zijn
Niet geschikt voor alle tumorlocaties
Lokale of algehele narcose nodig
Opname verpleegafdeling nodig
Wat is het grote voordeel van het gebruik van protonen bij kankerbehandeling?
Protonen worden tegengehouden door tumor, waardoor er geen dosis achter de tumor komt
Waar kan behandeling met protonen plaatsvinden?
Groningen, Delft en Maastricht
Wanneer wordt protonentherapie vergoed door de verzekering?
Pediatrische tumoren, intra-oculair en chordomen
Wanneer kan je toch protonentherapie vergoed krijgen door de verzekering?
Als je kan aantonen dat er baat bij is
Waar werkt chemotherapie op?
Celkern
Hoe kan je chemotherapie zo effectief mogelijk maken?
Middelen combineren om de dosis zo hoog mogelijk te maken
Welke 4 categorieën chemomiddelen zijn er?
Alkylerende middelen
Platina verbindingen
Topoisomerase remmers
Taxanen
Hoe werken alkylerende middelen?
Alkyleren DNA vorming
Waar eindigen alle platina verbindingen op?
-platin
In welke fase werken topoisomerase remmers?
S-fase
Welke topoisomerase remmers zijn er?
Topo-1 en topo-2 remmers
Hoe werken taxanen?
Remmen depolymerisatie van tubilines
Waar worden de meeste kankercellen door aangestuurd?
Externe factoren
Waar zorgt een middel wat de EGFR receptor als target heeft voor qua bijwerkingen?
Huid toxiciteit
EGFR is epidermis bla bla
Met welke middelen kan je een receptor van de buitenkant aanpakken? En hoe worden deze middelen toegediend?
-mab, via infuus
Met welke middelen kan je een receptor van binnen aanpakken? En hoe worden deze middelen toegediend?
-nib, via pillen
Wanneer werkt hormoontherapie?
Alleen in tumoren met een hormoonreceptor
Hoe wordt hormoontherapie bijna altijd gegeven?
Oraal
Welke therapie mag je nooit met hormoontherapie combineren? Waarom?
Chemo
Hormoontherapie brengt deling tot rust, waardoor chemo niet goed aangrijpt
Noem 3 tumoren die geschikt kunnen zijn voor hormoontherapie
Mamma
Prostaat
Ovarium
Wat zijn vinca-alkaloïden?
Binden aan beta tubiline, waardoor mitose niet afgemaakt kan worden
Wat kan je uitsluiten bij een verhoogde AFP?
Een puur seminoom
Wat is de karnofsky score?
Mate van ziekte
0% is dood, 100% is normaal zonder klachten van de ziekte
Bij welke karnofsky score mag je chemo toedienen?
> 70%