Week 4: Kanker op cellulair niveau Flashcards
Wat is dimerisatie?
2 receptormoleculen bij elkaar trekken
Noem de 2 soorten enzymgebonden receptoren met tyrosine kinase activiteit
Intrinsieke kinase receptoren
Non-intrinsieke kinase receptoren
Hoe werkt een intrinsieke kinase receptor?
Kinase activiteit aan de binnenkant op de receptor
Hoe werkt een non-intrinsieke kinase receptor?
Een eiwit (JAK) zit gebonden op de receptor en wanneer deze gefosforyleerd wordt geeft het een effect
Noem een voorbeeld van een intrinsieke kinase receptor
FLT-3
Door welke kinase/phosphatase wordt tyrosine gereguleerd?
Tyrosine kinase/phosphatase
Door welke kinase/phosphatase wordt serine gereguleerd?
Serine/threonine kinase/phosphatase
Door welke kinase/phosphatase wordt threonine gereguleerd?
Serine/threonine kinase/phosphatase
Hoe werkt JAK?
Er zit 1 eiwit per receptormolecuul. Wanneer er dimerisatie plaatsvindt komen er 2 eiwitten bij elkaar en fosforyleren ze elkaar en vervolgens signaaleiwitten
Wat is SH-2 en hoe werkt het?
SH-2 is een domein op het signaalmolecuul waar tyrosine aan kan binden. Als tyrosine is gefosforyleerd kan het binden aan het SH-2 domein en het signaalmolecuul activeren
Waar zijn aminozuren op tyrosine voor?
Specificiteit
Wat is de prognose voor een gemuteerde RAS?
Slecht
Waar zit RAS in de cel?
Binnenkant
Noem de pathway voor de activering van RAS
Tyrosine kinase
SH-2
SH-3
SOS
RAS (GDP)
RAS (GTP)
Wat is SOS?
Een GEF (guanine exchange factor), die GDP vervangt door GTP
Wat doet een GAP?
GTPase activating protein maakt van GTP GDP door hydrolyse
Waar gebruikt RAS GAP voor?
Om RAS weer uit te zetten
Waarom blijft oncogeen RAS de hele tijd aanstaan?
Oncogeen RAS kan GAP niet binden
Welke ziekte krijg je bij een FLT-3 receptor afwijking?
AML
Welke ziekte krijg je bij een G-CSF receptor mutatie?
CNL (chronische neutrofiele leukemie)
Hoe werkt de mutatie in JAK-2 waarbij valine verandert in fenylalanine op 617 (v617f)?
De mutatie zorgt voor minder JH-2, JH-2 is normaal gesproken een remmer voor JH-1 dus met minder JH-2 komt er dus meer JH-1, wat weer zorgt voor meer JAK
Welke 3 vormen van MPN zijn er?
Essentiële trombocytose (ET)
Polycytema vera (PV)
Primaire myelofibrose (PMF)
Waar staat MPN voor?
Myeloproliferatieve neoplasieën
Wat zijn de levensverwachtingen van ET, PV en PMF?
ET: normaal
PV: verkort maar oud mee te worden
PMF: gem. 7 jaar na diagnose
Waar zit de mutatie meestal bij PV?
JAK-2
Waar zit de mutatie meestal bij ET en PMF?
JAK-2, MPL, CALR
Wat is de behandeling voor een MPN?
Aspirine
Welke behandeling kan je specifiek voor PV gebruiken?
Aderlaten
Welke therapie kan je toepassen voor PMF met een lage levensverwachting?
Allogene stamceltransplantatie
Wat is de functie van het APC complex?
Het afbreken van beta-catenine
Wat gebeurt er met het APC complex bij het binden van WNT?
Afbreken
Wat gebeurt er met de transcriptie bij binding van WNT?
Omhoog
Welk ander molecuul behalve beta-catenine is er nodig voor transcripie?
TcF
Waarom werkt WNT alleen op korte afstanden?
Veel lipiden waardoor het slecht oplosbaar is
Wat is er aan de hand bij FAP?
Mutatie in het APC gen waardoor er geen destructie van beta-catenine is
Wat kan een therapie zijn bij een defect in de WNT pathway?
COX-2 remmer, COX-2 zorgt voor veel WNT signaling en dat is veel aan de hand in een tumor
Hoeveel mutaties zijn er nodig voor CRC?
3-5
Vanaf hoeveel blasten spreken we van AML?
> 20%
Waar staat MDS voor?
Myodysplastisch syndroom
Wanneer spreken we van MDS?
Bij cytopenie in 1 of meer cellijnen met eventuele dysplastische kenmerken, max 20% blast
Bij beenmerg met dysplastische kenmerken in 1 of meer cellijnen, max 20% blast
Wat is MDS?
Klonale ziekte van de hematopoetische stamcel
Wat is een therapie voor MDS?
5-azacytidine
Welke 2 vormen van epigenetische regulatie zijn er?
DNA methylering
Histonmodificatie
Is er bij kanker vaak sprake van een hyper- of hypomethylatie?
Hyper
Wat is een ander woord voor open chromatide?
Euchromatide
Wat zijn DNMTs?
DNA methyl transferases, zorgen voor methylering
Op welke plek vindt methylering plaats in de ring?
5
Bij welke DNA volgorde vindt methylering plaats?
CG
Wat zijn CG eilanden?
Plekken in het DNA waar veel CG zitten en dus veel methylering plaats kan vinden, zoals in de promotor
Welke 2 vormen van methylering zijn er?
De novo methylation
Maintenance methylation
Wat is maintenance methylation?
Bijhouden van methylatie bij duplicatie omdat het methyl niet automatisch wordt gedupliceerd
Hoe werkt 5-azacytidine?
Zorgt voor een homoloog cytidine, waardoor het niet meer gemethyleerd kan worden
Hoe werkt 5-azacytidine?
Zorgt voor een homoloog cytidine, waardoor het niet meer gemethyleerd kan worden
Welke letter komt er bij 5-azacytidine in de structuurformule in plaats van c?
N
Via welk eiwit gaat de intrinsieke pathway voor de apoptose?
Cytochroom C
Via welk eiwit gaat de extrinsieke pathway voor de apoptose?
FAS/FASL
Wat zijn caspades?
Vorm van proteases die gebruikt worden bij de apoptose
Hoe werkt de intrinsieke pathway voor de apoptose?
bcl-2 remt de apoptose, BAX stimuleert de apoptose en verhouding tussen deze eiwitten bepaalt het lot van de cel. Bij meer BAX worden er porieën gevormd en wordt cytochroom C vrijgemaakt
Waar werken bcl-2 en BAX?
Mitochondriaal membraan
Door welk eiwit wordt BAX gestimuleerd?
p53
Wat is senescence?
Een cel die onomkeerbaar in G0 zit door cellulaire stress
Welke vorm hebben cellen die in senescence zitten?
Platter en groter
Wat expresseren cellen in senescence?
Celcyclus remmende eiwitten
Wat is SASP? En wat zijn 2 functies?
Een eiwit wat wordt geproduceerd door cellen in senescence
Veroorzaken ontstekingen
Nodig voor tissue homeostase
Hoe worden senescence cellen opgeruimd?
Door het immuunsysteem
In hoeveel % van de tumoren is TP53 gemuteerd?
70%
Wat is TP53?
Een gen voor de transcriptiefactor p53
Hoe wordt p53 op eiwitniveau gereguleerd? En hoe gebeurt dit?
MDM2
MDM2 bindt waardoor ubiquitines ook binden, die zorgen voor afbraak door lysosomen
Wat is normaal gesproken de concentratie van p53?
Laag
Wat gebeurt er tijdens cellulaire stress met p53?
Fosforylering, waardoor MDM2 niet meer kan binden en p53 in de kern blijft het
Op welke 3 eiwitten heeft p53 effect en wat voor gevolgen heeft dat voor de cel?
p53 verhoogt p21, wat de celcyclus remt
p53 verhoogt het BAX, wat apoptose stimuleert
p53 verhoogt het MDM2 wat p53 verlaagt
Welke 3 soorten mutaties zijn er meestal in TP53 bij kanker?
Grote deleties
Verkorte eiwitten
Missense mutaties
Wat is immuuntherapie?
Manipulatie/stimulatie van het immuunsysteem van de patient om kankercellen aan te vallen
Wat voor soort stoffen zijn immuun-checkpoint remmers?
Monoklonale antistoffen gericht tegen moleculen op immuuncellen of tumorcellen
Noem 2 problemen voor behandeling met immuuntherpie
Tumoromgeving is vaak immunosuppressief
Tumorcellen zijn weinig immunogeen
Noem 3 immuunregulerende cellen
M2 macrofagen
Regulatoire T-cellen
Myeloid-derived suppressor cells (MDSC)
Wat is cancer immune editing?
Editing van de kanker om aanvallen van het immuunsysteem te ontwijken
Noem de 4 stappen van cancer immune editing en leg ze uit
Normale cellen naar transformed cellen door extrinsieke factoren, transformed cellen scheiden dager signalen uit voor immuunsysteem
Transformed cellen naar eliminatie, immuuncellen elimineren aangedane cellen
Eliminatie naar equilibrium, evenwicht tussen immuuncellen en tumor
Equilibrium naar escape, genoeg mutaties om niet meer herkend te worden
In welk stadium van de cancer immune editing is een tumor dorment?
Equilibrium
Noem de 3 stappen van een anti-tumor immuunrespons
Tumorantigenen opgepikt door APC
APC presenteren aan CD8+ cellen
CD8+ doden tumor door cytotoxie
Hoe gaat de cytotoxie van CD8+ cellen (3 stappen)?
CD8+ herkent met TcR
Antigeen is gebonden aan HLA molecuul
Activatie T-cel waardoor perforine granzym B vrijkomt en apoptose plaatsvindt
Noem de 7 stappen van de immuuncyclus
Vrijkomen tumorantigeen
Opnemen en verwerken tumorantigeen door APC
APC nemen mee naar lymfeklieren
T-cellen migreren via bloedbaan
T-cellen dringen door in tumorweefsel
T-cellen herkennen antigeen tumorcellen
Doden van kankercellen
Wat houdt co-stimulatie in?
T-cel heeft 2 signalen nodig voor activatie
Welke 2 signalen heeft een T-cel nodig om geactiveerd te worden?
Agp (antigeen peptide)
Interactie tussen CD80 of CD86 op het APC en CD28 op de T-cel
Wat gebeurt er na activatie van de T-cel?
CTLA-4 gaat naar het oppervlak, wat een hogere affiniteit heeft voor CD80 en CD86 dan wat CD28 heeft, waardoor er remming ontstaat
Welke 3 varianten van remming van costimulatie zijn er? En op welke cel zitten deze
PD-1 op de T-cel
PD-L1 op het APC/tumor
CTLA-4
In welke cel zit CTLA-4 met name?
CD4+
In welke cel zitten PD-1/PD-L1 met name?
Tumorcellen
Hoeveel immuuntherapie middelen zijn er op dit moment op de markt?
7 middelen
Waarop eindigen alle immuunmiddelen?
-mab
Hoe wordt immuuntherapie toegediend en waarom?
Via het infuus omdat het grote moleculen zijn
Hoeveel tijd kan er tussen behandeling zitten met immuuntherapie?
3-6 weken
Welke 2 modellen zijn er om genetisch gemodificeerde muizen te creeëren?
Transgeen model: oncogenen toevoegen
KO/KI model: embryonale stamcellen gene targeting
Waar staat wod voor?
Wet op dierproeven
Dierproeven zijn verboden behalve in 4 situaties, wat zijn ze?
Doel proef niet anders te bereiken dan met dieren
Belang proef opweegt tegen ongerief van proefdier
Vergunning voor verrichten dierproeven
Goedkeuring vanuit Dierexperimentencommissie (Dec)
Hoeveel dierproeven worden er in Nederland gedaan?
600.000
Waarvoor zijn de 3 Rs/3 Vs?
Uitgangspunten voor proefdieronderzoek
Noem de 3 Rs/3 Vs
Replacement/vervanging
Reduction/vermindering
Refinement/verfijnen
Noem de 5 vrijheden voor proefdieren van Brambell
Vrij zijn van dorst en honger
Vrij zijn van fysiek ongerief
Vrij zijn van pijn, verwondingen en ziekten
Vrij zijn van angst en stress
Vrij zijn hun natuurlijke gedrag te vertonen
Wat is het verschil tussen een algemene en een specifieke transcriptiefactor?
Algemene transcriptiefactor bindt aan promotor
Specifieke bindt aan enhancer en vervolgens bindt deze aan een promotor
Wat voor soort primers heb je altijd nodig bij een PCR?
Een voorwaartse en een terugwaartse
Wat is western blotting?
Eiwitanalyse met antilichamen
Wat is een nucleosoom?
Linker DNA + winding
Hoelang is een nucleosoom ongeveer?
Ongeveer 200 bp
Wat is linker DNA?
DNA tussen 2 histonen
Wat zijn truncerende mutaties?
Maken het eiwit kleiner
Uit welke 3 domeinen bestaat het TP53 gen?
TAD: transcriptie activerend domein
DBD: DNA bindend domein
OD: oligomerisatie domein
Waar op het TP53 gen vindt de tetramerisatie plaats?
Oligomerisatie domein
Welke 4 soorten tumorantigenen zijn er?
Tumorspecifieke antigenen
Weefsel- en differentiatiespecifieke antigenen
Gemuteerde oncoproteinen/fusie-eiwitten/overgeëxpresseerde antigenen
Virale antigenen
Welk soort tumorantigen is sterk immunogeen?
Viraal
Welk soort tumorantigen is niet/zwak immunogeen?
Gemuteerde oncoproteinen/fusie-eiwitten/overgeëxpresseerde antigenen
Wat is de IPSS-R score? Waar wordt deze score veel gebruikt?
Een risicoinschatting, wordt veel gebruikt bij MDS
Wanneer is de IPSS-R laag? Wat voor soort behandeling wordt er dan gegeven?
<4,5, er wordt dan supportive care gegeven