Week 6 Flashcards
Wat is maternale sterfte?
= sterfte door (in)directe oorzaken tijdens zwangerschap, bevalling of binnen 43dg postpartum
Late sterfte= sterfte van 43dg tot 1jr postpartum
- Direct: door zwangerschap → pre-eclampsie, fluxus, trombo-embolie, sepsis
- Indirect: aandoening verergert door zwangerschap → hartfalen, CVA
- Toevallig: ongerelateerd aan zwangerschap → trauma
Wat is perinatale sterfte?
Perinatale sterfte= Sterfte per 1000 dood- en levendgeborenen van 22weken tot 7dg postpartum
Foetale sterfte= aantal doodgeborenen per 1000 totaal geborenen(vanaf 24wk)
Vroege neonatale sterfte= sterfte in eerste week postpartum per 1000 levendgeborenen
Wat is intersekse?
= geboren met lichaam dat niet helemaal met heersende beeld man of vrouw overeenkomt
Hoe werkt een transitietraject?
- diagnostische fase: psychologische testen, gesprekken met psycholoog, co-morbiditeiten onderzocht
- Puberteit uitstellen met decapeptyl
- Hormoonbehandeling en real-life test
- Operatieve behandeling
- Spijt: 0,6% transvrouwen en 0,3% transmannen
- Juridische verandering geslacht kan zonder operatie maar wel diagnose
Wat is preconceptiezorg?
Vraag aan vrouw in fertiele leeftijd of van plan om komend jaar zwanger te worden
- Ja: ZwangerWijzer → screening; preconceptieconsult
- Weer ik niet: anticonceptie bespreken, StraksZwangerWorden
- Nee: NuNietZwanger(complexe problematiek), anticonceptie op thuisarts, anticonceptie consult
Wat is VoorZorg?
Zeer kwetsbare zwangeren: verpleegkundige legt huisbezoeken af en heeft intensief contact, biedt ondersteuning om zelfredzaamheid en gezondheid te verbeteren
Kosten vallen lager uit dan baten
Wat is de relatie tussen zwangerschap en psychiatrische stoornissen?
- pre-existente aandoening met/zonder psychofarmaca: counseling over medicatie
- ontstaan tijdens zwagerschap: tokofobie, PTSS
- ontstaan tijdens bevalling: PTSS(4%, 19% gecompliceerde bevalling)
Incidentie: angst(10-20%) en depressie(10-15%), persoonlijkheidsstoornis(5-10%), 0-5% psychose, PTSS, ADHD, bipolaire stoornis en autisme
Wat is imprinting?
- ouder specifieke, mono-allelische expressie genen
- aangebracht in oogenese/spermatogenese: methylering imprinting centers
- niet verwijderd tijdens resets
- verlies door deletie of UPD
- autosomaal dominante overerving: fenotype alleen tot uiting wanneer defecte gen via vader geërft
Wat is epigenetica?
- Regulatie gen-expressie
- gevoelig voor omgeving
- verwijderd tijdens oogoense/spermatogenese en na bevruchting
Histonmodificatie: staart gemethyleerd(chromatine dichter -> inactivatie)/acetylering(chromatine losser -> activatie) - verschillen in combi’s bepaald celtype
DNA methylering: CpG specifiek, C gemethyleerd -> inactief
Wat is een miskraam?
= zwangerschap eindigt <16wk
- symptomen: buikpijn en bloedverlies
- complicaties: ernstig bloedverlies, incomplete miskraam, sepsis, psychologisch
Behandeling
- expectatief:
+: geen operatieve complicaties, meest natuurlijk
-: belastend, incomplete miskraam, infectie, pijn/bloedverlies
- curettage:
-: invasief, uterusperforatie, cervixlaceratie of syndroom van Ahserman
+: gepland, bloeden stopt meteen, minder kans op ernstig bloedverlies en incomplete miskraam
- medicamenteus(misopristol):
+: niet invasief, in eigen hand, lijkt natuurlijk
-: kans op incomplete miskraam, infectie, langer bloeden
Wat is de DD en diagnostiek bij bloedverlies tijdens de zwangerschap?
DD: cervixafwijking, infectie, intacte zwangerschap, miskraam, EUG
Diagnostiek: echo(bij twijfel of lege vruchtzak na 1wk hh), BD, HF, VT, speculum onderzoek, lab(Hb, Ht, rhesus, hCG)
Hoe werkt een abortus?
- overtijdsbehandeling: tot 16dg overtijd, niet rapporteren
- Medicamenteus: oraal mifepriston op dag 0, vaginaal misoprostol op dag 1/2/3
- Instrumenteel: curettage
- Meestal geen complicaties
- Goede voorlichting en nazorg
- Meeste vrouwen tevreden met beslissing
Hoe is de wetgeving rondom abortus?
- abortuswet: uitgevoerd in instelling met vergunning door een arts
- <16jr toestemming ouders(uitzonderingen)
- grens: 24wk
- Melden aan IGJ → jaarrapport
- Geen info over: morning after pill en late zwangerschapsafbreking(aparte registratie)
Wat is late zwangerschapsafbreking?
Na 24wk zwangerschap
- MDO
- niet-natuurlijke dood
- categorie 1: foetus overlijdt gegarandeerd -> meestal niet strafbaar
- categorie 2: ernstige functiestoornis met beperkte overlevingskans of uitzichtloos lijden -> Jusititie beoordeeld strafbaarheid
Wat is de interactie tussen zwangerschap en ziekte?
- zwangerschap kan pre-existente ziekte verergeren/verbeteren
- ziekte door zwangerschap
Door veranderingen in fysiologie
Wat is diabetes gravidarum?
= hyperglyceamie tijdens zwangerschap
- komt veel voor
- screening bij risicofactoren(VG DG/macrosomie, obesitas, tweeling, PCOS, etniciteit)
- OGTT is gouden standaard
- combi insuline resistentie en tekort
- behandeling: dieet, zn insuline, soms metformine
- complicaties: noenatale hypoglycemie, PE, vroeggeboorte, macrosomie, schouder dystocie, diabetes na zwangerschap
Wat is hypothyreoïdie tijdens zwangerschap?
- pre-existent: altijd behandelen, levotyroxine dosis omhoog
- subklinische hypothyreoïdie(laag TSH, normaal FT4): TPOAb bepalen -> als hoog geen effect hCG dus eerder behandelen
Wat is hyperthyreoïdie tijdens zwangerschap?
- TSHrAb bepalen: ziekte v Graves -> risico foetale hyperthyreoïdie obv antistoffen, altijd behandelen
- meestal hCG geïnduceerd(fysiologisch)
Wat is het belang van schildklierhormoon tijdens zwangerschap?
- toegneomen behoefte aan schildklierhormoon, opgevangen door hCG
- Foetale hersenontwikkeling: schildklierhormoon reguleert, timing en hvlh belangrijk
- Start week 5, maar pas later foetaal schildklier actief → afhv maternaal schildklierhormoon
Wat is zwangerschapshypertensie?
> 160/>90
- ontstaan >20wk zwangerschap en verdwijnt 6wk na partus
- met proteïnurie: pre-eclampsie
- gesuperponeerde pre-eclampsie: bestaande HT met de novo proteinurie
Wat is pre-eclampsie?
Hypertensie icm proteinurie, orgaanfalen of IUGR
Insult = eclampsie
- klachten: gezwollen handen/gezicht, hoge bloeddruk, visusverandering, hoofdpijn , bandgevoel bovenbuik, dyspnoe, misselijk
- oorzaak: verstoorde placentatie of lage cardiovasculaire reserve
- risicofactoren: VG PE/IUGR, HT, DM, BMI >30, APLS, nullipariteit, eiceldonatie, leeftijd <6mnd, oudere leeftijd
- onvoorspelbaar, partus is enige definitieve behandeling(stabiel: 37wk, ernstige PE: 34wk)
- management: klinische bewaking in zkh, BD controleren en MgSO4(cerbrale protectie en insult voorkomen), longrijping(GC geven stressreactie)
- op lange termijn hoger risico HVZ moeder: screening
- preventie: leefstijl, aspirine en calcium als tekort
Wat is het HELLP syndroom?
Hemolyse, elevated liver enzymes and low platelets
- 0,05%
- epigastrische pijn en bandgevoel
- complicatie: lever(kapsel)ruptuur
Hoe werkt de aanleg v/d cranio-caudale(AP) as?
- Dag 15-17: caudaal in epiblast primitiefstreek gevormd met aan craniale kant primitiefknoop
- Craniaal in hypoblast gespecialiseerd groepje cellen → bewegen naar 1 kant ⇒ anterior visceral endoderm(AVE)
- Maken remmende en stimulerende signaamoleculen
- Hersen, hoofdregio en hart ontwikkeling
- Primitiefknoop en daaruit ontstaan notochord(uit mesoderm) zijn organizer hele lichaam
Hoe worden wervels gevormd?
- gevormd uit somieten: ontstaan uit paraxiaal mesoderm in primitiefstreek
- 2 somietparen dragen bij aan 1 wervel
- week 3/4: van craniaal naar caudaal aangelegd
- differentiatie tot myotoom(-> spier), sclerotoom(-> bot) en dermatoom(-> onderhuids weefsel)
Wat zijn Hox-genen?
- 4 clusters(A-D) met tot 39 genen
- Hox-genen met zelfde getal zijn homoloog -> kunnen elkaars functie overnemen
- bepalen cranio-caudale identiteit somiet en andere organen
- lage Hox-genen komen eerder en craniaal tot expressie
Wat is een hemivertebra?
Extra stukje vertebrae(evt met rib) -> congenitale scoliose
Wat is een anterieure/posterieure homeotische transformatie?
= wervel neemt indentiteit aan van boven-(anterieure) of onderliggende(posterieure) wervel
- Vaak op overgang tussen soorten ribben
- Slechte prognose
- mutaties in Hox-genen met zelfde getal(uit= a, aan=p)
Vb: halsrib(p), lumbale wervel met rib(a)
Wat zijn risicofactoren voor neurale buis defecten(anencefalie, spina bifida)?
- genetische afwijking
- foliumzuur tekort
- diabetes gravidarum
- anti-epileptica gebruik
- blootstelling aan verfverdunners/lasdamp
- hyperthermie
Hoe is de bouw v/d placenta?
- Maternale zijde: cotelydonen= lobben placenta gescheiden door septa
- Foetale zijde: amnionvlies, navelstreng met aftakkingen zichtbaar
Microscopisch - decidua(endometrium) bevat spiraalarteriën en maternale bloedvaten
- villi bevatten foetale capillairen, omring door cytotrofoblast en syncytiotrofoblast
- intervilleuze ruimte
- chorionvlies met daarin v/a umbilicalis
- amnionvlies
Wat zijn extravilleuze trofoblastcellen?
= gespecialiseerde cytotrofoblastcellen die door synctiotrofoblast naar endometrium groeien
- trophoblastic shell= verankering chroionvilli aan decidua
- remoddeling spiraalarteriën
- prop sluit spiraalarterie af → als verstoord PE
Hoe werkt de uteroplacentaire circulatie?
Week 1-8: diffusie voedingsstoffen uit endometrium naar chorionholte en intervilleuze ruimte
Uteroplacentaire circulatie
- Spiraalarterie pompt bloed in intervilleuze ruimte
- syncytiotrofoblast vormt barriere
- cytotrofoblast weg na maand 4/5
- villi bevatten capillairen verbonden met a/v umbilicalis
Wat is een placentair infarct?
- bloedvat placenta verstopt
- functie placenta verstoord = placentaire insufficiëntie
- met doppler kan snelheid en richting flow in navelstrengarterie bekeken worden, normaal altijd van foetus naar placenta, nu soms negatieve flow
- klinische tekenen: foetale nood, hypoxie, laag pH navelstrengbloed
