Week 1 Flashcards
Wat is de invloed van leeftijd op vruchtbaarheid?
- kans op zwangerschap neemt af
- meer complicaties
- meer miskramen
- meer afwijkingen
Bij vrouwen ligt de piek rond 25, daarna afname en na 35 jaar erg laag
Wat is de invloed van levenstijlfactoren op vruchtbaarheid?
- obesitas en ondergewicht hebben sterk negatief effect op kans
- roken, alcohol en ongezond dieet ook
Dus meenemen in counceling, interventies erg effectief in verbeteren vruchtbaarheid
Hoe werkt de regulatie van de menstruatiecyclus?
FSH -> follikelontwikkeling -> oestrogeen -> negatieve feedback -> FSH daalt -> selectie dominante follikel -> maturatie follikel -> oestrogeen hoog -> proliferatie endometrium -> postieve feedback -> LH piek -> ovulatie -> corpus luteum -> progesteron -> differentiatie endometrium -> negatieve feedback door progesteron -> daling LH -> degeneratie corpus luteum -> dalend progesteron -> afbrekend endometrium en geen negatieve feedback meer -> nieuwe follikel, menstruatie en stijgend FSH -> nieuwe cyclus
Hoe werkt de productie van de hormonen in de menstruatiecyclus?
- Hypothalamus: pulsatiele afgifte GnRH
- Begin cyclus: kleine pieken → FSH
- Einde foliculaire fase: snel en hoog → LH
- Hypofyse voorkwab: FSH en LH
- Ovaria: follikels bestaan uit primaire oöcyt met omheen
- Thecacellen(buiten): maakt oiv LH uit cholesterol androgenen, testosteron en progesteron
- Granuloscellen(binnen): oiv FSH aromatase dat androgenen in oestrogeen omzet, maakt progesteron
Wat zijn de effecten van cyclusstoornissen?
- Korte termijn: amenorroe(>6mnd geen meses), oligomenorroe(irregulair)
- Lange termijn: libido verlies, dyspareunie, vaginale droogte, subfertiliteit
- Late effecten: osteoporose, HVZ, geen hoger risico borstkanker
Hoe werkt de WHO classificatie van cyclusstoornissen?
- WHO-I(10%): centraal probleem → alle hormonen laag
Oorzaken:
hypothalamus: trauma, tumor, Kallman syndroom, stress, eetstoornis, extreme fysieke belasting, idiopathisch
hypofyse: tumor, aanleg probleem - WHO-II(80%, oa PCOS): endocriene disbalans → alles normaal
- WHO-III(10%): eierstok probleem → FSH en LH hoog, oestrogeen laag
Oorzaken: auto immuun, genetisch, iatrogeen of onbekend - Behandeling
Hormoonsubstitutie: oestrogeen en progesteron(voorkomen endometriumcarcinoom)
Kinderwens; ovulatie inductie en IVF, bij III oocyt donatie
Ca suppletie en dieetadvies tegen osteoporose
Wat is PCOS?
Meerdere kleine cysten op eierstokken waardoor onregelmatige cyclus, verstoorde glucose tolerantie, overgewicht
Rotterdam criteria: 2 v/d 3 waarbij bijnier probleem, acromegalie en hyperprolictineamie uitgesloten
- oligo- of amenorroe
- hyperandrogenisme: hisurtisme, acne, vette huid
- PCOM
Behandeling: cyclus herstellen niet als geen kinderwens, af en toe progesteron, kinderwens: aromatase remmer, metforminf, IVF, FSH
Dieet, levensstijladvies, afvallen, jaarlijkse controle
Wat is een prolactinoom?
- galactorroe, verhoogd prolactine, laag LH en FSH
- meestal microadenoom, soms macroadenoom(visusklachten en hypofyse assen onderdrukt)
- relatief vaak oorzaak cyclusstoornis
- behandeling: niet per se, bij kinderwens dopamine agonisten, chirurgie/bestraling, substitutie hypofyse
Wat is het verschil tussen primaire en secundaire amenorroe?
- Primaire amenorroe: AO als na 14e niet ongesteld en geen secundaire geslachtskenmerken of groei, als wel na 16e
- Secundaire amenorroe: ooit ongesteld geweest → na 4-6mnd AO
Hoe werkt diagnostiek van cyclusstoornissen?
- zwanger?
- waar zit probleem?
- lab: altijd LH, FSH, oestrogeen en prolactine
Op indicatie: bijnier, schildklier, …
Wat is meiose?
- Meiose I: paring en verdeling homologe chromosomen over dochtercellen -> 2 haploide cellen
Chromosoomparing is afhv beweging chromosomen(boquet formation) en cross overs(maken en herstellen dsDNA breuken waardoor uitwisseling chromosoomarmen) - Meiose II: splitsing homologe chromatiden
- Fout in splitsing: aneuploidie
Hoe werkt de spermatogenese?
- in tubuli seminiferi in testis
- continu proces vanaf puberteit(duurt 70dg)
Spermatogonia(stamcel) -> spermatocyten -> spermatiden(na meiose II) -> spermatozoa(rijpe zaadcel) - XY body vorming -> genen inactief -> autosomale testis-specifieke genen
- spermiogenese: histon-naar-protamine transitie, geen translatie meer dus RNA gemaakt in spermatide stadium dat in RNP partikels opgeslagen
Hoe werkt de oögenese?
- alle oöcyten voor geboorte gevormd
- diplotene arrest
- ovulatie: meiose I afgemaakt(LH piek -> gap junctions weg -> cAMP daalt), metafase II arrest
- bevruchting: meiose II afgemaakt(meer Ca)
Ongelijke delingen -> vorming poollichaampjes - oocyt groei: vorming zona pellucida, corticale granula en gap-junctions; m/rRNA synthese
Wat is Mendeliaanse overerving?
1 ziekte allel op locus veroorzaakt ziekte
Hoe kan een autosomaal dominante ziekte plots voorkomen?
- de novo mutatie
- mozaiek/somatische mutatie: fout na bevruchting, afhv wanneer wisselende ernst
- verlaagde penetrantie