Week 4 Flashcards
Wat is de overgang?
- na laatste menstruatie, vaststellen na jaar
- mediane leeftijd: 51jr, gerelateerd aan leeftijd moeder
- oestrogeen gaat omlaag, in perimenopauze fluctuaties -> klachten
Wat is hormoon substitutie therapie?
- substitutie oestrogeen en als nog baarmoeder progestageen(tegen endometriumcarcinoom)
- progestagen kan cyclisch of sequentieel
- oestrogeen kan ook vaginaal of transcutaan
- indicatie: <46jr overgang, ernstige overgangsklachten, botontkalking <50jr, >50jr liever niet, niet >56jr
- CI: >56jr, borstkanker, endometriumcarcinoom, trombose/LE, hormoonafh migraine
Wat zijn klachten bij de overgang?
- onregelmatige cyclus, meer/langer bloedverlies
- opvliegers
- nachtelijk transpireren
- hartkloppingen
- moodswings
Minder bekend: dysparuenie, droogheid, plasklachten, UWI
Ander: duizelig, hoofdpijn/migraine, tinintelingen, slijmvliesverandering, depressie, concentratie probleem - gewichtstoename
- dunnere beharing en huid
Wat zijn lange termijn effecten van de overgang?
- Meer HVZ
- Meer osteoporose
- Meer borstkanker
Wat is een prolaps?
Soorten: cystocele(blaas), top prolaps/decele(uterus), rectocele(rectum), enterocele(darm)
Symptomen: zwaar gevoel, lage rugpijn, toename einde dag, dyspareunie, incontinentie, incomplete lediging, seksuele dysfunctie, urgentie
Risicofactoren: kind >4kg, roken, obstructief longlijden, hoog BMI, meerdere bevallingen, zwaar lichamelijk werk, hysterectomie of eerdere prolapschirurgie, positieve familieanamnese
Anamnese: VG, paritieit, klachten, prolaps, mitie, defaecatie, seksualiteit -> gestandaardiseerde vragenlijsten
Behandeling:
- conservatief: pessarium, fysio
- chirugisch
Waaruit bestaat de bekenbodem?
- ophanging: sacrum dorsaal, lateraal lig sacropsinale, voorkant os ischii
- Trechter: ventraal m levator ani → m puborectalis(meest belangrijk, rekt op tijdens bevalling), pubococcygeus en m iliococcygeus; achterkant m coccygeus
- Anus/anale sfincter is diepste punt in midline
- Dorsaal: lig anococcygeus
- Ventraal: centrum tendineum perinei
- Endopelviene fascii/diaphragma urogenitale
Welke medicatie kan seksuele dysfunctie geven?
Erectie:
- B-blokkers
- Antia-ritmica
- 5alfareductase remmers
- Spironolacton
- Ranitidine
- Levodopa
- Amlodipine
- Enalapril
- Oxycodon
- Hydrochloorthiazide
- antiepileptica
- Aromatase remmers
- HIV medicatie
Lubricatie kalchten: anticholinergica
Zin in seks: SSRI’s, GnRH antagonist/agonist, statines, anticonceptiva, 5alfa reducatse remmers
Ejaculatie/orgasme: alpha blokkers, SSRI’s
Wat zijn seksuele disfunctie bij kanker?
- bijna alle patiënten
- vooral door behandeling -> pijn, vermoeidheid, angst en depressie, zelfbeeld, conditie, anatomie
- 70% kan met interventie verbeterem
Wat is ovariumcarcinoom?
- Komt niet vaak voor ,oudere vrouwen
- vaak laat ontdekt: geen of atypische klachten
- risicofactoren: genmutaties(10%; BRCA, Lynch), meer ovulaties(OAC en zwangerschap beschermen)
- diagnostiek: gynaecologisch onderzoek, vaginale echo, CT en serum CA125
- histologie: endoemtriumcarcinoom(laaggradig - graad 3), clear cell en sereus ovariumcarcinoom
- prognose: stadium, (radicale) chirurgie en mutaties
Behandeling - laag stadium: vaak toevalsbevinding, stagering cruciaal, tumorgraad bepaald prognose, chrirugie en bij onvolledige stagering adjuvante chemo
- hoog stadium: debulking chirurgie en chemo(carboplatin/taxol)
- kans op remissie en recidief hoog
Wat is endometriumcarcinoom?
- vroege diagnose door afwijkende afscheiding en abnormaal bloedverlies
- Risicofactoren: hormoongebruik, obesitas, infertiliteit, nullipariteit, vroege menarche, anovulatie, PCOS, late overgang, oudere leeftijd, DM, HT, radiotherapie bekken, Lynch syndroom(5% genetisch)
- diagnostiek: echo, biopten, <70jr Lynch onderzoek, moleculaire markers, Ca-125, bloedonderzoek
- behandeling: laparoscopische hysterectomie, aanvullend soms bestraling, chemo, hormoonbehandeling en PARP remmers/immuunmodualtoren
Hoe werkt de behandeling van cervixcarcinoom?
- CIN: LLETZ
- stadium 1: simpele hysterectomie, conisatie bij kinderwens
- stadium 2: simpele hysterectomie of trachelectomie bij kinderwens(<2cm)
- radicale hysterectomie
- stadium 3/4: bestraling, evt chemo/hyperthermie, soms inductie chemo
Hoe werkt diagnostiek bij cervixcarcinoom?
- afwijkend uitstrijkje, klachten(bloedverlies, buikpijn, afscheiding) of contactbloeding
- colposcopie: beoordelen cervix en biopt nemen
- cytologie en histologie
- stagering: FIGO-classificatie
Aanvullend: labonderzoek, tumormarkers(SCC, CA125), HIV screening, PET-CT thorax-abdomen, MRI
Wat zijn bijwerkingen van radiotherapie bij cervixcarcinoom?
- Acuut: frequentere aandrang ontlasting, diarree, kramp, frequentie mictie, branderigheid, mucositis, huidreacties, lokaal haaruitval, vermiedheid, osteoradionecrose sacrum
- Laat: ovariele dysfunctie, damrschade(ileitis terminalis, stricturen, proctitis), blaasschade(urgency, hematurie, fistel, necrose), vermoeidheid
Welke soorten incontinentie zijn er?
Stress(50%): bij verhoogde druk(HNP)- hypermobiliteit urehtra
- ISD: zeldzaam
- risicofactoren: hoog BMI, vaginale bevalling, leeftijd, hysterectomie, obstructief longlijden, roken
Urge: plas niet op kunnen houden, postmenopauzaal -> detrusor overactiviteit
Gemengd
Overloop: continu lekkage, slappe straal, hoge frequentie
- detrusor onderactivteit, neurogeen
- obstructie blaashals, dyssynergie detrusor/sfincter
Hoe werkt diagnostiek bij urine incontinentie?
- gevalideerde vragenlijsten
- Mictiedagboek
- PAD test
- LO: stress test
- Urinesediment: UWI uitsluiten
- Transvaginale echo: tumor, vleesbomen, ovarium cyste uitsluiten
- Wegkantelen bij persen: hypermobiele utetra
- Alle 3 compartimenten beoordelen
- urodynamisch onderzoek
- cystoscopie: blaaskanker uitsluiten
