Week 6

Question 1

Welke doelstellingen zijn er bij de behandeling van kanker?

Answer 1

• palliatief: klachten verlichten(geen genezing)
• curatief: genezen, alles weg
• preventie: beperkte rol

Question 2

Wat is een adjuvante behandeling? Wat is het verschil tussen neoadjuvante en inductie behandeling?

Answer 2

• adjuvante behandeling: systemische nabehandeling na curatieve operatie
• bij neoadjuvante behandeling word er voorbehandeld met systemische therapie waarna in opzet curatieve chirurgie(operatie staat vast, primair resectabel), respons niet nodig
• bij inductie behandeling word er systemische behandeling gegeven om de tumor te verkleinen zodat deze resectabel word(operatie afhv respons), zo hoog mogelijke dosis

Question 3

Wat zijn operabiliteit en resectabiliteit?

Answer 3

Operabilliteit= is conditie pt goed genoeg om te opereren?
Resectabiliteit= kun je primaire tumor en lymfekliermetastasen veilig en compleet verwijderen?
Bepaald voor start van neoadjuvante behandeling

Question 4

Wat is multimodaliteit behandeling? Waneer is een behandeling concomitant of sequentieel?

Answer 4

• verschillende soorten systeemtherapie combineren of systeemtherapieen(hormonaal, chemo en immunotherapie) en bestraling combineren
  Hormonale therapie duurt langer voordat werkt
  Concomitant= naast elkaar
  Sequentieel= achter elkaar

Question 5

Hoe kun je ioniserende straling opwekken?

Answer 5

• Lineaire versneller → uitwendig
  
  • Spanning over EM-veld, elektroden bewegen naar anode(-), botsen op trefplaat → fotonen en elektronen vrij
• Verval radioactieve stoffen: inwendig → bracytherapie(fotonen)
  
  • Lokalisatie!
• Cyclotron: elektronen versneld → protonen
• Lokale afgifte energie

Question 6

Welke soorten straling zijn er? Hoe zit het met ioniserend en doordringend vermogen?

Answer 6

• a: helium
• b: elektronen
• y: fotonen
  Doordringend: a < b < y
  Ioniserend: y < b < a

Question 7

Wat is het effect van straling op moleculair niveau?

Answer 7

• indirecte DNA schade(meest): straling schiet elektron uit baan(ionisering) → radicalen zijn erg reactief → dsDNA breuk
• Directe schade: straling geeft dsDNA breuk

Question 8

Wat is de lineair energy transfer(LET)?

Answer 8

=dichtheid energie-afgifte langs spoor ioniseren deeltje
- Laag: chaotisch patroon, niet efficient, indirecte DNA schade → laag energie deeltje(y-straling)
- Klinisch toegepast: goedkoper
- Hoog: recht pad, efficiënt, directe DNA schade → hoog energie(a-straling)

Question 9

Wat is het effect van straling op cellulair niveau? Hoe werkt fractioneren?

Answer 9

Celoverlevingscirve: specifiek voor cel
- gevoelig: lineair en steil
- Niet gevoelig: begin schouder, bij oplopende dosis lineair
- ssDNA breuken kunnen hersteld worden
Fractioneren= straling in kleine porties toedienen -> gezonde cellen herstellen
- Dosis en interval verschilt per tumor
- >2 Gy: hypofractioneren; <2 Gy: hyperfractioneren

Question 10

Waarvan is de radiogevoeligheid van een tumor afhankelijk?

Answer 10

• DNA repair: ssDNA breuken kunnen hersteld worden in normale cellen
• reoxygenatie
• radiosensitiviteit
• hypoxie: angiogenese kan tumorgroei niet bijhouden → necrotisch centrum -> minder radiosensitief omdat minder vrije radicalen gemaakt
• redistributie celcylcus
• repopulatie

Question 11

Wat is de therapeutische breedte/ratio?

Answer 11

Verschil in dosis-effect curve voor tumor controle(TCP, rood) en weefselschade(NTCP, groen)
- Groot ratio: radiosensitieve tumor(M. Hodgkins) → lage dosis, weinig late weefselschade
- Klein ratio: glioblastoom, sarcoom
- Curves uit elkaar: fractionering(weefsel naar rechts), combi systemische therapie(tumorcurve naar links)

Question 12

Wat zijn acute/late bijwerkingen van radio- en chemotherapie?

Answer 12

• afhv locatie en weefsel
• acuut: snel delend weefsel, schade meteen zichtbaar -> reversibel
  
  • erytheem, haaruitval, passageklachten, moeheid
• laat(>3-6 mnd na behandeling): traag/niet delende stamcellen, schade pas later zichtbaar(cummulatieve toxiciteit), fibrose en vaatschade
  
  • long, hart, nieren, zenuwen, lever

Question 13

Hoe werken radiofarmaca?

Answer 13

= geneesmiddelen die radioactief zijn gemaakt worden ingespoten en verdelen over lichaam
- Isotoop: detectie(y, b+) of therapie(a, b-)
- Tracer(farmacon): specifieke kinetiek, brengt radioactivteit naar plek, heel kleine hvlh → geen werking

Question 14

Hoe werkt PET? Wat is het verschil met een CT scanner?

Answer 14

• PET(positron emissie tomografie): positron bij verval uitgezonden → botst op elektron → annhileren → mass omgezet in energie → 2 fotonen gaan in hoek 180 graden weg → gedecteerd door ring → hit berekenen
• Verschil CT: PET kijkt naar verdeling tracer → functie(sensitiever), CT kijkt naar lokalisatie

Question 15

Hoe werken een gammacamera en SPECT?

Answer 15

• farmacon zend y-straling uit → collimator laat alleen fotonen door die loodrecht binnen vallen → detector(2D)
  
  • SPECT: 3D plaatje omdat detector om pt draait → sensitiever

Question 16

Hoe werkt skeletscintigrafie?

Answer 16

• botmetastasen hebben osteolytische of osteoscleortische werking
• Botzoekende farmaca: calciumanalogen of bisfosfonaten binden aan hydroxyapatiet → ophoping in botombouw
  
  • Atrose, artritis, metastasen, fracturen
• Pathologisch: hotspots agv reactie omliggend bot op metastasen

Question 17

Hoe werkt radionuclidentherapie bij botmetastasen?

Answer 17

• Palliatieve therapie: radionuclide word in botmatrix ingebouwd en geeft straling af
• Indicatie: osteoblastische skeletmetastsen die niet reageren op pijnstillers of wisselende locaties
• Contra-idicatie: weinig bloedcellen, ruggenmergcompressie, nierfalen en zwangerschap
• Levensverlening en pijnstilling

Question 18

Hoe werkt een FDG-PET-CT?

Answer 18

• radioactief glucose(FDG) ingespoten
• in cel omgezet d hexokinase, kan niet verder verwerken
• in tumorcel, hersenen etc geen G6P waardoor niet terug omgezet en in cel vast
• indicaties: stadiering(metastasen), lokaliseren, therapie/respons monitoring, recidief
• bepaalde tumoren hebben hoge(melanoom) of lage(mucineuze tumoren) opname

Question 19

Welke fasen zijn er in gedragsverandering(stages of change model)?

Answer 19

1. Precontemplatie fase: ontkenning/onbewustheid probleem → wrm zou ik stoppen met roken, oma is 90 geworden
2. Contemplatiefase: denken of gedragsverandering nodig, geen plan
3. Preparatiefase: concrete plannen op korte termijn
4. Actiefase: uitvoeren gewenst gedrag, veranderen zelfbeeld een aanleren
5. Handhaving: gewenste gedrag houd stand

Question 20

Wat betekent een in opzet curatieve ingreep? Wat is een irradicale resectie?

Answer 20

In opzet curatieve ingreep: tumor kan radicaal verwijderd worden, geen ziekte achtergebleven → kans op volledige genezing =/ absolute genezing
- Metastasen op afstand
- Irradicale resectie
- R1: microscopisch, patholoog ziet achtergebloven microscopisch
- R2: macroscopisch, tijdens operatie al zien

Question 21

Welke voorwaarden zijn er voor curatieve chrirugie? Welke afweging staat hierbij centraal?

Answer 21

• Kennis biologisch gedrag primaire tumor: overleving, metastasering, marge’s bij resectie
• Radicale resectie mogelijk
• Regionale lymfeklieren mee
• Kleine kans morbiditeit/mortaliteit
• Behoud functie en cosmetiek
  Afweging: kans op curatief en morbiditeit/mortaliteit/functie/cosmetiek + juste diagnose, klinische stadiering, leeftijd en nevendiagnoses

Question 22

Hoe werkt palliative chirurgie? Wat is de centrale afweging?

Answer 22

• geen reele kans op genezing
• tumorgroei geeft klachten: juek, bloedingen, problemen ontlasting, stank, pijn, fracturen, braken
  Afweging: verlichting/behandeling klachten vs morbiditeit/mortaliteit + levensverwachting

Question 23

Wat zijn specifieke aspecten van palliatieve behandeling?

Answer 23

• wensen v/d patient centraal
• naasten en patiënt
• rouwbegeleiding voor naasten
• stadium ziekte
• kwaliteit van leven
• multidimensionale benadering
• acceptatie dood als normaal proces

Question 24

Welke aandachtspunten zijn er bij palliatieve zorg?

Answer 24

• multi-problematiek; patient heeft 10-12 verschillende symptomen
• multi-dimensionele benadering: verschillende problemen als verklaring voor 1 complex probleem
• Reele doelstellingen
• anticiperend handelen: advanced care planning(wilsverklaring, reanimatie beleid, vertegenwoordiger, wensen en waarden patiënt)
• communicatie tussen verschillende hulpverleners

Question 25

Welke soorten systeemtherapie zijn er? Wat is de werking?

Answer 25

• immunotherapie: blokkeert misleider(op de kankercel) checkpoint waardoor immuunsysteem weer werkt
• cytotoxische chemotherapie: blokeren celcyclus op verschillende manieren
• (anti-) hormonale therapie: beperkt inzetbaar(mamma, prostaat), langzaam effect, remt proliferatie
• kankercel specifieke therapie
  
  • mab’s: werken extracel, via infuus
  • nib’s(TKI’s): werken intracel, pillen

Question 26

Wat zijn de GTV, CTV en PTV bij radiotherapie?

Answer 26

• GTV= tumorgrootte
• CTV= GTV + marge uitbreiding
• PTV = CTV + marge positioneringsonauwkeurigheid, organen bewegen en ademhaling
  Aangegeven op planning CT

Question 27

Hoe werkt brachytherapie?

Answer 27

• kleine, goed bereikbare tumor
• in lumen, holte of intersitieel
• radioactieve bronnen in flexitron, via katheter draden ingebracht
  Voordeel: betere weefselsparing, hogere dosis direct rondom katheter, minder kans herstel tumorcel(hoge dosis in korte tijd)
  Nadeel: verdoving en opname nodig

Question 28

Wat is stereotactische radiotherapie?

Answer 28

• precisiebestraling: kleine tumor uit veel richtingen met kleine bundels bestraald
• hoge dosis per fractie
• rekening houden met beweging: fiducial tracking(metaal veertje onder huid ingebracht)
• positionering

Question 29

Wat is inverse planning? Wat is het voordeel?

Answer 29

• computer maakt obv planning CT bestralingsplan
• constraints aangeven= eisen doelgebied en normaal weefsel
• IMRT: intensiteit bundels moduleren -> andere dosisverdeling
  Er word minder volume bestraald waardoor er minder bijwerkingen zijn

Question 30

Hoe werkt positionering bij bestraling?

Answer 30

• voor elke bestralingsfratie
• apparaat maakt lage kwaliteit CT-scan -> positieverificatie
• hulpmiddelen om hoofd, onder knie voor comfort en reproduceerbaarheid

Question 31

Hoe werkt bestraling met protonen?

Answer 31

• gedragen anders: hoge LET, Bragg peak
• vergoed bij kinderen of obv rekenkundige modellen
• opgewekt in cyclotron
• andere bijwerkingen: meer huidreacties etc

Question 32

Hoe kun je toxiciteit bij radiotherapie voorkomen?

Answer 32

• biologische maatregelen: fractioneren, chemo/bioradiatie
• fysische maatregelen: positionering, dosisplan
• roken verergert toxiciteit