Week 5 Flashcards
Hoe werkt beeldvorming bij longcarcinoom
- diagnose: PET-CT(duur!) -> CT(let op overstadiering) -> X-thorax
- verdacht: EUS + biopsie
- follow-up: CT of echo(als niet verdacht en lage tumormarker)
Hoe werkt beeldvorming bij coloncarcinoom?
- niet doorlichten(rectaal contrast): lage sens
- colonoscopie + biopt
- CT even goed -> virtuele colonoscopie
Wat is RECIST? Hoe bepaal je deze?
=respons evaluatie criteria in solid tumors
- Baseline: max 5 target leasies, max 2 per orgaan → som v/d diameters
- Follow-up: vergelijken met baseline som → respons
- NADIR= tijdstip waarop minste tumorload(kleinste som) → progressie
Welke responsen zijn er op kankerbehandeling?
Complete respons(CR)= alle target leasies weg, pathologische lymfeklieren <10mm
- lymfeklieren gaan nooit compleet weg → som mag >0
Partiële respons(PR)= >30% afname som tov baseline
Progressie(PD)= >20% toename som tov NADIR of nieuwe leasies
Stabiele ziekte(SD)= verandering niet voldoende voor PD/PR
Welke cel-verbindende structuren zijn er? Waaruit zijn deze opgebouwd?
Thight-junctions: afsluitende cel-cel verbinding
Adherens junctions: structuur, cel-cel, E-cadherine verbonden met actine filament via linker molecuul
Desmosomen: structuur, cel-cel, E-cadherine verbonden met intermediair filament(keratine in epitheelcel) via linker molecuul
Gap-junctions: cel-cel, kanalen laten water en moleculen door
Hemi-desmosomen: cel-matrix verbinding, binding intermediaire filamenten en ECM eiwitten via integrines
Wat is E-cadherine?
- molecuul die verbindingen maakt bij desmosomen en adherens junctions
- homofiele adhesie, intracel gekoppeld aan catenines en xtracel aan ander E-cadherine molecuul
- functie afhv Ca2+
- remt uitzaaiing kankercellen
Wat zijn integrines?
- rol bij cel-BM verbinding bij hemidesmosomen
- vormen dimeren(a en b-keten) -> specificiteit ECM eiwit
- heterotypische adhesie actinefilament via eiwitcomplex
- binden aan RDG-sequenties
Waaruit bestaat de extracellulaire matrix?
- Dynamisch netwerk geglycosyleerde eiwitten
- Stevigheid(mechanische stress weerstaan) en compartimentalisatie
- Basaalmembraan
- Gemaakt uit cellen die erop en onder liggen
- Kippengaas structuur
- Componenten: collageen IV en laminine
- Intersitiele matrix
- Collageen I, elastine, fibronectine en proteoglycanen
- Cellulaire componenten: fibroblasten, lymfocyten, bloed- en lymfevaten, zenuwen
Hoe werkt de tumorigenese en cel-cel/ECM adhesie?
Stap 1
- Normaal: proliferatie en differentiatie epitheel
Normale adhesie
- Dysplasie: gestoorde differentiatie en proliferatie(premaligne)
Verminderde adhesie
- 3. Carcinoma in situ: gestoorde differentiatie alle lager, BM intact
Verminderde adhesie
Stap 2
- Invasief carcinoom: autonome groei, tumorcellen in omringend ECM
Veranderde adhesie
- metastase: autonome groei tumorcellen op afstand primaire tumor
Gedeeltelijk herstel adhesie
Wat is het verschil tussen een incisie en een excisie biopt?
Bij een excisiebiopt wordt ook een marge gezond weefsel rondom de tumor weggehaald, bij incisiebiopten gebeurt dit niet.
Welke stappen zijn er in invasie?
- celadhesie losser maken: verlies E-cadherine
- basaalmembraan/ECM afbreken: mbv proteolyse en metalloporteases(breekt collageen IV)
- motaliteit ontwikkelen: locomotion en manipulatie ECM + stroma vorming(ECM-exploitatie)
Hoe werkt metastase?
- invasie: EMT
- intravasatie
- uit circulatie verwijder d immuuncellen(lymfocyten)
- tumorcellen vormen embolus met bloedplaatjes
- extravasatie: MET
30% al metastase bij diagnose, in 20% occult → 90% overlijdens kanker agv metastasen ipv lokale effecten
Welke vormen van metastase zijn er?
- lymfatisch: via lymfebanen
- hematologisch: via bloedvaten
- entmetastasering
- transcolemisch: in lichaamsholtes, pleuritis carcinomatosa
- seeding: in steekkanaal buikwandmetastase na naaldbiopsie van levertumor
Niet-epitheliale tumoren: alleen hematologisch
Epitheliale tumoren: eerst lymfogeen, daarna hematologisch
Leukemie: disseminatie ipv metastase
Hoe werkt lymfatische metastase? Wat zijn in transit metastase, skip metastase en lymfangitis carcinomatosa?
- volgen route drainage, eerste uitgezaaide lymfeklier is schildwachterklier/sentinel node
- vaak in randsinus lymfeklier, groeit uit
- via ductus thoracicus in circulatie
- vergrote lymfeklier bij tumor is niet altijd metastase
In transit metastase= uitgroei in lymfebaan voordat in 1e lymfeklier(melanoom)
Skip metastase= lymfeklierstation overgeslagen
Lymfangitits carcinomatosa= lymfebanen geblokkeerd d tumorcellen
Welke voorkeursroutes voor hematogene metastasering zijn er?
- v cava type
- v porta type
- mediaanlijn-type: schildklier, prostaat -> wervelkolom
Welke soorten longkanker zijn er? Hoe is de klinische presentatie?
- metastasering lymfogeen langs hoofdbronchus en mediastinale klieren dan hematogeen naar hersenen, lever en bot
- Paraneoplastische verschijnselen: clubbing, hormonen(pseudo ushing), afvallen en cachexie
- Pleurale effusie → presentatie met pneumonie
- plaveiselcelcarcinoom: metaplasie, hoog in luchtwegen, rokers
- adenocarcinoom: perifeer, hilliair, rokers, precursor lesions
- kleincellig longcarcinoom: neuro-endocriem, hooggradig, agressief, rokers
- Grootcellig neuro-endocrien carcinoom: zeldzaam, hooggradig
EGFR mutatie kan met kinase remmer behandeld worden
Welke pathways zijn er voor het onstaan van CRC? Hoe metastaseert dit?
- Adenoom-carcinoom: somatische(sporadisch) of kiembaan(FAP) APC mutatie
- serrated neoplasie: BRAF mutatie, MLH1 -> microsatelliet (in)stabiel
- Microsatalliet instabiliteit: mutatie MMR genen(Lynch)
Metastase: lymfogeen, hematogeen(afhv locatie v cava of v porta type) -> long en lever
Grote tumorheterogeniteit
Welke type mammacarcinoom zijn er? Wat is tumor dormancy?
- voorstadia: L/DCIS -> screening
- vaak op overgang ductus-lobuli
1. oestrogeen -, HER2-: vaakst voorkomend
2. triple negative
3. HER2+
Metastase: oksel of thoracale lymfeklieren, hematogeen en lymfogeen, variabel
Tumor dormancy: na 10-20jr toch metastasen, tumorcellen in metastase proces stil
Welke soorten genomische afwijkingen zijn er bij kanker?
- Drivers= transformatie cel in tumorcel of rol progressie(specifiek)
- Niet-specifiek(ook in normale cel, geen effect op tumor)
- Passengers/hitchhikers: gaat weer weg
- Age-related genomic aberrations
Hoe ontstaan tumoren?
Mutaties in:
- tumorsuppresorgen: 2 geinactiveerde allelen nodig -> hogere VAF
- proto-oncogenen: 1 activerende mutatie -> lagere VAF
Hoe ontstaat intratumor heterogeniteit?
- 1 genomisch instabiele cel gaat delen -> klonaal
- extra mutaties met groeivoordeel: subpopulaties
- betrokken bij metastasering, progressie en resistentie
Welke histologische kenmerken moeten er zijn om de diagnose plaveiselcel/adenocarcinoom te stellen?
Plaveiselcel: verhoorning en desmosomen
Adenoom: klierbuis of papillaire structuur, slijm-producerende cellen
Hoe werkt graderen? Wat is hoog-/laaggradig?
- in hoeverre lijkt tumor op normaal weefsel?
- agressiviteit en beloop
- goed gedifferentieerd: tumorcel lijkt sterk op normale cel
- slecht gedifferentieerd: tumorcel lijkt niet op normale cel
Hooggradig: slecht gedifferentieerd, aggressief
Wat is het Vogelstein model?
Model beschrijft moleculaire/genetische veranderingen voor ontstaan CRC, meerdere mutaties nodig(duurt aantal jaar)
Poliep(vroeg adenoom):
- first hit: APC mutatie(kiembaan/somatisch)
- second hit: inactivatie normaal allel
- abnormale methylatie
Adenoom ontwikkeling: kRAS activatie
Carcinoom: p53 verlies, meer mutaties en grote chromosoom vernaderingen
Wat is stagering? Waarom is het belangrijk?
Bepalen hoe ver de tumor is
- lokale ziekte: ingroei, doorgroei
- systemisch: metastasen op afstand
Bepaald prognose en behandeling: tumoren in zelfde stadium hebben vergelijkbare prognose en behandeling
Communicatie tussen specialisten
Welke vormen van stagering zijn er?
- cTMN(klinisch): voor start behandeling in MDO obv LO, biopt en aanvullend onderzoek
- pTMN(pathologisch): verwijderd weefsel onder microscoop
- ypTNM: pathologische stagering na voorbehandeling
Hoe werkt de TNM-classificatie?
- tumor: lokale stadium primaire tumor(diepte)
- Tis: carcinoma in situ
- T1: oppervlakkig
- T2: tot in muscularis propria
- T3: alle lagen
- T4: andere organen
- node: locoregionale lymfkliermetastasen
- metastases: metases op afstand niet(M0)/wel aanwezig(M1); soms ook lymfeklieren op afstand
X: niet bepaalbaar
0: afwezig
Voor alle ziektebeelden net anders
Wat is het klinisch stadium? Wat is herstagering?
cTNM kan samengevat worden -> stadium 0(CIS) - IV(metastasen op afstand) -> prognose
Ook andere factoren zoals differentiatie, celtype, locatie tumor en tumormarkers spelen rol bij prognose
Opnieuw bepalen stadium na behandeling om effect meten, maar klinisch stadium verandert nooit
