Week 4, H6, H7 en H8 Flashcards
Bestuurshandelen is niet onbegrensd. Bestuursorganen moeten voldoen aan vele publiekrechtelijke normen. Welke vallen hieronder?
- Bijzondere rechtsnormen
- Algemene rechtsnormen: procedureel
- Algemene rechtsnormen: materieel
Wat zijn voorbeelden van algemene rechtsnormen: procedureel?
- Doorzendplicht
- Geheimhouding
- Omgang met adviezen
- Hoorplicht
- Beslistermijnen
- Bekendmaking
Wat zijn de algemene rechtsnormen: materieel, ook wel beginselen van behoorlijk bestuur?
- Fair play
- Verbod van vooringenomenheid
- Zorgvuldigheid
- Gelijkheid
- Vertrouwen
- Rechtszekerheid
- Motivering etc.
Wat zijn de functies van algemene beginselen van behoorlijk bestuur (a.b.b.b.)?
- Voor de burger zijn het normen waarop hij zich in een rechtsgang kan beroepen
- Bestuurlijke gedragsnormen: richtsnoeren voor het bestuur bij de uitoefening van bevoegdheden
- Rechterlijke toetsingsnormen: bij strijd met een a.b.b.b. kan de rechter een besluit deels of geheel vernietigen.
Wat houdt het zorgvuldigheidsbeginsel in? art. 3:2 Awb
Bij de voorbereiding van een besluit vergaart het bestuursorgaan de nodige kennis omtrent de relevante feiten en de af te wegen belangen.
Het is een kennisvergaringsplicht: het bestuursorgaan heeft een onderzoeksplicht
Er is ook een informatieplicht: als sprake is van een besluit op aanvraag, dan heeft de burger ook een informatieplicht, zie art 4:2 lid 2 Awb
Hoe kan het bestuursorgaan aan de benodigde informatie komen?
Bijvoorbeeld door te horen (art. 4:7 Awb e.v.)
Wat houdt de informatieplicht in?
De aanvrager verschaft voorts de gegevens en bescheiden die voor de beslissing op de aanvraag nodig zijn en waarover hij redelijkerwijs de beschikking kan krijgen
Het rechtszekerheidsbeginsel kan worden opgedeeld in formele en materiële rechtszekerheidsbeginsel. Wat houdt het formele rechtszekerheidsbeginsel in?
- (Voorschriften in) besluiten en wetgeving moeten ondubbelzinnig en duidelijk zijn geformuleerd
Wat houdt het materiële rechtszekerheidsbeginsel in?
- Het geldend (bekendgemaakt) recht moet worden toegepast
- Besluiten mogen niet met terugwerkende kracht ten nadele van de burger worden gewijzigd
Wat houdt het verbod van vooringenomenheid in? Art. 2:4 Awb
Het bestuursorgaan vervult zijn taak zonder vooringenomenheid. Het bestuur moet open, eerlijk zijn, mag er geen dubbele agenda op nahouden. Ziet vaak op vermengen van persoonlijke belangen met algemene belangen.
Hoe kan strijd met vooringenomenheid worden bewezen? 3 categorieën
- Een functionaris heeft een persoonlijk belang bij een besluit
- Het bestuursorgaan of de rechtspersoon waartoe het orgaan behoort, is belanghebbende bij het besluit
- De bij het besluit betrokken functionaris was al in een andere hoedanigheid eerder bij de zaak betrokken
De schijn van vooringenomenheid moet worden voorkomen. Dit gebeurt als iemand een te persoonlijk belang heeft en daardoor niet objectief naar de algemene belangen kan kijken. Hoe wordt dat waargemaakt?
De wethouder houdt zich erbuiten. De beslissing wordt zonder hem gemaakt.
Wat houdt het specialiteitsbeginsel in? Zie uitspraak Jetski’s
Beperkt de omvang van de belangenafweging: wetten dienen om specifieke algemene belangen te behartigen en kennen daartoe bevoegdheden toe. Het bestuursorgaan mag die bevoegdheden alleen met het oog op dat specifieke belang aanwenden en niet om andere belangen te dienen
Waar is het specialiteitsbeginsel het spiegelbeeld van?
Het verbod van ‘détournement de pouvoir’ (misbruik van bevoegdheid, art 3:4 lid 1 Awb)
Wat houdt het verbod van willekeur in? art. 3:3 Awb
Het bestuursorgaan gebruikt de bevoegdheid tot het nemen van een besluit niet voor een ander doel dan waarvoor die bevoegdheid is verleend.
Wat houdt het evenredigheidsbeginsel in? Art. 3:4 lid 2 Awb
De voor een of meer belanghebbenden nadelige gevolgen van een besluit mogen niet onevenredig zijn in verhouding tot de met het besluit te dienen doelen
Wat is er gebeurd bij de toeslagenaffaire?
De Raad van State heeft heel lang gezegd dat er een alles-of-niets bepaling was. Als je een klein foutje maakte, dan moest je alles terugbetalen, ook als dat zou betekenen dat je super erg in de schulden zou komen. Het was volgens de Raad van State niet mogelijk om dat proportioneel te doen of een deel terug te betalen.
Het evenredigheidsbeginsel ontwikkelt zich naar aanleiding van de toeslagenaffaire. Als we een volgende toeslagenaffaire willen voorkomen, wie moet er dan anders handelen?
- De wetgever: door maatwerk wel mogelijk te maken?
- Het bestuursorgaan: door altijd het evenredigheidsbeginsel in de besluitvorming mee te nemen?
- De bestuursrechter: door altijd te toetsen aan het evenredigheidsbeginsel?
Voortaan gaat de bestuursrechter bij het toetsen aan het evenredigheidsbeginsel onderscheid te maken tussen geschiktheid, noodzakelijkheid en evenwichtigheid van het overheidsbesluit. Als daarvoor aanleiding is, toetst de bestuursrechter:
- Of het besluit geschikt is om het doel te bereiken
- Of het een noodzakelijke maatregel is, of dat met een minder vergaande maatregel kon worden volstaan
- Of de maatregel in het concrete geval evenwichtig is.
Hiermee wordt expliciet afstand genomen van het zogenoemde ‘willekeur’-criterium
De vraag of en zo ja, hoe intensief de bestuursrechter aan het evenredigheidsbeginsel toetst, hangt van veel factoren af en zal van geval tot geval verschillen. Het is een glijdende schaal waarbij de bestuursrechter alle varianten tussen vol en terughoudend kan toepassen. De intensiteit van de toetsing aan het evenredigheidsbeginsel wordt bepaald door:
- De aard en de mate van de beleidsruimte van het bestuursorgaan
- De aard en het gewicht van de met het besluit te dienen doelen
- De aard van de betrokken belangen en de mate waarin deze door het besluit worden geraakt.
Naarmate die belangen zwaarder wegen, de nadelige gevolgen van het besluit ernstiger zijn of het besluit een grotere inbreuk maakt op fundamentele rechten, zal de toetsing intensiever zijn.
