Week 2: hoorcollege - jeugdhulp en kinderbescherming

Question 1

Wat is het uitgangspunt van kinderbeschermingsmaatregelen binnen het materiële jeugdbeschermingsrecht?

Answer 1

Ouders zijn primair verantwoordelijk voor de zorg en opvoeding van hun kinderen en hebben de vrijheid om zelf te bepalen hoe zij de opvoeding vormgeven.

Question 2

Hoe kan het kinderbeschermingsrecht worden gekarakteriseerd binnen het rechtssysteem?

Answer 2

Kinderbeschermingsrecht is onderdeel van het privaatrecht, maar heeft kenmerken van het publiekrecht, zoals de verticale relatie tussen procesdeelnemers en de mogelijkheid voor de overheid om in te grijpen.

Question 3

Wat zijn de basiskenmerken van publiekrecht?

Answer 3

• Primair verticale relaties tussen de procesdeelnemers.
• De overheid die ingrijpt en vergaande middelen kan inzetten waarmee de rechten van
  burgers worden ingeperkt. Kinderbeschermingsrecht gaat niet om straffen, maar om
  beschermen.

Question 4

Wat houdt de positieve verplichting in voor de positie van de overheid?

Answer 4

Kinderen de noodzakelijke bescherming bieden tegen alle vormen van
fysieke of mentale mishandeling, nalaten etc.

Question 5

Wat houdt de negatieve verplichting in voor de positie van de overheid?

Answer 5

Ouderlijke rechten en vrijheid van ouders en kinderen om samen op
te groeien zonder dat iemand zich daarin mengt respecteren

Question 6

Wat houdt de vals negatieve verplichting in voor de positie van de overheid?

Answer 6

Ten onrechte oordelen dat ingrijpen niet nodig is, vaak om ouders nog een kans te geven.

Question 7

Wat houdt de vals positieve verplichting in voor de positie van de overheid?

Answer 7

Ten onrechte oordelen dat ingrijpen nodig is, vaak om het risico op een
gezinsdrama te willen uitsluiten.

Question 8

Wat is het belangrijkste uitgangspunt voor het belang van het kind bij kinderbeschermingsmaatregelen?

Answer 8

• Bij alle maatregelen die het kind betreffen vormt het belang van het kind een eerste
  overweging.
• Concretisering bedreiging en doelstelling.
• Inschatting effect op het kind (Micro- en macroniveau).

Question 9

Wat houdt het principe van “ultimum remedium” in binnen de kinderbescherming?

Answer 9

• Serieuze ontwikkelingsbedreiging.
• Alle mogelijkheden in het vrijwillig kader moeten zijn uitgeput of zijn overwogen

Question 10

Wat is het belangrijkste uitgangspunt voor ‘zo licht mogelijk’ kinderbeschermingsmaatregelen?

Answer 10

• Streven naar de minst ingrijpende oplossing.
• Herstellen van ‘normale’ gezinsverhoudingen.

Question 11

Wat zijn de 3 uitgangspunten voor kinderbescherming?

Answer 11

• belang van het kind
• ultimum remedium
• zo licht mogelijk

Question 12

Welke 2 mogelijkheden kent het kinderbeschermingsrecht sinds de wetswijziging in 2015?

Answer 12

• Gezagsbeperking (Ondertoezichtstelling/uithuisplaatsing)
• Gezagsbeëindiging

Question 13

Wat is de aard van de maatregel: ondertoezichtstelling?

Answer 13

o Gezagsbeperkende maatregel (Ouders houden gezag, maar dit wordt beperkt).
o Opgelegd aan minderjarige (0-18 jaar).
o Gedwongen begeleiding door een jeugdbeschermer, die (schriftelijke) aanwijzingen
kan geven aan kind en ouder.

Question 14

Wat is het doel van de maatregel: ondertoezichtstelling?

Answer 14

o Hulp en steun aan kind en ouder: Wegnemen ontwikkelingsbedreiging.
o Versterken gezinsband.
o In specifieke gevallen: Toewerken naar zelfstandigheid.
-Bv. 16- of 17-jarigen die al langere tijd uit huis geplaatst zijn

Question 15

Wat zijn de cumulatieve gronden van de maatregel: ondertoezichtstelling?

Answer 15

o Er is sprake van een ernstige ontwikkelingsbedreiging.
o Noodzakelijke hulp wordt niet of onvoldoende geaccepteerd.
o Gerechtvaardigde verwachting dat ouders binnen een aanvaardbare termijn de
verzorging en opvoeding weer kunnen dragen.

Question 16

Wat is de grond voor de maatregel: uithuisplaatsing?

Answer 16

o Noodzakelijk in het belang van de opvoeding en verzorging

Question 17

Wat zijn de uitgangspunten voor de maatregel: uithuisplaatsing?

Answer 17

o Besluit en uitvoering maatregel moet consistent zijn met doel van hereniging van het
gezin (Maatregel is van tijdelijke aard).
o Proportionaliteit en subsidiariteit.
o Mogelijkheid tot participeren in procedure

Question 18

Wat is de uitvoering voor de maatregel: uithuisplaatsing?

Answer 18

o Uithuisplaatsing in een pleeggezin (Bij voorkeur in het eigen netwerk).
o Uithuisplaatsing in een residentiële setting (Open of gesloten).

Question 19

Wanneer wordt een kind met een uithuisplaatsing in een residentiele setting geplaatst?

Answer 19

Voor een machtiging gesloten jeugdhulp zijn er verschillende aanvullende
wettelijke vereisten, omdat dit kan worden gezien als vorm van
vrijheidsbeneming van minderjarigen.
-Ernstige opgroei- of opvoedingsproblemen die de ontwikkeling van
de jeugdige naar volwassenheid ernstig belemmeren.
-Opneming en verblijf zijn noodzakelijk om te voorkomen dat de
jeugdige zich aan deze jeugdhulp onttrekt of daaraan door anderen
wordt onttrokken.
- Instemmingsverklaring gedragswetenschapper.
- Voorwaardelijke machtiging gesloten jeugdhulp.

Question 20

Wat zijn de gronden voor de maatregel: gezagsbeëindiging?

Answer 20

o Ernstige ontwikkelingsbedreiging voor het kind.
o De verwachting is NIET gerechtvaardigd dat de ouders binnen een aanvaardbare
termijn in staat zijn de opvoeding te dragen.
o De ouder misbruikt zijn gezag.

Question 21

Wat zijn de uitgangspunten voor de maatregel: gezagsbeëindiging?

Answer 21

o In de regel volgt eerst een OTS/UHP.
-Als direct al duidelijk is dat dit niet werkt (Bv. ouders hebben meerdere
kinderen die elke keer uit huis geplaatst moeten worden) kan direct
gezagsbeëindiging plaatsvinden.
o Het belang van stabiliteit en continuïteit voor de ontwikkeling van het kind.
o Onzekerheid schadelijk voor ontwikkeling kind.
o Verblijft het kind op zeer jonge leeftijd in een perspectief biedend pleeggezin, dan dient duidelijkheid te bestaan over het opvoedingsperspectief.
o Bij een jaarlijkse verlenging OTS zonder perspectief op thuisplaatsing blijft het kind in onzekerheid
o Zwaarwegende betekenis aan belang van continuïteit en een ongestoord hechtingsproces
o De enkele bereidheid van de ouder om zich niet te verzetten tegen een MUHP mag niet doorslaggevend zijn in de afweging.

Question 22

Met wie hangt jeugdhulp sterk samen?

Answer 22

Jeugdhulp hangt sterk samen met kinderbeschermingsmaatregelen.

Question 23

Wat houdt jeugdhulp in?

Answer 23

Alle vormen van ondersteuning en zorg aan jeugdigen, hun ouders, stiefouders, of
anderen die een jeugdige als behorende tot hun gezin verzorgen en opvoeden, met uitzondering van
pleegouders, bij dreigende opgroei- en opvoedproblemen.

Question 24

Wat is er in het regeerakkoord 2010 afgesproken?

Answer 24

-Er moet een verschuiving plaatsvinden van zware gespecialiseerde (en dus
dure) zorg naar lichtere vormen van ondersteuning.
- Moet focus liggen op eigen kracht van gezinnen.
- Moet een efficiënter en effectiever systeem van jeugdhulp ontstaan.

Question 25

Wanneer werd de jeugdwet ingevoerd? en hoe snel is dit vastgesteld?

Answer 25

Vanaf 1 januari 2015 werd de Jeugdwet ingevoerd.
In recordtijd vastgesteld: Voorstel in 2013, aangenomen 1 januari 2015).

Question 26

Wat zijn de uitgangspunten van de jeugdwet?

Answer 26

o De verantwoordelijkheid voor alle vormen van jeugdhulp komt bij gemeenten te liggen (Voorheen bij de Bureaus Jeugdzorg).
o Gemeenten hebben in de uitvoering van deze taak grote vrijheid gekregen om de
toegang tot en de vormgeving van het lokale hulpverleningsaanbod te bepalen.
o De gemeente waar de minderjarige staat ingeschreven heeft een jeugdhulpplicht.
o Dekkend aanbod van kwalitatief goede zorg.
o Centrale toegang tot jeugdhulp is (vrijwel altijd) in handen van sociale wijkteams.
o Samenwerking met Veilig Thuis.
o Bureaus Jeugdzorg zijn opgegaan in Gecertificeerde Instellingen (GI’s).
o GI is verantwoordelijk voor de uitvoering van de jeugdbeschermingsmaatregelen en
jeugdreclassering.
o Minderjarigen boven de 12 jaar moeten toestemming geven voor vrijwillige jeugdhulp (Tot 16 jaar ook ouders met gezag).

Question 27

Wat zijn de doelen van de jeugdwet?

Answer 27

o Preventie, uitgaan van eigen mogelijkheden en eerder de juiste hulp op maat.
o Betere samenwerking bij de hulp aan jeugdigen en meer innovaties.
o Vermindering van de regeldruk (administratie etc).

Question 28

Wat houdt de Besluitvorming in jeugdbeschermingszaken in?

Answer 28

• Burgers/Professionals doen een melding bij Veilig Thuis/Hulpvraag sociaal wijkteam.
• Vrijwillige hulp mogelijk? Is drang noodzakelijk of is de situatie dusdanig zorgelijk dat een KB-
  onderzoek moet worden gestart.
• Melding aan Raad voor de Kinderbescherming: Casusoverleg bescherming.
• Beschermingsonderzoek RvdK: RvdK wint informatie bij ouders, kind en informanten.
• De RvdK verzoekt kinderrechter een jeugdbeschermingsmaatregel op te leggen of verwijst
  terug naar vrijwillige hulpverlening.
• Kinderrechter beslist: Toewijzing/aanhouding/afwijzing.
• Uitvoering maatregel: GI
• Bij niet verlening maatregel: Toetsende taak RvdK.
• Bij noodzaak gezagsbeëindigende maatregel: Onderzoek RvdK.

Question 29

Wat houdt “drang” in binnen de jeugdhulpverlening?

Answer 29

Drang is in beginsel vrijwillige hulpverlening waarbij ouders en kind een laatste kans krijgen, met de waarschuwing dat anders de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) wordt ingeschakeld.

Question 30

Wie kan “drang” uitoefenen in jeugdhulpverleningstrajecten?

Answer 30

Drang kan worden uitgeoefend door een wijkteammedewerker of jeugdbeschermer.

Question 31

Wat zijn enkele zorgen rondom drang in jeugdhulpverlening?

Answer 31

Er zijn zorgen over zware ingrepen in het gezin, zoals contactverboden, uithuisplaatsingen, en urinecontroles, zonder rechterlijke toetsing, wat eigenlijk niet mag.

Question 32

Wat ontbreekt er bij het toepassen van drang in de jeugdhulpverlening volgens critici?

Answer 32

Er is een gebrek aan rechtsbescherming voor zowel het kind als de ouders.

Question 33

Wat is de waarheidsplicht volgens artikel 3.3 van de Jeugdwet?

Answer 33

De waarheidsplicht vereist dat de feiten die door de GI en RvdK aan de rechter worden voorgelegd, feitelijk juist en volledig zijn.

Question 34

Waarom is het lastig om waarheidsvinding toe te passen in jeugdhulpzaken?

Answer 34

Waarheidsvinding kan moeilijk of ongewenst zijn in zaken waarin zorgen over de ontwikkeling van een minderjarige spelen.

Question 35

Welke knelpunten bestaan er in het huidige jeugdhulpsysteem voor de kwetsbaarste gezinnen?

Answer 35

De kwetsbaarste gezinnen raken vaak verdwaald in het jeugdhulpsysteem, krijgen niet op tijd de nodige hulp, en ervaren een tekort aan rechtsbescherming.

Question 36

Wat zijn enkele systematische knelpunten binnen het huidige systeem van jeugdhulp?

Answer 36

• De kwetsbaarste gezinnen die de hulp het hardste nodig hebben, raken verdwaald in het
  systeem van jeugdhulp.
• Rechtsbescherming schiet tekort.
• Privacy
• Noodzakelijke hulp is vaak niet of niet tijdig beschikbaar.

Question 37

Wat zijn de belangrijkste vragen met betrekking tot de rechtspositie van minderjarigen?

Answer 37

• Mag een minderjarige rechtshandelingen verrichten (Bv. iets kopen)?
• Kunnen minderjarigen een procedure starten voor de rechter?
• Kunnen minderjarigen aansprakelijk worden gesteld voor schade?
• Hoe kan een minderjarige participeren in een gerechtelijke procedure?
• Wat geldt ten aanzien van de leerplicht?
• Mogen minderjarigen werken? En zo ja, hoeveel?
• Beslissen minderjarigen zelf over belangrijke zaken (Bv. medische behandeling)?

Question 38

Wat is eenzelfde woord voor rechtspositie?

Answer 38

Procespositie

Question 39

Wat is rechtspositie?

Answer 39

• Wat is de formele status van de minderjarige in familierechtelijke procedures?
• Wat geldt ten aanzien van de participatie van minderjarigen in familierechtelijke procedures?

Question 40

Wat is materiele handelingsbekwaamheid?

Answer 40

Welke handelingen mag een minderjarige buiten het proces verrichten?

Question 41

Wat is formele handelingsbekwaamheid?

Answer 41

Wat kan en mag een minderjarige in familierechtelijke procedures?

Question 42

Wat is het uitgangspunt in het familierecht met betrekking tot minderjarigen?

Answer 42

Het uitgangspunt is dat minderjarigen procesonbekwaam zijn, wat betekent dat ze geen zelfstandige rechtsingang hebben en in beginsel geen procedures kunnen starten of in hoger beroep kunnen gaan.

Question 43

Waarom kunnen minderjarigen in beginsel geen procedure starten of in hoger beroep gaan?

Answer 43

Dit is ter bescherming van het kind, omdat familierechtprocedures vaak draaien om conflicten tussen ouders.

Question 44

Hoe worden minderjarigen vertegenwoordigd in familierechtelijke procedures?

Answer 44

Minderjarigen worden vertegenwoordigd door ouders met gezag. Als deze ouders de belangen van het kind niet goed behartigen, kan een bijzondere curator worden toegewezen.

Question 45

Geef een voorbeeld van wanneer een bijzondere curator kan helpen.

Answer 45

Bijvoorbeeld in het geval van uithuisplaatsing: het kind wil dit mogelijk graag, terwijl ouders dit meestal niet willen. Een curator kan dan helpen.

Question 46

Hoe wordt een jongere in het recht doorgaans gezien?

Answer 46

Een jongere wordt in beginsel als onbekwaam gezien en wordt door ouders vertegenwoordigd.

Question 47

Wat kunnen minderjarigen verzoeken met betrekking tot juridisch ouderschap?

Answer 47

Minderjarigen kunnen verzoeken om erkenning van juridisch ouderschap of vernietiging van de erkenning. Deze verzoeken moeten worden gedaan door een bijzondere curator.

Question 48

Wat kunnen minderjarigen doen met betrekking tot gezagsrecht?

Answer 48

Minderjarigen kunnen formeel verzoeken inzake gezag en omgang doen, en kunnen op informele wijze (via mail of brief) de rechter melden dat een beslissing gewenst is.

Question 49

Wat is de procespositie van minderjarigen in het jeugdbeschermingsrecht?

Answer 49

• Minderjarigen kunnen geen verzoek tot ondertoezichtstelling/uithuisplaatsing of
  gezagsbeëindiging doen.
• Minderjarigen kunnen niet in hoger beroep.
• Als je minderjarigen deze mogelijkheid wel zou geven, zouden zij in principe het gezag van de
  ouders eigenhandig kunnen beperken.

Question 50

Welke verzoeken kunnen minderjarigen zelfstandig doen wanneer een OTS of UHP is opgelegd?

Answer 50

• Beëindiging OTS
• Vervanging van de GI
• Vervanging van de gezinsvoogd
• Verkorting duur OTS
  Het gezag van ouders is dan immers al beperk

Question 51

Wat is een uitzondering voor minderjarigen in procedures inzake gesloten jeugdhulp?

Answer 51

Minderjarigen zijn procesbekwaam vanaf 12 jaar en onder de 12 jaar als ze in staat zijn de procedure en gevolgen te overzien.

Question 52

Wat is het hoorrecht van minderjarigen onder de 12 jaar?

Answer 52

Minderjarigen onder de 12 jaar kunnen in de gelegenheid worden gesteld om te worden
gehoord.

Question 53

Wat is het hoorrecht van minderjarigen vanaf de 12 jaar?

Answer 53

Minderjarigen vanaf 12 jaar moeten in de gelegenheid worden gesteld om te worden
gehoord.