Week 1: Jeugdrecht in de praktijk - hfd 1

Question 1

Wat regelt het familierecht?

Answer 1

Het familierecht regelt de rechtsverhoudingen tussen personen op het gebied van families en relaties, zowel verticaal als horizontaal.

Question 2

Wat houden verticale relaties in?

Answer 2

Afstamming en ouderlijk gezag.

Question 3

Wat houden horizontale relaties in?

Answer 3

Huwelijk en geregistreerd partnerschap

Question 4

Wat regelt het afstammingsrecht?

Answer 4

Het afstammingsrecht regelt de afstamming tussen ouders en kinderen en benoemt wie volgens de wet familie van elkaar is. Het geeft het kind een rechtsbetrekking tot zijn familie.

Question 5

Wat betekent het dat afstammingsrecht dwingend recht is?

Answer 5

Afstammingsrecht is dwingend recht, wat betekent dat de regels vaststaan en er geen ruimte is om zaken op eigen inzicht te bepalen of regelen.

Question 6

Wat betekent het dat het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) in Nederland rechtstreekse werking heeft?

Answer 6

Het betekent dat de rechterlijke macht in Nederland alle wetgeving en bestuur direct aan het EVRM moet toetsen.

Question 7

Wat kunnen Nederlanders doen als ze het niet eens zijn met een beslissing van de overheid op basis van het EVRM?

Answer 7

Nederlanders kunnen bij de rechter bepalingen uit het EVRM inroepen tegen beslissingen van de overheid.

Question 8

Wie wordt volgens de Nederlandse wet als juridische moeder gezien?

Answer 8

De vrouw uit wie het kind is geboren wordt de juridische moeder, ongeacht of er genetisch materiaal van anderen is gebruikt.

Question 9

Hoe kan een wensmoeder de juridische moeder worden in Nederland?

Answer 9

Een wensmoeder kan alleen juridische moeder worden via adoptie.

Question 10

Wie wordt volgens de Nederlandse wet als vader van rechtswege beschouwd

Answer 10

De man die op het moment van de geboorte getrouwd is of een geregistreerd partnerschap heeft met de moeder wordt als vader van rechtswege beschouwd.

Question 11

Wat gebeurt er als een kind geboren wordt vóór het huwelijk of geregistreerd partnerschap?

Answer 11

Als het kind vóór het huwelijk of geregistreerd partnerschap wordt geboren, is er geen vaderschap van rechtswege. De man moet het kind erkennen om als vader te worden erkend.

Question 12

Wat is moederschap van rechtswege en sinds wanneer geldt dit voor de tweede moeder?

Answer 12

Sinds 2014 geldt moederschap van rechtswege voor de tweede moeder, op voorwaarde dat er een formele relatie is met de geboortemoeder op het moment van de geboorte en dat het kind is verwekt door kunstmatige inseminatie met een onbekende donor

Question 13

Wat zijn de twee voorwaarde voor moederschap van rechtswege voor de tweede moeder?

Answer 13

• Er moet sprake zijn van een formele relatie van de ‘meemoeder’ of ‘duomoeder’ met de geboortemoeder op het moment van de geboorte van het kind.
• Het kind moet zijn verwekt door kunstmatige inseminatie met een onbekende donor.

Question 14

Wat houdt ouder door erkenning in?

Answer 14

Erkenning staat los van biologisch vaderschap en schept een juridische relatie tussen de man die het kind erkent en het kind. Sinds 2014 kan dit ook voor vrouwenparen.

Question 15

Wat is een belangrijk verschil tussen ouder door erkenning en ouderschap van rechtswege?

Answer 15

Bij ouder door erkenning is toestemming van de moeder vereist, terwijl dit bij ouderschap van rechtswege niet het geval is.

Question 16

Wat gebeurt er als toestemming van de moeder voor erkenning niet kan worden verkregen?

Answer 16

Als toestemming van de moeder niet kan worden verkregen, kan vervangende toestemming door de rechter worden gegeven.

Question 17

Wanneer is erkenning van een kind niet mogelijk?

Answer 17

• Moeder of kind (vanaf 12 jaar) geen toestemming geeft
• Het kind al 2 ouders heeft
• De man vanwege te nauwe verwantschap geen huwelijk met de moeder mag sluiten
  (broer, vader, oom van de vrouw)
• De man nog geen 16 jaar is

Question 18

Wat houdt ouder via gerechtelijke vaststelling in?

Answer 18

Ouder via gerechtelijke vaststelling geldt voor partners die geen juridisch ouder willen zijn, inclusief een man die overlijdt voordat hij het kind heeft erkend.

Question 19

Kan de geboortemoeder het juridisch ouderschap afdwingen?

Answer 19

Ja, de geboortemoeder kan in principe via de rechter het juridisch ouderschap afdwingen, zelfs tegen de wil van degene die het betreft.

Question 20

Wat houdt ouderschap via adoptie in volgens de Nederlandse wet?

Answer 20

Ouderschap via adoptie betekent dat alle gevolgen die de Nederlandse wet aan het ouderschap verbindt, ook van toepassing zijn op ouders die door adoptie een kind krijgen.

Question 21

Wat zijn de gevolgen van juridisch ouderschap?

Answer 21

• Het ontstaan van een familierechtelijke betrekking tussen het kind, zijn ouders en
  bloedverwanten.
• Gezag over het kind of hierom kunnen vragen.
• Recht op (en plicht tot) omgang met het kind.
• Onderhoudsplicht: Kosten dragen voor de verzorging en opvoeding tot het kind meerderjarig is (tot 21e jaar).
• Kinderen zijn erfgenamen.
• Rechtsgevolgen: Familienaam, nationaliteit, fiscaal (erf- en schenkbelasting), sociale
  zekerheid en diverse procesrechtelijke gebieden.

Question 22

Aan welke voorwaarden moeten Nederlandse adopties voldoen?

Answer 22

• Adoptie moet in het belang van de jeugdige zijn.
• Op het moment van het adoptieverzoek moet vaststaan dat het kind niets meer van zijn biologische ouders in de rol van ouders te verwachten heeft.
• Een kind mag alleen worden geadopteerd zolang het onder de 18 jaar is.
• De mening van het kind speelt ook een rol: Boven de 12 jaar mag een kind zelf laten weten
  hoe hij/zij over adoptie denkt (kan eventueel ook bij kinderen jonger dan 12).
• Grootouders mogen hun kleinkind niet adopteren.

Question 23

Welke eisen gelden er bij biologische ouders bij adoptie?

Answer 23

o Adoptie gaat niet door als de biologische ouders er negatief tegenover staan (Behalve bij mishandeling, verwaarlozing of wanneer er niet/nauwelijks in gezinsverband is samengeleefd).
o De biologische moeder moet op het moment van adoptie minimaal 16 jaar zijn.
o De biologische moeder mag op het moment van adoptie niet meer het gezag over het kind uitoefenen.

Question 24

Welke eisen gelden er bij adoptie ouders bij adoptie?

Answer 24

o Adoptiefouders moeten minimaal 18 jaar ouder zijn dan het kind dat ze willen adopteren.
o Adoptiefouders moeten al minimaal 3 jaar samenwonen.
o Het kind moet al minimaal een jaar bij hen thuis wonen en door hen worden verzorgd en opgevoed voordat adoptie plaatsvindt.

Question 25

Volgens welke stappen verloopt adoptie over landsgrenzen heen?

Answer 25

• Adoptiefouders dienen een verzoek in.
• Raad voor de Kinderbescherming voert onderzoek uit naar de geschiktheid van de ouders.
• Wanneer adoptiefouders geschikt worden bevonden, moeten zij een verplichte voorlichtingscursus over de gevolgen van adoptie volgen.
• Minister moet beginseltoestemming geven.
• Adoptiefouders gaan via een bemiddelingsbureau op zoek naar een adoptiekind.

Question 26

Na hoeveel jaar is adoptie over de landgrenzen mogelijk?

Answer 26

Na 1 jaar (bij 2 adoptiefouders) of 3 jaar (bij 1 adoptiefouder) zorg en
opvoeding voor het kind.

Question 27

Wat houdt ouderlijk gezag in Nederland in voor minderjarigen?

Answer 27

Minderjarigen staan onder gezag van hun ouders of voogd, wat betekent dat ze voor het recht nog niet volledig zelfstandig zijn. Ouders/voogden hebben zeggenschap over:
- Opvoeding en verzorging.
- Financiële zaken.
- Juridische handelingen. Ouderlijk gezag heeft alleen betrekking op minderjarige kinderen en eindigt wanneer het kind 18 jaar wordt.

Question 28

Wat betekend handelingsonbekwaam?

Answer 28

Minderjarigen kunnen niet zelfstandig in het juridisch verkeer optreden of
zelfstandig dure artikelen aanschaffen

Question 29

Wat is handlichting en in welke situaties kan het worden toegepast?

Answer 29

Handlichting is wanneer een rechter een minderjarige op diens verzoek en met toestemming van de ouders handelingsbekwaam verklaart voor bepaalde rechtshandelingen. Dit kan bijvoorbeeld betrekking hebben op:
- Medische beslissingen.
- Psychiatrische dwangopname.
- Hoorrecht van minderjarigen.

Question 30

Wat is het hoorrecht voor minderjarigen in Nederland?

Answer 30

Minderjarigen vanaf 12 jaar moeten in alle zaken betreffende het gezag die hen rechtstreeks raken, de gelegenheid krijgen om hun mening kenbaar te maken aan de rechter. De rechter moet deze mening meewegen en uitleggen waarom zijn beslissing al dan niet aansluit bij de wensen van de minderjarige.

Question 31

Wat houdt de informele rechtsingang in voor minderjarigen?

Answer 31

Een minderjarige kan zelfstandig de rechter verzoeken een beslissing te namen over gezag, omgang of benoeming van een bijzondere curator.

Question 32

Wat is het karakter van het gezagsrecht in Nederland?

Answer 32

Gezagsrecht is een dwingend recht en niet ter vrije bepaling van ouders of andere betrokkenen. Er is echter vrijheid over de invulling en uitoefening van het gezag.

Question 33

Welke soorten bepalingen gelden er binnen het gezagsrecht?

Answer 33

Er gelden publiekrechtelijke bepalingen zoals de leerplichtwet en kinderbeschermingsmaatregelen, waar ouders zich aan moeten houden.

Question 34

Hoe kan ouderlijk gezag worden beperkt of afgenomen?

Answer 34

Ouderlijk gezag kan alleen worden beperkt of afgenomen door een maatregel van de kinderbescherming of door de kinderrechter.

Question 35

Hoeveel ouders kunnen gezag hebben over één kind?

Answer 35

Maximaal twee ouders per kind kunnen gezag hebben.

Question 36

Welke 3 grote veranderingen hebben er het laatste decennia plaatsgevonden wat betreft gezag?

Answer 36

• Minderjarigen hebben een prominentere rechtspositie gekregen en het belang van het kind is leidend.
• Het gezagsrecht is stapsgewijs losgekoppeld van het huwelijk.
• De kring van personen die gezag over het kind kunnen krijgen is uitgebreid.

Question 37

Waarop heeft gezag van een kind betrekking?

Answer 37

Gezag heeft betrekking op opvoeding en verzorging van de minderjarige, het bewind over zijn vermogen en zijn vertegenwoordiging in burgerlijke handelingen.

Question 38

Wie mag geen gezag op een kind hebben?

Answer 38

• Minderjarigen
• Personen die onder curatele staan
• Personen wiens geestvermogens zodanig zijn verstoord dat ze niet in staat zijn om gezag te
  kunnen uitoefenen

Question 39

Wat zijn de drie juridische verhoudingen wat betreft gezag zijn er?

Answer 39

• Formele relatie
• Geen formele relatie
• Ouder en niet-ouder

Question 40

Wat is een formele relatie?

Juridische verhoudingen wat betreft gezag

Answer 40

Getrouwde ouders krijgen het gezag automatisch (van rechtswege). Geldt ook voor ouders met geregistreerd partnerschap.

Question 41

Wat is geen formele relatie?

Juridische verhoudingen wat betreft gezag

Answer 41

Alleen moeder krijgt door de geboorte het gezag. Als vader ook gezag wil, moet moeder hiervoor toestemming geven en moet vader het kind erkennen. Ouders dienen samen een verzoek tot gezamenlijk gezag in.

Question 42

Wat is ouder en niet-ouder?

Juridische verhoudingen wat betreft gezag

Answer 42

Dagelijkse verantwoordelijkheid voor opvoeding wordt uitgeoefend
door 1 ouder en bv een nieuwe partner/familielid. De andere persoon kan samen met (met
toestemming van) de ouder het gezamenlijk gezag over het kind verkrijgen

Question 43

Wat is voogdij?

Answer 43

Als het kind geen ouders heeft of als zij het gezag niet kunnen uitoefenen, oefent een voogd het gezag uit.

Question 44

Op welke 3 manieren kan voogdij worden verkregen?

Answer 44

1. Van rechtswege: Als een ouder samen met een niet-ouder het gezag uitoefent en de ouder overlijdt.
2. Door benoeming door een ouder: Ouders kunnen voogden benoemen, voor als zij bv. overlijden.
3. Door de rechter worden benoemd.

Question 45

Hoe werkt gezag na een scheiding?

Answer 45

Regels hierover verschillen per land. Alle EU-landen erkennen dat kinderen rechthebben op een persoonlijke relatie en rechtstreeks contact met beide ouders, zelfs als deze in
verschillende landen wonen.

In Nederland houden beide ouders gezag na een scheiding.

Question 46

Wat is co-ouderschap en wat zijn de verplichtingen van ouders hierin?

Answer 46

Co-ouderschap houdt in dat beide ouders een evenredig deel van de verzorging en opvoeding van de kinderen op zich nemen, met de verplichting om de band tussen het kind en de andere ouder ook na de scheiding te bevorderen.

Question 47

Wat moet er worden opgesteld bij co-ouderschap?

Answer 47

Ouders moeten een ouderschapsplan opstellen met afspraken over:
- Verdeling van opvoedings- en verzorgingstaken
- Omgangsregeling
- Communicatie en informatie-uitwisseling tussen ouders
- Betaling van de kosten voor het kind

Question 48

Hoe kan een ouderschapsplan worden opgesteld?

Answer 48

Een ouderschapsplan kan worden opgesteld via bemiddeling of via de rechter.

Question 49

Wat is eenhoofdig gezag en op welke basis wordt het toegewezen?

Answer 49

Eenhoofdig gezag wordt toegewezen op grond van het klemcriterium: het moet aannemelijk worden gemaakt dat het kind bij gezamenlijk gezag klem of verloren zal raken tussen de ouders, en dat hier niet snel verbetering in zal komen.

Question 50

Wanneer kan eenhoofdig gezag ook worden toegewezen?

Answer 50

Eenhoofdig gezag kan ook worden toegewezen in geval van:
- Ernstige ziekte of stoornis van een van de ouders
- Geschiedenis van mishandeling, als dit in het belang van het kind is.