Week 11 Flashcards
Wat zijn imperatieve hallucinaties?
Het horen van stemmen die opdrachten geven
Hoe wordt een psychose geclassificeerd?
- Hallucinaties en/of
- Wanen en/of
- Gedesorganiseerd gedrag en/of
- Gedesorganiseerd denken
-> gedurende > 24h
Wat zijn hallucinaties?
Waarnemingen die optreden bij afwezigheid van ermee corresponderende sensorische stimuli van het betreffende zintuig
Wat is kenmerkend voor hallucinaties?
Ze hebben voldoende werkelijkheidsgehalte om als waarneming opgemerkt te worden en zijn niet onderhevig aan de wil
Welke vormen van hallucinaties zijn er?
- Akoestisch/auditief
- Visueel (vooral bij delirium)
- Tactiel/haptisch
- Olfactorisch (reuk)
- Smaak
Wat is een waan?
Een persoonlijke, fundamentele, persisterende overtuiging die in strijd met de werkelijkheid en oncorrigeerbaar is, ondanks afdoende bewijs van het tegendeel
Welke soorten wanen bestaan er?
- Betrekkingswaan: er wordt betekenis gegeven aan dingen die normaal geen betekenis hebben
- Religieuze waan
- Paranormale waan
- Beïnvloedingswaan: de gedachte dat andere mensen eigen gedachten kunnen lezen/beïnvloeden
- Paranoïde waan: idee dat mensen slechte bedoelingen hebben
- Grootheidswaan: vooral bij manie
- Nihilistische waan: schuldgevoelens (bij depressie)
Wat gaat er gepaard met gedesoriënteerd denken en spreken?
Formele denkstoornissen: stoornissen in het beloop en de samenhang van de gesproken taal als gevolg van stoornissen in het beloop en de samenhang van het denken
Wat is kenmerkend voor gedesorganiseerd gedrag?
Een patroon van sociaal inadequaat, onvoorspelbaar, onlogisch, niet-doelmatig of ongepast gedrag, soms met agitatie, en gepaard gaande met een slechte zelfverzorging. (doelloos rondlopen, voorwerpen oppakken en neerzetten)
In welke symptoomclusters worden symptomen van schizofrenie ingedeeld?
- Negatieve symptomen: bestaan lang + kenmerkend voor schizofrenie
- Cognitieve symptomen: treedt in de loop van de ziekte op
- Positieve symptomen
Wat zijn voorbeelden van negatieve symptomen?
- Affectieve vervlakking
- Initiatiefverlies
- Apathie
- Gedachtearmoede
- Alogie/spraakarmoede
Wat zijn voorbeelden van cognitieve symptomen?
- Aandacht
- Werkgeheugen
- Informatieverwerkingssnelheid
- Geheugen en leren
- Executieve functies
- Sociaal-cognitieve functies
Wat zijn voorbeelden van positieve symptomen?
- Wanen
- Hallucinaties
- Gedesorganiseerd spreken en denken
- Gedesorganiseerd gedrag
Wat is kenmerkend voor een kortdurende psychotische stoornis?
Minder dan een maand durende klachten van hallucinaties, wanen, gedesorganiseerd gedrag of denken
Wat is kenmerkend voor een schizofreniforme stoornis?
Kortdurende psychotische stoornis + cognitieve problemen en negatieve symptomen die 1-6 maanden aanhouden
Wat zijn symptomen van een psychotische stoornis door een somatische oorzaak?
- Cognitieve problemen
- Positieve symptomen
- Desorganisatie
Wat is een waanstoornis?
Geïsoleerde waan waarbij het overige functioneren relatief intact is -> wanen duren langer dan een maand
Wat is kenmerkend voor een schizoaffectieve stoornis?
Langer dan 6 maanden: zit in de overloop van schizofrenie en bipolaire stoornis → soms depressief, soms manisch maar los daarvan ook psychotische episodes. Verschil met bipolariteit is dat dit los staat van elkaar.
Wat is kenmerkend voor een psychotische depressie?
In eerste instantie: depressie -> wordt zo ernstig dat contact met realiteit verloren gaat
Wat is katatonie?
Ontregeld gedrag waarbij er heel veel of juist heel weinig beweging is, gecombineerd met desorganisatie van denken en gedrag
Waar bestaat de behandeling van psychose spectrumstoornissen uit?
-Neurobiologische behandeling
- Antipsychotische medicatie
-Olanzapine
- ECT
- rTMS
- Psycho-educatie
- Psychologische behandeling
- Psychosociale behandeling/ondersteuning
Hoe worden patiënten met schizofrenie behandeld?
Anitpsychotica: verlagen dopamine waardoor positieve symptomen afnemen
Wat zijn mogelijke bijwerkingen van antipsychotica?
- Bewegingssymptomen
- Subjectieve symptomen
- Metabole symptomen
- Seksuele symptomen
- Neuroleptische maligne symptomen
- Gestoord bewustzijn
- Koorts
- Spierrigiditeit: met verhoogd creatinekinase in serum
Wat is kenmerkend voor een bipolaire stoornis?
Periodes van somberheid en manische periodes. Op de top van manische/depressieve episodes, kunnen patiënten psychotische klachten krijgen -> kan met antipsychotica behandeld worden (wel belangrijk om nog steeds de bipolaire stoornis te behandelen)
Wat is kenmerkend voor het syndroom van Rett?
- Normale ontwikkeling tot 5-18 maanden
- Regressie met verlies van vaardigheden, ataxie, dwangmatige handbewegingen en epilepsie (80%)
- Psychomotore retardatie
- Schedelomtrek neemt vaak af in combinatie met neuronenverlies en cortexatrofie
Hoe ziet de prognose op basis van IQ eruit bij autismespectrumstoornis?
- IQ < 50: slechte prognose
- Vaak geen functionele taal
- Niet zelfstandig sociaal functioneren
- Vaak wonen in instelling - IQ 50-70: iets betere prognose
- Slechts enkelen zelfstandig wonen, vrienden, baan
- Beperkte communicatie, lezen, spellen
- Stereotiepe gedragingen en interesses - IQ > 70: betere prognose
- Vermindering ernst ASS-symptomen
- Sociaal functioneren vaak problematisch
Wat houdt onderdeel A in van de DSM5 criteria voor een ASS?
Persisterende deficiënties in de sociale communicatie en sociale interactie in uiteenlopende situaties
- Deficiënties in de sociaal-emotionele wederkerigheid
- Deficiënties in het non-verbale communicatieve gedrag
- Deficiënties in het ontwikkelen, onderhouden en begrijpen van relaties
Wat houdt onderdeel B in van de DSM5 criteria voor een ASS?
Beperkte, repetitieve gedragspatronen, interesses of activiteiten:
- Stereotyp(e) of repetitieve motorische bewegingen, gebruik van voorwerpen of spraak
- Hardnekkig vasthouden aan hetzelfde, inflexibel gehecht zijn aan routines of geritualiseerde patronen van verbaal of non-verbaal gedrag
- Zeer beperkte, gefixeerde interesses die abnormaal intens of gefocust zijn
- Hyper- of hyporeactiviteit op zintuiglijke prikkels of ongewone belangstelling voor de zintuiglijke aspecten van de omgeving
Wat is het broader autism phenotype?
Familieleden met kenmerken van ASS of stemmings-/angststoornissen in de familie
Wat is kenmerkend voor het tubereuze sclerose complex (TSC)?
- Autosomale overerving van mutatie in TSC1 of TSC2
- Neoplasmata in organen
- Epilepsie bij 80%
- Overig: corticale tubers, rhabdomyoom, angiofibromen en renale angiolipomen
Wat is kenmerkend voor het fragiele X syndroom?
- Mutatie in FMR1
- Beeld: lang gezicht, grote oren en kin, platte voeten, grote testes, epilepsie en milde tot ernstige verstandelijke beperking
Wat zijn mogelijke oorzaken van autisme?
- Theory of mind: Sally and Anne test
- Verstoorde executieve functies: wisconsin card sorting test
- Zwakke centrale coherentie: patiënten missen vermogen om van fragmenten een geheel te maken
Wat is mindblindness?
Niet goed in staat zijn om zich te verplaatsen in de denkwereld van anderen, alleen in staat om de wereld vanuit eigen perspectief te zien
Wat is er te zien op neuro-imaging bij patienten met ASS?
Hersenvolume is 5-10% groter: zowel in de witte stof als de cortex + extra verdikking van onder andere amygdala en hippocampus
Waar bestaat de diagnostiek bij ASS uit?
- IQ-test of ontwikkelingsonderzoek
-Taal-/spraakonderzoek (logopedie) - Anamnese/observatie:
- Autism Diagnostic Observation Schedule (ADOS)
- Heteroanamnese (via ouders):
- Autism Diagnostic Interview (ADI)
- Developmental, Dimensional and Diagnostic Interview (3DI)
Tegen welke comorbiditeiten kan medicatie worden gegeven bij ASS?
- ADHD
- Dwang/angst/depressie
- Slaapproblemen
- Agressie
Uit welke 5 onderdelen bestaat het taalsysteem?
- Fonologie: klankleer
- Semantiek: woordenschat
- Morfologie: kleine betekenisdragende elementen van taal
- Syntaxis: grammaticale vorm
- Pragmatiek: gebruik van taal in sociale context
Welke spreeknormen worden er per leeftijdscategorie verwacht?
1 jaar: een-klankuitdrukkingen: papa, mama
2 jaar: minimaal 2-woordzinnen
3 jaar: minimaal 3-5 woordzinnen
Wanneer is er sprake van een taalstoornis (TOS)?
- Taal niveau is beduidend lager dan non verbaal intelligentie niveau (aanzienlijke achterstand → : 1 SD = 15 punten)
Gemiddeld: intelligentie van 100 → taalstoornis bij 1SD of meer, lager = 85 - De taalproblemen interfereren met schoolresultaten of sociaal functioneren
- Bij andere problematiek zijn de taalproblemen ernstiger dan verwacht
Wat is een expressieve taalstoornis?
Kinderen hebben moeite met taalproductie → uitspreken van taal en niet het begrip
Wat is een gemengd receptieve-expressieve taalstoornis?
Problemen met begrijpen van woorden, zinnen of specifieke begrippen + problemen met taalbegrip
Wat is een sociale communicatiestoornis (pragmatiek)?
Moeite met gebruik van (non)verbale communicatie in een sociale context
Welke comorbiditeiten kunnen voorkomen bij een TOS?
- Gedragsproblemen
- Angsten: faalangst of trauma
- Stemmingsklachten
Waar bestaat de behandeling van een taalstoornis uit?
- Psycho-educatie taalstoornissen
- Gerichte taalstimulering
- Ouderbegeleiding: alleen therapie (logopedie) is onvoldoende → ouders moeten ook aan de bak
- Schoolaanpassing/remedial teaching → cluster 2 = speciaal onderwijs waarbij er wordt gefocust op spraak- en taalproblemen en gehoorproblemen
Wat is kenmerkend voor een fonologische stoornis (spraakklankstoornis)?
- Spraakklanken passen niet bij leeftijd of dialect
- Problemen op school of bij interactie met anderen
- Klinisch beeld: weglaten van klanken, moeilijke klanken vervangen door makkelijke, verdraaien van klanken
- Behandeling: logopedie
Wat is kenmerkend voor stotteren (stoornis in spraakvloeiendheid)?
- Onregelmatigheden in spreekritme
- Klinisch beeld: niet-vloeiende spraak, tremoren/grimassen, ticachtige bewegingen van gezicht, romp of armen
- Genetische oorzaak
- Behandeling: logopedie en gedragstherapie
Wat is kenmerkend voor dyslexie?
Stoornis die gekenmerkt wordt door hardnekkig probleem met aanleren en/of vlot toepassen van lezen en/of spellen op woordniveau
Wat is kenmerkend voor dysartrie (spraakstoornis)?
- Probleem in motorische systemen die mond/keelspieren aansturen
- Spraak vaak moeilijk verstaanbaar, articulatie minder
- Vaak ook slikproblemen
- Taal inhoudelijk goed
Wat is kenmerkend voor afasie (taalstoornis)?
- Inhoud van de taal is gestoord
- In principe geen slikproblemen
- Vaak ook problemen met lezen en schrijven
Welke vormen van dysartrie zijn er?
- Cerebellair: alcohol of stroke
- Bulbair: myasthenia gravis of hersenstaminfarct (zwakte mondspier)
- Pseudobulbair: multipele herseninfarcten of ALS (bilaterale schade aan piramidebaan)
- Extrapiramidaal: Parkinson of Huntington
Wat zijn aandachtspunten bij neurologisch onderzoek bij mogelijke dysartrie?
- Spontane spraak
- Verbale diadochokinese: snel afwisselen van bewegingen/klanken
- Tongtwisters
- Kracht mond/tongspieren
Welke vormen van afasie zijn er?
- Broca (expressief): hakkelende spraak + agrammatisme
- Wernicke (sensorisch): gestoord taalbegrip, benoemproblemen, wel vloeiende spraak
- Amnestische afasie: woordvindproblemen + gestoorde zinsherhaling
- Globale afasie: vrijwel mutistisch + fors gestoord begrip
Waar kan een afasie gelokaliseerd zijn op basis van ontstaan?
- Acuut: hersenbloeding of infarct
- Subacuut: virale of auto-immuunencefalitis
- Geleidelijk: neurodegeneratief, ruimte-innemend proces
Welke soorten parafasieën zijn er?
- Semantisch: woord is qua betekenis verwant (Wernicke)
- Fonematisch: klankverwisseling (Broca)
Wat is kenmerkend voor een Wernicke afasie?
- Vloeiende, spontane spraak (soms dwangmatig of ongeremd)
- Benoemprobleem
- Gestoord woordbegrip/objectkennis
- Semantische parafasieën
- Neologismen (= nieuwe woorden bedenken)
Wat is kenmerkend voor een broca afasie?
- Hakkelende spraak (spraakapraxie)
- Mutistisch + agrammatisme
- Fonematische parafasieën
- Relatief goed taalbegrip
