Week 10 Flashcards
Welke 3 subtypes van ADHD bestaan er?
- Aandachtstekort en hyperactiviteit-impulsiviteit (ADHD-C)
- Overwegend aandachtstekort (ADHD-I)
- Overwegend hyperactiviteit-impulsiviteit (ADHD-H)
Wanneer treden aandachtsproblemen op bij ADHD?
Bij niet-zelfgekozen taken
Welke structurele problemen in de hersenen kunnen een bijdrage leveren aan het ontstaan van ADHD?
- Kleiner globaal hersenvolume
- Kleinere specifieke structuren: nucelus caudatus, cerebellum, orbitofrontale cortex
- Cortexrijping is 1,5-2 jaar vertraagd
Welke functionele problemen in de hersenen kunnen een bijdrage leveren aan het ontstaan van ADHD?
- Verminderde activiteit van de prefrontale cortex (frontostriataal)
- Hyperactivatie bijvoorbeeld parietaal
Wat zijn de behandelopties voor een kind met ADHD?
- Psycho-educatie
- Zelfregulatietraining (stop-denk-doe) (icm ouders)
- Neurofeedback (EEG)
- Planning- en organisatie trainingen/’serious games’?
- Voedingssupplementen/ eliminatiedieet?
- Medicatie: methylfenidaat, dexamfetamine, atomoxetine, guanfacine, clonidine
Hoe ziet aanvullend onderzoek bij ADHD eruit?
- Psychologisch: voor behandelingsgerichte diagnostiek
- Somatisch: screening, verwijzing, medicatie
Wat zijn de belangrijkste determinanten voor psychiatrische stoornissen?
- Kwetsbaarheid vs weerbaarheid (resilience)
- Omgevingsfactoren vs kansen
Wat is het gevolg van een tekort aan MAO-A?
MAO-A codeert voor een enzym dat in de hersenen verantwoordelijk is voor de afbraak van oa serotonine en dopamine -> tekort resulteert in aggressief en impulsief gedrag
Wat is het limbisch systeem?
Dankt zijn naam aan limbic lobe -> ringvormig geheel van cortex gebieden aan de binnenzijde van de hemisfeer op de overgang naar het diencephalon
Uit welke onderdelen bestaat de limbic lobe?
- Gyrus cinguli
- Gyrus parahippocampi
- Hippocampus
Wat zijn de criteria voor een depressieve stoornis volgens DSM5?
- Sombere stemming of verlies van plezier (+ ≥ 4 andere symptomen)
- Schuldgevoelens
- Slaapproblemen
- Minder eetlust
- Angst/ Spanningsklachten
- Verminderde libido
- Lichamelijke vermoeidheid
- Suicidaliteit
- Hypochondrie
(Gedurende 14 dagen)
Wat is het basisalgoritme voor behandeling van depressie?
- Behandeling met SSRI, venlafaxine, TCA
- CGT of IPT ( 1 en 2 in willekeurige volgorde)
- switchen van anti depressivum: SSRI TCA
- Lithium additie
- Klassieke MAO-remmer
- Electroconvulsietherapie
Hoe wordt depressie zonder melancholische kenmerken behandeld?
- SSRI’s, TCAs en andere antidepressiva
- CGT, IPT
- Running therapy en andere
Wat zijn de vereisten voor psychotherapie: IPT of CGT?
- Depressie niet ernstig (meer): geen anhedonie, geen melancholische kenmerken
- Normale/hoge intelligentie
- Enig psychologiserend vermogen
- Gemotiveerd
Hoe wordt depressie met melancholische kenmerken behandeld?
- Psychotherapie is niet effectief (in acute fase)
- SSRIs zijn niet erg effectief -> TCAs en venlafaxine wel
- Lithiumadditie is (zeer) effectief
- Klassieke MAO remmers zijn waarschijnlijk effectief
- ECT is effectief
Hoe ziet de verschuiving op het gebied van angst er gedurende de ontwikkeling uit?
- Begin: angst voor concrete externe dingen (dieren, onweer)
- Later: geinternaliseerde abstracte angsten (afwijzing)
Wat is een seperatieangststoornis?
Specifiek voor kinderleeftijd/adolescentie: angst als reactie op scheiding van een hechtingsfiguur
Wat is een gegeneraliseerde angststoornis?
Piekeren over diverse aspecten in het dagelijks leven kunnen voorkomen en er niet mee kunnen stoppen
Wat is een sociale angststoornis?
Er is sprake van angst in sociale situaties -> irreeele angst om bekritiseerd te worden, zowel in contact met volwassenen als met leeftijdsgenoten
Wat is een paniekstoornis?
Het zonder enige oorzaak krijgen van paniekaanvallen, met als gevolg vermijding van reizen of naar bepaalde plekken toegaan -> lichamelijke en cognitieve symptomen = anticipatieangst
Wat is agorafobie?
Angst voor situaties waaruit weggaan moeilijk of onmogelijk is, waardoor de situatie wordt vermeden -> zijn in de situ gaat gepaard met heftige angst/paniek
Wat zijn criteria voor aandachtsproblemen?
- Moeite om de aandacht bij taken of spel te houden
- Vergeetachtig bij dagelijkse bezigheden
- Niet te lijken luisteren
- Gemakkelijk afgeleid raken
- Vermijden of afkeer hebben van taken die langdurige geestelijke inspanning vragen
- Onvoldoende aandacht voor details of achteloos fouten maken
- Aanwijzingen niet opvolgen of opdrachten niet kunnen afmaken
- Moeite met organiseren van taken
- Dingen kwijtraken die nodig zijn voor taken
Wat zijn criteria voor hyperactiviteit?
- Rondrennen of overal op klimmen als dit ongepast is
- Onrustig bewegen met handen en voeten of draaien op de stoel
- Moeilijk rustig kunnen spelen of ontspannende activiteiten kunnen uitvoeren
- In de weer of maar doordraven
- Opstaan als zittenblijven verwacht wordt
- Achter elkaar doorpraten
Wat zijn criteria voor impulsiviteit?
- Het antwoord eruit gooien voordat de vragen afgemaakt zijn
- Verstoren van bezigheden van anderen
- Moeite hebben met op de beurt wachten
Welke biologische componenten spelen een rol bij de kwetsbaarheid van een kind?
- Genen
- HPA-as
- Neurofysiologische structurele factoren
Welke psychologische componenten spelen een rol bij de kwetsbaarheid van een kind?
- IQ
- Geheugen
- Executieve functies
- Sociale vaardigheden
Uit welke onderdelen bestaat het limbisch systeem?
- Amygdala
- Gyrus cinguli
- Orbitale en mediale prefrontale schors
- Hypothalamus
- Dorsomediale thalamus
- Ventrale striatum (nucleus accumbens)
- Insula
Wat is de functie van de nucleus accumbens?
Betrokken bij verslaving en beloning en bij motivatie
Op welke manieren komt sensibele input van het limbisch systeem binnen?
- Directe input vanuit ruggenmerg en hersenstam -> somatische, viscerale input
- Indirecte input na processing in de schors -> complexe informatie
Op welke manieren verlaat motorische output het limbisch systeem?
- Direct via hypothalamus en autonome zenuwstelsel naar ruggenmerg en de hersenstam
- Indirect via piramidebaan (bijv gyrus cinguli)
- Modulerende systemen
Via welk proces leert men om gevaar te vermijden?
Hetero-synaptische facilitatie
Hoe werkt hetero-synaptische facilitatie?
Primaire reinforcers (zoals smaak, aanraking en pijn) kunnen worden gekoppeld aan neutrale stimulus (zoals visus of geluid) -> synapsen worden sterker = meer effect
Naar welke gebieden wordt output verstuurd vanuit de amygdala?
- Orbitale en prefrontale cortex: impliciete motoractiviteit en expliciet bewuste processing
- Hypothalamus en hersenstam: viscerale motor effectorsystemen die het lichaam op actie voorbereiden
Hoe werkt de prefrontale cortex?
Ontvangt en interpreteert prikkels, afkomstig van subcorticale gebieden en is noodzakelijk voor motivatie en sociale interactie
In welke structuren is de prefrontale cortex ingedeeld?
- Mediale PFC: betrokken bij structured social event knowledge
- Laterale PFC: betrokken bij gedragsbepaling in verschillende situaties, op basis van algemene normen en waarden (nieuwe situaties)
Wat zijn melancholische kenmerken van een depressie?
- Anhedonie of ontbreken van stemmingsreactiviteit met minimaal 3 van:
- Distinct quality of mood
- Dagschommeling
- Vroege ochtend ontwaken
- Psychomotore remming/agitatie
- Verminderde eetlust/gewichtsverlies
- Buitensporige schuldgevoelens
Waardoor is een depressie met psychotische kenmerken heviger?
Door stemmingscongruente wanen (schuldwaan, armoedewaan)
Welke stoornissen vallen in de DSM-V onder depressieve stemmingsstoornissen?
- Depressieve stoornis
- Persisterende depressieve stoornis (minimaal 2 jaar somber)
- Premenstruele stemmingsstoornis
- Depressieve stoornis door middel, medicatie of somatisch probleem
Wat zijn risicofactoren voor een angststoornis?
- Genetisch
- Geïnhibeerd temperament
- Negatieve ervaringen
- Sociaal vermijdende gezinnen
- Angstige, overprotectieve, weinig aanmoedigende opvoedstijl (interactie met temperament)
- Interactie tussen gen en omgeving: overdracht van ouder op kind
Welke punten worden via cognitieve gedragstherapie aangepakt?
- Gevoel: herkenning van lichaamssignalen bij angst en het leren van relaxatietechnieken
- Gedachten: disfunctionele gedachten uitdagen en vervangen
- Gedrag: vermijdend gedrag behandelen door blootstelling en operante conditionering + gebrek aan copingvaardigheden behandelen door probleemoplossende vaardigheden en modelling
Wat stelt de monoamine theorie?
Depressie ontstaat door tekort aan noradrenaline (NA) en serotonine (5-HT) in het CZS
Welke kernen produceren noradrenaline en serotonine?
- Noradrenaline: locus coeruleus
- Serotonine: raphe kernen
Wat zijn de belangrijkste drug targets van antidepressiva?
- Reuptake pomp van serotonine of noradrenaline
- De monoamine-afbrekende enzymen remmen (MAOb breekt 5-HT af)
- Postsynaptische receptoren stimuleren of remmen
- Presynaptische receptoren inhiberen die serotonine en noradrenaline remmen
Hoe kan noradrenaline uit de synapsspleet verwijderd worden?
- Reuptake
- Afbraak door MAO-A of COMT
- Binding op de receptor
Welke receptoren zijn betrokken bij de werking van noradrenaline?
- Presynaptisch: alfa-2 -> als NA bindt = remming van NA-afgifte
- Postsynaptisch: alfa en beta -> stimulatie door NA
Via welke middelen vindt interventie voor serotonine plaats?
- 5-HT1a receptor agonisten: anxiolytica
- 5-HT2 receptor antagonisten: antipsychotica + antihypertensiva
- 5-HT3 receptor antagonisten: antibraakmiddelen
- MAO-A remmers: antidepressiva
- Reuptake blokkers
In welke 5 categorieen kunnen antidepressiva worden ingedeeld?
- Klassiek tricyclische antidepressiva (TCA’s) (effect na 2-4 weken)
- Selectieve serotonine reuptake inhibitors (SSRI’s)
- Serotonine-noradrenaline reuptake inhibitors (SNRI’s)
- Presynaptische alfa2-receptor antagonisten
- MAO-A remmers
- Overige middelen
In welke volgorde worden antidepressiva voorgeschreven?
SSRI (na 4-6 weken geen verbetering =) -> SNRI -> TCA -> MAO-A remmers -> a2-receptor antagonisten
Wat is affiniteit?
Hoeveelheid medicijn dat nodig is zodat 50% van de target gebonden is (hoe lager, hoe sterker)
Hoe werkt de desensitisatie theorie?
Na 2-4 wkn: downregulatie van postsynaptische noradrenaline receptoren (beta2 en alfa1) en 5-HT2 receptoren -> hogere concentratie in synapsspleet
Wat is een bij effect van SSRI’s?
Induceren de groei van nieuwe zenuwcellen in de hippocampus en prefrontale cortex te induceren
Hoe ontstaat een conditioned fear response?
Door selectieve uitschakeling van geactiveerde neuronen in de amygdala -> angst voor specifieke prikkel is gelokaliseerd in een beperkt groepje neuronen in amygdala
Wat is kenmerkend voor een depressie met psychotische kenmerken?
- Hopeloosheid, anhedonie
- Vrijwel altijd melancholische kenmerken
- Stemmingscongruente wanen
- Zeldzaam: hallucinaties
Wat is kenmerkend voor de glutamate (non-monoamine) theorie?
- Glutamaat NMDA receptor antagonist (ketamine) werkt direct anti-suïcidaal
- Glutamaat in bloed hoger bij depressie
- Verstoorde glutamaat metabolisme in de cortex
- Antidepressiva verlagen glutamaat
