week 11 Flashcards
Wat is een psychose?
meer dan 24 uur bestaande stoornis van
- hallucinaties en/of
- wanen en/of
- gedesorganiseerd gedrag en/of
- gedesorganiseerd denken
wat zijn hallucinaties
waarnemingen die optreden bij afwezigheid van ermee corresponderende sensorische stimuli van het betreffende zintuig. Ze hebben voldoende werkelijkheidsgehalte om als waarneming opgemerkt te worden. Ze zijn niet onderhevig aan de wil
Wat is een waan?
een waan is een persoonlijke, fundamentele, persisterende overtuiging die in strijd met de werkelijkheid en oncorrigeerbaar is, ondanks afdoende bewijs van het tegendeel. De overtuiging wordt door anderen in de (sub)cultuur van de patiënt beschouwd als onjuist, ongeloofwaardig of onmogelijk
wat is gedesorganiseerd denken en spreken
formele denkstoornissen: stoornissen in het beloop en de samenhang van de gesproken taal als gevolg van stoornissen in het beloop en de samenhang van het denken
wat is gedesorganiseerd gedrag
een patroon van sociaal inadequaat, onvoorspelbaar, onlogisch, niet-doelmatig of ongepast gedrag, soms met agitatie, en gepaard gaande met een slechte zelfverzorging
3 symptoomclusters schizofrenie
- negatieve symptomen: affectieve vervlakking, initiatiefverlies
- cognitieve problemen: aandacht, (werk)geheugen, verwerkingssnelheid, leren
- Positieve symptomen: wanen, hallucinaties, gedesorganiseerd spreken (en denken), gedesorganiseerd gedrag
wat is een kortdurende psychotische stoornis?
<1 maand
- hallucinaties
- wanen
- gedesorganiseerd gedrag
- gedesorganiseerd denken
Wat is schizofrenie def
Meer dan 6 maanden
- cognitieve problemen
- hallucinaties
- wanen
- gedesorganiseerd gedrag
- gedesorganiseerd denken
- negatieve symptomen
Wat is een schizofreniforme stoornis?
tussen 1-6 maanden
- cognitieve problemen
- hallucinaties
- wanen
- gedesorganiseerd gedrag
- gedesorganiseerd denken
- negatieve symptomen
hoeveel procent genetisch schizofrenie
tot 50%
Gen-omgevings interactie voor schizofrenie
- DNA: genetische predispositie, gen mutaties
- Environmental pressures: social exclusion, economic hardship, middelmisbruik, cannabis, wintergeboorte, stedelijke omgeving, stress, obstretische complicaties, sociale uitsluiting
Behandeling psychosespectrum stoornissen
- neurobiologische behandeling: antipsychotische medicatie, ECT, rTMS
- psycho-educatie
- psychologische behandeling
- psychologische behandeling/ondersteuning
Bijwerkingen antipsychotica
- bewegingssymptomen
- subjectieve symptomen
- metabole symptomen
- seksuele symptomen
- neuroleptisch maligne symptomen: gestoord bewustzijn, koorts, spierrigiditeit (met verhoogd creatinekinase in serum)
psychotische stoornis door een middel
- middelenmisbruik
- cognitieve problemen
- hallucinaties
- wanen
- gedesorganiseerd gedrag
- gedesorganiseerd denken
psychotische stoornis door een somatische aandoening
- somatisch probleem
- cognitieve problemen
- hallucinaties
- wanen
- gedesorganiseerd gedrag
- gedesorganiseerd denken
je kan gestoord of gedaald bewustzijn hebben
schizoaffectieve stoornis
Mensen soms manische episodes, depressieve episodes en psychotische episodes (zonder stemmingselement).
Meer dan 6 maanden
- cognitieve problemen
- hallucinaties
- wanen
- gedesorganiseerd gedrag
- gedesorganiseerd denken
- negatieve symptomen
- somberheid
- manische klachten
waanstoornis
meer dan 1 maand
- wanen
delier
psychotische stoornis door somatisch probleem met eisselend bewustizjn
katatonie
niet somatisch:
- psychomotore ontregeling
- gedesorganiseerd gedrag
- gedesorganiseerd denken
kan voorkomen bij schizofrenie
eventuele extra symptomen van schizofrenie
- middelenmisbruik
- somatisch probleem
- somberheid
psychotische depressie
- somberheid
- wanen
soms zo depressief dat je nihilistische wanen krijgt
bipolaire stoornis
- somberheid
- manische klachten
die wisselen elkaar af en geven - wanen
welke soorten wanen zijn er
- Grootheidswanen: ik ben heel belangrijk, speciale krachten (vaak bij bipolaire stoornissen)
- Nihilistische wanen: mijn schuld dat dingen verkeerd gaan, ik ben heel ziek (vaak bij depressie)
- Paranoide wanen: er zitten mensen achter mij aan (bij psychotische stoornissen
diagnosecriteria ASS
A: persisterende deficiënties in de sociale communicatie en sociale interactie in uiteenlopende situaties, zoals blijkt uit de volgende actuele of biografische kenmerken: (alle 3)
1. Deficiënties in de sociaal-emotionele wederkerigheid
2. Deficiënties in het non-verbale communicatieve gedrag dat gebruikt wordt voor sociale interactie
3. Deficiënties in het ontwikkelen, onderhouden en begrijpen van relaties
B. beperkte, repetitieve gedragspatronen, interesses of activiteiten, zoals blijkt uit de actuele of biografische kenmerken (2vd4):
1. stereotiep of repetitieve motorische bewegingen, gebruik van voorwerpen of spraak
2. Hardnekkig vasthouden aan hetzelfde, inflexibel gehecht zijn aan routines of geritualiseerde patronen van verbaal of non-verbaal gedrag
3. zeer beperkte, gefixeerde interesses die abnormaal intens of gefocust zijn
4. Hyper- of hyporeactiviteit op zintuigelijke prikkels of ongewone belangstelling voor zintuigelijke aspecten van de omgeving
invloed genen op autisme
56-95%
Bij welke syndromen komt ass vaker voor
- syndroom van Rett
- tubereuze sclerose complex (TSC)
- Fragiele-X-syndroom (FXS)
mind-blindness
niet goed in staat zijn zicht te verplaatsen in de denkwereld van anderen
alleen in staat zijn de wereld vanuit eigen perspectief te zien
Theory of mind
- mentalizing vs mind-blindness
- sally and anne test
- false beliefs
- bij goed IQ en goede taalontwikkeling geen problemen met ToM-tests
zwakke centrale coherentie
Integratief vermogen is minder, maar detaildenken meer
CEFT en blokpatronen
executieve functies bij ASS
verminderd plannen en flexibel strategie wisselen
- WCST
- tower of london/hanoi
neuro-imaging te zien bij ass
- hersenvolume groter 5-10% witte stof als cortex, extra verdikking oa amygdala en hippocampus
- DTI (diffusion tensor imaging):
korte subcorticale banen goed ontwikkeld
Lange-afstandsverbindingen minder goed ontwikkeld
neuropathologie: problemen in de synapsvorming, synapsplasticiteit en connectiviteit in de hersenen, minder goede organisatie en stapeling minicoloms
diagnostiek ASS
- IQ-test of ontwikkelingsonderzoek
- Taal-/spraakonderzoek (logopedie)
- anamnese/observatie: ADOS
- heteroanamnesen: ADI, 3DI
wat staat er in de dd bij vermoeden op ass
- sociale communicatiestoornis
- verstandelijke beperking
- taalstoornis
- doofheid
- reactieve hechtingsstoornis
- ontremd-sociaalcontactstoornis
- schizofrenie op de kinderleeftijd
behandeling ASS
Gedrags-/educatieve therapie
tips en tricks ass
- duidelijkheid
- communicatie aanpassen
- voorspelbaarheid
- structuur in tijd, plaats en aanpak
- prikkels verminderen
uit welke 5 elementen bestaat het normale linguistische systeem/taalsysteem
- Fonologie: gaat over verschillen in klanken die de verschillen tussen de betekenissen van woorden bepalen. Goed, gat, giet
- Semantiek: betekenis van een woord of zin
- Syntaxis: logische grammaticale vorm, bv problemen bij het begrijpen van complexe zinnen
- Morfologie: gaat om kleine elementen van taal die de betekenis bepalen. Kijk naar lepel of lepels, land of landt.
- Pragmatiek: gebruik van taal in sociale context, vermogen om het gesprek aan te passen aan een persoon of situatie. Problemen bij autisme. Ook bv probleem bij hak- op de tak springen.
wanneer vertraging ontwikkeling taal
<50 woorden op 24 m
Wanneer taalstoornis volgens DSM
- taal niveau is beduidend lager dan non verbaal intelligentie niveau
- de taalproblemen interfereren met schoolresultaten of sociaal functioneren
- bij andere problematiek zijn de taalproblemen ernstiger dan verwacht
check gehoor en overweeg ASS!
verschillende vormen taalstoornissen
- expressieve taalstoornis: moeite productie taal maar niet met het begrip
- gemengd receptieve-/expressieve taalstoornis: begrip en productie
- sociale communicatie stoornis: moeite met pragmatiek. Moeite met het gebruik van verbale en non-verbale communicatie in een sociale context
comorbiditeiten bij de TOS
- gedragsproblemen
- angsten
- stemmingsklachten
behandeling taalstoornis
- psycho-educatie taalstoornissen
- gerichte taalstimulering
- ouderbegeleiding
- schoolaanpassingen/remedial teaching
betekenisvolle op het kind toegespitste verbale interacties
in de zone van naaste ontwikkeling
in natuurlijke omgeving
behandeling sociale communicatie stoornis
PRT:
- sociale communicatie vergroten
- aansluiten bij motivatie en opzetten leermoment
- belonen met natuurlijke beloning
welke twee vormen spraakstoornissen
- spraakklankstoornissen
- stoornis in de spraak-vloeiendheid
dsm spraakklankstoornis
- de spraakklanken die geproduceerd worden passen niet bij de leeftijd/dialect
- het levert problemen op bij schoolresultaten of in de interactie met anderen
- als er sprake is van andere problemen, dan ernstiger dan verwacht
verschillende vormen spraakklankstoornis
- weglaten van klanken: slapen=> sapen
- het vervangen van moeilijke klanken door minder moeilijke klanken: tekenen wordt tekelen
- het verdraaien van klanken: bal => bol
behandeling spraakklankstoornis
logopedische behandeling
stoornis in de spraakvloeiendheid definitie (stotteren)
Onregelmatigheden in het spreekritme, waarbij de spreker precies weet wat hij wil uitdrukken, maar er op dat ogenblik niet in slaagt, doordat zich een onvrijwillige herhaling, verlenging of onderbreking van een klank voordoet
klinisch beeld stotteren
- niet vloeiende spraak (dysfluencies): herhalingen, blokkades, verlengingen, tussenvoegingen
- tremoren/grimassen van de kaken/lippen
- ticachtige bewegingen van het gezicht, romp of armen
behandeling stotteren
logopedische en gedragstherapeutische behandeling
onderscheid dysartrie en afasie
dysartrie = spraakstoornis
- problemen in motorische systemen die mond/keelspieren aansturen
- spraak vaak moeilijk verstaanbaar, articulatie minder
- vaak ook slikproblemen
- taal inhoudelijk goed
Afasie = taalstoornis
- inhoud van de taal is gestoord
- in principe geen slikproblemen
- vaak ook problemen met lezen en schrijven
kan samen
verschillende vormen van afasie en hun anatomische correlaat
- Broca (expressief): frontaal, geeft hakkelende spraak en agrammatisme
- Wernicke (sensorisch): temporaal/pariëtaal, geeft een verstoord taalbegrip, benoemproblemen en vloeiende spraak
- Amnestische afasie: aspecifiek, geeft woordvindproblemen en gestoorde zinsherhaling
- globale afasie: frontotemporopariëtaal, geeft vrijwel mutisme en fors gestoord begrip
broca afasie kenmerken
- hakkelende spraak/spraakapraxie (effortful)
- spreekt weinig
- agrammatisme (telegramstijl)
- fonematisch (klankverwisseling) parafasieën
- taalbegrip relatief goed
- bewust van stoornis
wernicke afasie kenmerken
- spontane spraak vloeiend
- soms spraakdwang/ongeremde spraak
- benoemproblemen
- gestoord woordbegrip en objectkennis
- semantische (woordgerelateerd) parafasieën
- omschrijvingen
- neologismen
- patiënt vaak niet bewust van stoornis
amnestische afasie kenmerken
- woordvindpauzes
- geen spraakdwang
- woordkennis en taalbegrip relatief goed
- nazeggen gestoord
tussen wernicke en broca in
