Voortplanting & Seksuele Ontwikkeling Flashcards
Hoe werkt de HPG-as?
- Begint met afgifte van GnRH die hypofysevoorkwab stimuleert tot afgifte van FSH en LH.
- Deze hormonen stimuleren geslachtsorgaan tot afgifte van geslachtssteroïden: oestrogeen, progesteron en testosteron.
Wat is de functie van FSH en LH?
- FSH stimuleert follikelrijping (eerste fase cyclus = dag 1-14) en folliculaire oestrogeenproductie.
- LH stimuleert corpus luteum (tweede fase = dag 14-28) om progesteron te produceren. De oestrogeenproductie wordt later overgenomen door corpus luteum.
- Het corpus luteum is hormoonproducerend weefsel en wordt in stand wordt gehouden door LH.
Wat doen oestrogenen en progesteron, en wat is het effect?
- Stimuleren groei van somatisch weefsel (oestrogenen) en cyclische veranderingen in borstklieren en voortplantingsorganen.
- Groei melkweefselklieren (primair) en heupgroei dat onder invloed staat van geslachtshormoon (secundair).
Hoe werkt het feedbacksysteem in HPG-as bij vrouwen?
- 28-daagse cyclus is afhankelijk van verschillende soorten feedback.
- Lage concentratie oestrogeen en inhibine zorgt voor negatieve feedback in systeem, waardoor FSH en LH worden geremd.
- Hoge oestrogeenconcentraties zorgen voor positieve feedback in systeem, waardoor er enorme piek in afgifte FSH en LH ontstaat (eisprong). Na piek weer negatieve feedback door progesteron.
Hoe werkt steroïde feedback?
- In vroege fase kan oestrogeen in lage concentraties dopamine neuronen stimuleren in hypothalamus, die afgifte van GnRH remmen.
- Hoge concentratie oestrogeen remmen bepaalde GABA-erge neuronen en stimuleren noradrenerge neuronen, waardoor piek van GnRH ontstaat.
- Om de boel te herstellen, stimuleert progesteron in laatste fase beta endorfine wat de boel weer remt.
Hoe werkt de HPG-as bij mannen?
- Begint met afgifte van GnRH die hypofysevoorkwab stimuleert tot afgifte van FSH en LH.
- FSH stimuleert zaadcelmaturatie (spermatogenese), waarbij Sertoli cellen betrokken zijn.
- LH stimuleert ander celtype (Leydig cellen) die testosteron produceren.
Wat is het effect van testosteron?
- Geeft negatieve feedback richting hypothalamus en remt GnRH afgifte, waarmee het ook LH/FSH afgifte remt.
- Zorgt voor ontwikkeling van mannelijke geslachtsorganen (primair) en voor spiergroei/lichaamsbeharing (secundair).
- Regulatie van spermaproductie en gedragsveranderingen.
Wat gebeurt er met de HPG-as gedurende het leven?
- Vroeg in het leven is er geen activiteit van HPG-as tot ongeveer puberteit, waarbij kinderen geslachtelijk rijk beginnen te worden.
- Remming van GABA-neuronen, waardoor HPG-as in werking treedt hangt samen met metabole signalen in lichaam. Lichaamsgewicht speelt een rol hierbij.
Hoe werkt seksuele differentiatie in de hersenen?
- Stukje op chromosoom (SRY-gen) verantwoordelijk voor geslacht.
- Testosteron worden omgezet in oestrogeen, wat zorgt voor mannelijke brein seksualiteit (masculinisatie).
Soorten seksuele differentiatiestoornissen
Aangeboren bijnierhyperplasie (CAH): overproductie van testosteron door bijnierafwijking in cortisol- en aldosteron metabolisme.
Androgeenongevoeligheid of testiculair feminisatiesyndroom (AIS): mutaties in testosteronreceptor-gen.
- Mild AIS: normale mannen met verminderde vruchtbaarheid.
- Volledige AIS: fenotypische vrouwen met een korte vagina en inwendige testikels.
Kenmerken van oxytocine
- Doelwitcellen in melkklierweefsel en doelwitorgaan is baarmoeder.
- Heeft invloed op baarmoedercontracties en gladde spiercellen die betrokken zijn bij melkuitscheiding (door samentrekken melkklier).
- G-eiwit gekoppelde receptoren.
- Feedbacksysteem via zenuwstelsel gemedieerd.
Rol van oxytocine in seksueel en sociaal gedrag
- Neuronen projecteren naar limbische structuren in hersenen die verschillende reproductie-geassocieerde gedragingen induceren.
- Afgifte van oxytocine geconditioneerd in langdurige seksuele relaties met dezelfde partner (verslaving) en door aanwezigheid eigen kinderen.
- Verhoogde oxytocinespiegels spelen rol bij overwinnen van vermijding van nabijheid (‘knuffelhormoon’).
