VO.2 - Bevruchting en het pre-implantatie embryo Flashcards
HOe ontstaan primordiale kiemcellen? wat als dit verkeerd gaat?
Ontstaan niet in gonaden maar elders in het lichaam en reizen naar de gonaden in de vroege ontwikkeling van het embryo
Verkeerd: als verdwaald raken kunnen ze op verkeerde plekken komen –> meerstal sterven ze af, maar als ze overleven kunnen ze uitgroeien tot een teratoom (in bvb mediastinum, sacrococcygeaal, mondholte)
Wat gebeurt er als de primordiale kiemcellen in de gonaden zitten?
- mitose
Vrouw: enorme mitotische proliferatie waardoor aantal snel enorm toeneemt –> bij vrouw kan dit enkel prenataal
Man: enige mitose, maar dit zal uiteindelijk stoppen en dit kan dus postnataal ook nog doorgaan
- Meiose
Uit welke fases bestaat de celcyclus?
G1: 1 chromatide
S: DNA-synthese en replicatie DNA
G2: 2 chromatiden
M-fase: scheiden chromatiden en verdeeld over 2 dochtercellen
Wat is N? En C?
Zegt iets over ploiditeit –> chromosoomaantal van 1 genoom
Mens diploid: 2n = 46 (omdat 2 van elk)
Behalve geslachtscellen: n = 23 chr
C: hoeveelheid DNA in een cel (content) –> hoeveelheid baseparen
Voor replicatie: 2c
Na replicatie: 4c (elk chr bestaat uit 2 chromatiden)
Welke pronucleus is groter (man of vrouw)?
Man
Na hoe lang bereikt de zygote de uterus?
Zygote is bevrucht –> na 4 dagen
uit hoeveel n en c bestaat de primaire oocyt? En na de tweede meiose?
2n4c
1n2c
hoe ontstaat het poollichaampje?
Door een ongelijke verdeling van de metafaseplaat ligt een van de twee cellen dicht tegen de membraan aan –> 1 cel heeft veel cytoplasma en de ander weinig
De trekdraden liggen niet in het midden
Het poollichaampje bevat wel de helft van het DNA
Nr 1: 1n2c –> bij profase 2
Nr 2: 1n1c –> bij de vorming van 4 gameten na de bevruchting
De grote hoeveelheid cp is nodig voor de oocyt om te kunnen groeien + het zorgt voor voeding
Het poollichaampje komt tussen de eicel en de zona pellucida te liggen (kunnen niet door de ZP heen)
Hoeveel poollichaampjes heeft een bevruchte eicel?
2
LET OP: een onbevruchte eicel heeft er nog maar 1
wat zit er om een onbevruchte oocyt heen na de ovulatie?
Corona radiata –> krans van cumuluscellen die zijn ontstaan uit granulosacellen van de follikel
Geen blokkade om eicel te bereiken
waar vindt de bevruchting plaats?
Ampulla of cavum douglasi
wat is de pronucleus? wat doet deze vlak voor de bevruchting?
De kern in een eicel en in de spermacel –> bevatten beide 23 chromosomen –> voor de bevruchting
Wacht in metafase 2 tot bevruchting
wat gebeurt er bij de bevruchting?
Acrosoom: een zakje (vesikel) dat zich aan de voorkant van de zaadcel bevindt. Het bevat enzymen die nodig zijn om de beschermende lagen rond de eicel af te breken.
Zaadcel bereikt de zona pellucida en bindt met het bindine van de spermacel op de bindine receptoren van de ZP
Acrosoomreactie
- blaasjes snoeren af met enzymen zoals acrosomine en hyaluronidase
- Afbreken ZP
- Zaadcel kan erdoorheen dringen
- bereikt celmembraan eicel
- fusie met membraan waardoor de zaadcel zijn genetisch materiaal kan afgeven
Acrosomine: lokaal oplossen van de zona pellucida waardoor de zaadcel de eicel kan betreden
wat gebeurt er meteen na de bevruchting?
Afronding 2e meiose –> 2 pronuclei en 2 poollichaampjes –> zona reactie
Zona reactie: depolarisatie eicelwand –> Ca gehalte stijgt –> cordiale lamina smelt met de eicel
Er gebeuren 3 dingen tijdens deze reactie:
1) versteviging van de zona pellucida
2) verandering van de bindinereceptor waardoor de zaadcellen niet meer kunnen binden
3) Afbreken van de bindinereceptoren op de zona pellucida
Zona pellucida voorkomt dus polyspermie
In welke fase van de meiotische deling bevindt de onbevruchte oöcyt zich kort na de ovulatie?
In de metafase van meiose 2
wat is belangrijk bij het doordringen van de eicel door de zaadcel?
Capacitatie: rijpingsproces dat de spermacel ondergaat in de vrouw waardoor bewegelijker en verhoogde activiteit acrosoom –> nodig om te hechten en doordringen zona radiata en zona pellucida
Hyaluronidase: verbreekt hyaluronzuurverbindingen tussen de granulosacellen waardoor de zona radiata afgebroken wordt –> weg banen door de laag (hierbij is goede bewegelijkheid nodig)
De gezamenlijke werking waarbij meerdere spermacellen de zona radiata doorbreken vergemakkelijkt het proces
wat zijn de ontwikkelingsstadia van de vrucht?
- eencellig stadium = zygote –> bevat 2 poollichaampjes
- cumuluscellen zijn de zwarte puntjes rondom de zygote
- de corona, ZP en soms nog een restant van de spermacel die de eicel heeft bevrucht kunnen nog zichtbaar zijn - Tweecellig stadium na de eerste deling
- Vier-tiencellig stadium:
- eerste delingen zonder vorming van extra cytoplasma
- Klievingsdelingen worden deze delingen genoemd
- na de eerste deling zijn de poollichaampjes vaak tussen beide blastomeren te zien - Meercellig stadium: tot ong 8-cellig kunnen de cellen nog afzonderlijk van elkaar worden gezien –> hierna compactie = cellen gaan met elkaar verbinden via gap junctions (hierdoor lastiger van elkaar te onderscheiden)
- E-cadherines zorgen voor het contact tussen de cellen
Hoe noemen we het na een reeks klievingsdelingen?
Morula
- omvang klompje is net zo groot als de eicel
- bevat vaak 16 cellen
- klompje ligt in de ZP
- tijdens het morula stadium bevindt het zich in de istmus van de tuba en beweegt het zich richting de uterus
Wat gebeurt er als de morula bij de uterus is aangekomen?
- drijft verder in het vocht dat door het endometrium wordt afgegeven –> zorgt voor voedingstoffen
- celdelingen blijven doorgaan tot een massief klompje cellen vormt dat door druk uit het glasvlies barst –> vanaf dat moment Blastula
- tijdens de Morula: differentiatie ondergaan waarbij de cellen wandstanding zijn geworden rondom een centrale met vocht gevulde holte = blastocoel
- Na het verdwijnen van de ZP kan de vrucht zich innestelen in de uterus
Waaruit bestaat de blastula?
- de buitenste cellaag heet de trofoblast –> hieruit ontwikkelen zich enkele extra-embryonale structuren
- Tegen de binnenkant van
- Centrale, met vocht gevulde, holte = bastocoel
- Tegen de binnenwand van de holte (slechts aan 1 kant) ligt een Groe cellen = embryoblast of inner cel mass –> hieruit ontwikkelt zich het embryo en een aantal extra-embryonale structuren
- individuele cellen die door het klievingsproces zijn ontstaan = blastomeren
Wat gebeurt er bij het 8-cellig stadium?
- De blastomeren komen dichter tegen elkaar aan te liggen –> hierdoor niet meer goed afzonderlijk van elkaar te onderscheiden –> vormt meer een vlakke, ronde bol
= Compactie: duurt enkele uren - E-cadherines vormen verbindingen tussen de cellen en brengen de cellen bij elkaar via Adherence junctions
- hierdoor ook dicht genoeg bij elkaar om ook Tight junctions en Gap junctions te vormen
- hierdoor kunnen eiwitten doorheen met een massa kleiner dan 1 kD
op welke twee manieren kan een monozygote tweeling ontstaan? Welke komt het meest voor?
Na de eerste celdeling zijn de beide blastsomeren in principe in staat om zich tot een volledig individu te ontwikkelen –> kan een tweeling vormen
OF
De inner cell mass van het blastocytstadium (= blastula) is ook nog in staat om zich te splitsen waarbij een genetisch volledig identieke tweeling ontstaat
MEEST: blastocytstadium omdat ze een gedeelde placenta en chorion hebben
HOe groot is de kans op een identieke tweeling?
1 op 250
wat is kenmerkend aan een monozygote tweeling in de ZS?
Heeft
- 1 chorion
- 2 amnions
= Monochoriale diamniotische tweeling
