HC.1 - Consultatie in verband met geboorteregeling Flashcards
Wat bedoelen we met anticonceptie?
Anticonceptie = alle middelen die tot doel hebben bevruchting en zwangerschap te voorkomen
welke vormen van anticonceptie wordt in NL het meest gebruikt? Hoeveel wordt het gebruikt?
Meest: OAC –> aantal neemt af
IUD neemt toe
50% gebruikt enige vorm
wat zijn de voordelen van anticonceptie?
Verlaging moeder en kind sterfte, maar hoeft niet samen te gaan met verminderde groei
wat zijn de eisen van anticonceptie?
- 100% betrouwbaar: enige is volledige onthouding = effectief en veilig, maar niet toepasbaar
Hierbij acceptatie van eventuele nadelen - Geen negatieve effecten op de gezondheid
- Eenvoudig te gebruiken
- Goedkoop
- Toegankelijk
- Direct toepasbaar
- Reversibel
- geen effect op seksbeleving
- Toepasbaar voor man en vrouw
hoe kunnen we de betrouwbaarheid van anticonceptie uitdrukken?
Pearl index (PI) = aantal ZS (failures) bij 100 gebruiksjaren (= 100 vrouwen die het middel 12 cycli gebruiken)
Dus een hoge PI = slechte betrouwbaarheid
LET OP: omstandigheden
4000 vrouwen voor 3 mnd = 1000 vrouwen voor 12 mnd qua gebruiksjaren –> maar vaak neemt de trouw af naarmate de tijd vordert -> theoretisch vs praktisch gebruikt
wat kan je zeggen over meer natuurlijke middelen?
Vaak hoe vrijer van hormonen (en natuurlijker) hoe minder betrouwbaar
Welke vormen van anticonceptie ken je?
- Hormonaal
a) combinatie pil
b) minipil
c) Implanon
d) prikpil
e) NuvaRing
f) EVRA-pleister
g) Mirena spiraal - Mechanisch
a) barriere: condoom, pessarium
b) IUD
c) sterilisatie - Tijdgebonden
a) coitus interruptus
b) periodieke onthouding
wat zit er in de normale OAC? wat zijn het voor een type preparaten ?
- Progestativum (afgeleid van nor-testosteron: androgenen werking, maar 2e en 3e generatie minder androgene werking)
- ethinyloestradiol –> voorkomt atrofie endometrium en zo tegen doorbaakbloedingen
Vaak monofasisch: iedere pil heeft dezelfde hoeveelheid hormonen –> betrouwbaarder dan meerfase preparaten, maar wijkt verder af van de natuurlijke situatie
Wat zijn de voordelen van hormonale anticonceptie?
- Cyclusregulatie
- Minder bloedverlies en dysmenorroe
- Minder androgeen effect door meer SHBG –> adrogene effecten door vrij androgeen
- Minder endometriumCa, ovariumCa significant beschermend
bvb bij BRCA1/2 draagsters werkt het beschermend op endometriumCa (onduidelijk voor mammaCa)
Wat zijn de nadelen van hormonale anticonceptie?
Bijwerkingen:
- Hoofdpijn: spanningshoofdpijn door oetrogeenonttrekking
ADVIES: geen stopweek of oestrogeen pleister in stopweek
- Onregelmatige bloedingen
a) 1e cyclushelft: spotting –> lichte vaginale bloedingen buiten de verwachte menstruatie periode door atrofie van endometrium
b) 2e cyclushelft: te weinig progestativum - libidovermindering: vaak de stress of angst voor vergeten van de pil
- Stemmingswisselingen: vooral als PMS al aanwezig is waarbij het optreedt in de stopweek door onttrekking progesteron en/of oestrogeen
ADVIES: als ook onafhankelijk is van stopweek
a) doorslikken
b) oestrogeen rijkere pil - Gewichtstoename: niet bewezen
LET OP: vooral instelklachten en zouden na ong 3 mnd over moeten zijn
waar moet op gelet worden bij vrouwen met hoofdpijn en de OAC?
Bij migraine met aura is een OAC met oestrogeen gecontraindiceerd!!!!
wat zijn de risico’s van de OAC?
- Trombose: DVT
Oestrogeen component waardoor verhoging stollingsfactoren in lever (V, VII, VIII, X, fibrinogeen) –> verhoogde stollingsneiging
Progestageen in 2e generatie mogelijk betere counteractors dan 3e generatie - CVD: risico mogelijk iets verhoogd (lage dosis oestrogeen, androgene werking, hypertensie, dyslipidemie) –> maar lijken sterker geassocieerd dmet leeftijd en roken –> DUS: vooral probleem als pil EN roken
- CVA: oestrogeen component (zeer zeldzaam)
- MammaCa: lijkt 10x verhoogd, mn bij jonge vrouwen –> risico verdwijnt weer als stoppen
- Benigne leverafwijkingen en HCC verhoogd (zeldzaam, en vooral bij 1e generatie)
wat zijn neveneffecten van de OAC?
- Metabolisme: verstoorde OGTT –> insuline gevoeligheid verandert, maar geen DM1
- Serum lipiden: verhoogde triglyceriden, HDL/CDL-ratio (afhankelijk androgeniciteit)
- Verhoogde aantal bindende globulines (TBG, SHBG, CBG (cortisoL)) –> vrije tractie hormonen lager b–> minder negatieve feedback –> klieren harder werken
- leveradenomen: door oestrogeen mn bij oudere generaties OAC (synthetische oestrogeen)
wat zijn contra-indicaties van de OAC?
- Trombose in VG of trombofilie (vanwege neiging tot trombose)
- CVD: vooral als meerdere CV-risicofactoren
- Roken > 10/dag
- leeftijd > 35 jaar
- hypertensie > 100 mm Hg (diastolisch)
Huidige generatie progestageen is gunstiger voor lipidenprofiel - CVA: arteriele trombose
CAVE: prodromen = migraine met aura = vasculaire hoofdpijn, omdat verhoogd risico op ischemische beroerte
ADVIES: POP
wat is belangrijk bij de betrouwbaarheid van de OAC?
hangt samen met de discipline van de gebruiker
wat is de NuvaRIng?
Plastic ring met:
- Ethyniloestradiol
- Etonogestrel (progesteron)
Hoe; vaginaal waardoor hormonen in vaginale slijmvlies –> verwijderen bij coitus en daarna zsm weer inbrengen
Beloop: na 3 week eruit halen (vanwege endometrium atrofie)
PI: 0,4 (zeer goed)
Voordeel:
- Continue slow release waardoor constante spiegels
- geen first pass effect waardoor lagere dosis nodig –. voordeel voor trombose risico
Risico’s
- idem als OAC omdat dezelfde hormonen
wat is de EVRA-pleister?
Drie lagen bevatten
* Ethinylestradiol
* Norelgestromin (progesteron)
HOE: plakken eenmaal per week, na 3 weken stopweek
–> LET OP: gebruik geen huidverzorgende producten en bij baden/douchen kan de pleister loslaten
Aantal: niet zo populair
wat is de minipil?
Bevat: enkel progestagenen (desogestrel)
Werking:
* Endometrium decidualisatie: veranderingen endometrium waardoor innesteling bemoeilijkt
* Cervixslijm verdikking: zaadcellen lastiger doorheen
* Mindere mate ovulatie remming (niet hoofdwerking!) –> Bij combinatie onderdruk je ook FSH (door oestrogeen via negatieve feedback), maar hier niet altijd goed in onderdrukken LH-piek
Betrouwbaarheid: als constant gebruik, is erg betrouwbaar
Voordeel
- Kan postpartum na 2 wk en tijdens lactatie gebruikt worden
Nadeel:
Pil moet iedere dag op hetzelfde moment ingenomen worden met een marge van 3-6h –> anders kunnen FSH-spiegels te hoog worden –> initiatie follikelgroei –> deze kan vervolgens onafhankelijk van FSH doorgroeien
wat is het Implanon?
wat: subcutaan staafje in sulcus brachialis
BEVAT: progestageen (etonogestrel) –> hogere dosis dan minipil
WERKING:
* Onderdrukt mn LH-piek door hypofyse –> onderdrukt ovulatie
* Verdikking cervixslijm
* Veranderingen endometrium
* Wel enige oestrogeenwerking in ovarium –> beperken risico’s van langdurig geen oestrogeen zoals osteoporose
VOORDEEL:
- constante hoeveelheid afgifte
- langdurige werking
BIJWERKING
- spotting: wss eerste 6 mnd (relatief veel voorkomend)
- bloedingspatroon van veranderen
DUUR: werkt voor 3 jaar
PI: 0,1
MAAR voor het inbrengen wel enige ervaring nodig want het kan wel misgaan!
wat is de prikpil?
Depo provera
HOE: IM-injectie
BEVAT: medroxyprogesteron
DUUR: 3 mnd
WERKING:
- vrijwel volledige onderdrukking ovulatie (door onderdrukken LH-piek)
- in beperkte mate ook onderdrukken follikel ontwikkeling
- verdikking cervixslijm
- veranderingen endometrium
BIJWERKINGEN
- atrofische bloedingen
- amenorroe
NADEEL
- lange nawerking: 1-2 jaar –> dus niet doen als meteen daarna kinderen wil
- LET OP: afname botmineraaldichtheid –> herstelt wel bij het stoppen
BETROUWBAARHEID: zeer effectief
wat is het meest belangrijk bij het vergeten van de pil?
7-dagen regel
* Tm 7 dg achtereen onderdrukken (ovulatie) nodig
* Verlengt de pil-vrije periode tot > 7 dg –> afname betrouwbaarheid (omdat na een week zie je eigenlijk al wel dat de FSH-spiegels richting normaal gaan en er al enige follikelrijping is)
* Interval tussen 2 pillen < 36h: alsnog innemen, geen aanvullende maatregelen
Week 1: aanvullende maatregelen
Week 2:
- bij 1-2 vergeten pillen –> strip afmaken
- Bij ≥3 aanvullende anticonceptie
Week 3: doorslikken, geen stopweek
wat kan men doen in het geval van nood als er geen anticonceptie gebruikt is?
Verlagen kans ZS tot zelden-nooit
Doel: verhinderen van ovulatie door hormonale onderdrukking van LH-piek en/of verhinderen van innestelen embryo
A) Morning after pil: onderdrukken LH + verstoort implantatie window
- Levonogestrel: synthetisch progestageen –> onderdrukken LH-piek
- Ulipristal: progesteron receptor modulator –> onderdrukken LH-piek + beïnvloeden endometrium
B) IUD: voorkomen innesteling
- Mirena
- Koper: kan tot 5 dg na coitus geplaatst worden
wat doen de IUD?
Hormoon houdend spiraal: progestageen in–> werkt niet op ovulatie, maar heeft invloed op endometrium + ontstekingsreactie door implantatie in uterus (geen goede omgeving waarbij het embryo ook wordt aangepakt) –> geen innesteling
Koperspiraal: werkt enkel doordat ontstekingsreactie in uterus waardoor niet innestelen
wat is het effect van progesteron op het endometrium?
- Luteale fase: progesteron productie door corpus luteum
a. Stimulatie secretorische transformatie endometrium
b. Verhoogt de vascularisatie + verhoogt voedingsstoffen en groeifactoren
c. Remt de contracliteit van de uterus
–> Cruciaal voor receptief maken voor het embryo - Atrofie door continue blootstelling
a. Remt proliferatie (wordt gestimuleerd door oestrogeen)
b. Hierdoor dun en atrofisch –> ongeschikt voor innesteling
c. Werkingsmechanisme van anticonceptiva
