Vitale parameters Flashcards
Waaruit bestaan de vitale/levensnoodzakelijke parameters?
Circulatie (hartritme en bloeddruk)
Ademhaling
Temperatuur
Zuurstofsaturatie
Wat wordt er verstaan onder circulatie?
Het hart
De bloedvaten
Het bloed
Lymfevatenstelsel
Lymfevocht
Milt
Voor wat zorgt de circulatie?
- Transport voedingsstoffen
- Transport hormonen en zuurstof
- Afvoer van afvalstoffen en CO2
- Warmtetransport door het ganse lichaam
–> gebeurt autonoom
Hoe kan de mens bijdragen tot het voorkomen van hart- en vaatziekten?
Gezond eten
Regelmatig bewegen
Niet roken
Hoe heet de samentrekking van het hart en de ontspanningsfase?
Systole (hartfrequentie stijgt) en Diastole (hartfrequentie daalt)
Hoe heet de samentrekking en uitzetting van de bloedvaten?
Wat wordt hiermee voorkomen?
Vasoconstrictie en Vasodilatatie.
Dit voorkomt hypo- en hyperthermie.
Op welke observaties gaan we ons baseren tijdens het nemen van de vitale parameters?
- Kleur huid, slijmvliezen en nagelbed
–> goeie circulatie=lichtroze,
–> slechte circulatie=grauwbleek/bleek, blauw/cyanotisch - Nageldruk
–> bij loslaten na harde druk moet het meteen roze worden - Temperatuur huid
–> lage bloeddruk/shock of slechte circulatie=kouder
–> koorts=warmer - Bewustzijn
–> alertheid! - Pols
–> gemiddeld 70slagen/minuut - Arteriële RR
–> gemiddeld 120/70mmHg (systole vs diastole) - Zuurstofsaturatie
Wat zijn de maateenheden van de circulatie
- Systolische en diastolische druk = RR
- Hartfrequentie = HF
- Ademhalingsfrequentie = AF
- Temperatuur = °C
- Saturatie = S2O2
Wat is de normale systolische en diastolische RR?
Welke termen gebruiken we bij een te lage en een te hoge bloeddruk?
Normaal = 90 - 139
Te laag = Hypotensie
Te hoog = Hypertensie
Wat is de normale hartfrequentie?
Welke termen gebruiken we bij een te lage en een te hoge hartfrequentie?
Normaal volwassenen= 50 - 100
Normaal kinderen = 90 - 110
Normaal zuigelingen = 120 - 140
Te laag = Bradycardie
Te hoog = Tachycardie
Wat is de normale ademhalingsfrequentie?
Welke termen gebruiken we bij een te lage en een te hoge ademhalingsfrequentie?
Normaal = 12 - 20
Te laag = Bradypnoe
Te hoog = Tachypnoe
Wat is de normale temperatuur?
Welke termen gebruiken we bij een te lage en een te hoge temperatuur?
Normaal = 35 - 37.5
Te laag = Hypothermie
Te hoog = Koorts vs hyperthermie
Wat is de normale saturatie?
Welke termen gebruiken we bij een te lage en een te hoge saturatie?
Normaal = 95 - 100
Te laag = Hypoxie
Te hoog = niet van toepassing
Wat betekent polsdeficit?
De hartslag aan de pols wijkt af van de effectieve hartslag (hart heeft onvoldoende kracht om het bloed doorheen het lichaam te pompen)
Wat betekent orthostatische hypotensie?
Een plotse bloeddrukval door een plotse beweging (bv. plots rechtkomen uit bed)
Welke factoren hebben een invloed op onze circulatie?
- Persoonlijke factoren (leeftijd, leefstijl en erfelijkheid)
- Omgevingsfactoren
- Invloeden van binnen en buiten
Geef wat meer uitleg rond de persoonlijke factor “leeftijd”.
Ouder worden = HF daalt en RR stijgt.
Kinderen/jonge mensen versus ouderen = Soepele en elastische bloedvaten versus minder elastische bloedvaten + vet- en kalkafzetting zorgt voor minder goede doorbloeding van weefsels en dus minder zuurstof.
–> Kan CVA veroorzaken (cerebrovasculair accident)
Geef wat meer uitleg rond de persoonlijke factor “leefstijl”.
- Lichaamsbeweging = stimuleert de circulatie
<–> gewichtstoename, hoge bloeddruk, slechte conditie. - Lichaamshouding = bevordering bloeddoorstroming naar de weefsels
<–> spataderen (door benen te kruisen of sterk te buigen) - Roken –> vernauwt de bloedvaten + beschadigt de binnenwand bloedvaten –> afzetting van kalk en vetten
- Te veel stress/verveling/geen uitdaging –> ongezonde gewoonten
- Te veel en te vette voeding, te zout en te eenzijdig –> overgewicht, te hoog cholesterolgehalte en te hoge RR
Geef wat meer uitleg rond de persoonlijke factor “erfelijkheid”.
Factor die rol speelt bij het ontstaan van hart- en vaatziekten.
Aanpakken van roken, te hoog cholesterolgehalte, hoge RR en overgewicht.
Geef wat meer uitleg rond de omgevingsfactoren.
- Grote drukke stad = hogere RR
- Werkruimten die zorgen voor een slechte circulatie.
- Sterke temperatuurwisselingen stimuleren de perifere circulatie
Geef wat meer uitleg rond invloeden van binnen en buiten.
- Mens = sociopsychosomatische eenheid
Schrik/angst (psychisch) –> adrenaline komt vrij, prikkelt de hersenen –> RR stijgt, HF en AF neemt toe (fysisch) –> lichaam wordt gereed gemaakt om te vluchten of vechten (sociaal) - Lichamelijke en psychische gebeurtenissen –> vasodilatatie of vasoconstrictie veroorzaken.
Welke stappen/volgorde zien we bij het klinisch redeneren?
- Oriëntatie op de situatie
- Klinische problematiek inzichtelijk
- Klinisch beleid
- Klinisch verloop
- Nabeschouwing
Op welke 3 principes is de oriëntatie gebaseerd?
- Anamnese –> vragen stellen (problemen/veranderingen circulatie? gewoonten?)
- Medische anamnese (bloedwaarden? afwijkingen ifv zorg? onderzoeken?)
- Observaties –> meten van polsslag en RR (rustige pt), algemene indruk & uiterlijk
Waar is de pols/pulsatie het best voelbaar?
Geef 4 voorbeelden
Bij slagaders die aan de oppervlakte boven een benige ondergrond liggen:
- aan de slapen (a. temporalis)
- in de pols (a. radialis)
- in de hals (a. carotis)
- in de lies (a. femoralis)
Op wat wijst een onregelmatige pols?
Wijst op een onregelmatige hartslag –> OR in het dossier
Sterke pols?
Bij een extreem hoge bloeddruk = veel moeite slagader dicht te drukken
Zwakke pols?
Bij extreem lage bloeddruk = heel weinig moeite slagader dicht te drukken
Grote pols?
Vingers heel goed gevuld
Kleine pols?
Vingers heel licht gevuld
Wanneer wordt de bloeddruk gemeten?
- Routine (opname, algemeen onderzoek)
- Gekende hoge of lage RR.
- Bij hartaandoeningen
- Bij operaties
- Tijdens de zwangerschap
- Na het plaatsen van een epidurale verdoving (cfr bloeddrukval!)
Door wat wordt de RR beïnvloed?
- Hoeveelheid bloed
- Elasticiteit van bloedvatwand
- Weerstand vanuit de omgeving op de circulatie
Hoe wordt de RR genoteerd en wat zijn de termen die hierbij horen?
Wordt gemeten aan de hand van 2 getallen.
- De systolische druk
- De diastolische druk
Wat betekent systolische druk?
De bovendruk
Het zegt iets over de kracht waarmee het hart pompt
Wat betekent diastolische druk?
De onderdruk
Het zegt iets over de elasticiteit van de vaten en de perifere weerstand.
Wat is de meeteenheid van RR?
Millimeter kwikdruk = mmHg
(verschil tussen S en D mag +/- 40 mmHg bedragen)
Welke tonen horen we bij de auscultatie van de RR?
Korotkoff-tonen
Welke problemen kunnen optreden bij een afwijkende circulatie (klinische problematiek)?
Geef 4 voorbeelden.
- Duizeligheid door een lage RR
- Moeheid door een hoge RR of bloedarmoede
- Trombose door onvoldoende beweging
- Koude handen en voeten door zuurstoftekort
!! Verpleegproblemen in relatie met medische problemen –> samenwerking arts
Eventueel aanvullend onderzoek vb. bloedonderzoek
Wat kunnen mogelijke verpleegdoelen zijn (klinisch beleid)?
- De kraamvrouw binnen de 3 dagen een normale RR laten hebben.
- De zwangere kan zelf aangeven waarom beweging van belang is voor polsslag en RR => GVO inplannen
Wat is van belang bij het klinisch verloop?
Voorkomen is beter dan genezen!
1. Een goede voorlichting geven
2. De zorgvrager signalen te leren herkennen
3. De consequenties van circulatieproblemen uitleggen (leefstijl)
Welke interventies kunnen optreden voor de vroedvrouw bij een zwangere of kraamvrouw
- Zorg bij duizeligheid
- Zorg bij pijn tgv circulatiestoornissen
- Zorg bij oedeem
- Zorg bij bloedingen
- Zorg bij trombose en preventie trombose
- Wat is duizeligheid?
- Wat is de oorzaak van duizeligheid?
- Wat kan de vroedvrouw doen?
- Ervaren van een draaierig gevoel in het hoofd (gevoel van flauwvallen).
- Bloedarmoede/ lage RR/snel opstaan.
- Zorgvrager horizontaal neerleggen, langzaam terug recht komen of Trendlenburg.
Preventieve maatregelen + eventueel medische voorschriften + GVO + tips
- Wat is pijn bij circulatiestoornissen?
- Wat is de oorzaak?
- Wat kan de vroedvrouw doen?
- Uit zich bij hoofdpijn, pijn op de borst of pijn in de ledematen.
- Hoofdpijn –> tijdelijke hypertensie
- Adviezen geven rond wat NIET (warm bad nemen, plat liggen) en wat WEL (koude aanwenden op voorhoofd, compatibele pijnstiller).
- Wat is de oorzaak van pijn in de ledematen?
- Wat kan de vroedvrouw doen?
- Vaatvernauwingen in de buik- en beenarteriën bij inspanning
- Observeer de pijnklachten, let op de circulatie (kleur, pulsaties en temperatuur) en geef voorlichting over medische en gezondheidsadviezen.
Wat is claudicatio intermittens?
Dit is het fenomeen van “etalagekijken/etalagebenen”.
= symptoom die voorkomt bij vernauwing van de slagaders.
= bij inspanning pijn in de benen, even stil blijven staan, pijn gaat over.
- Wat is oedeem?
- Wat is de oorzaak?
- Wat kan de vroedvrouw doen?
- Vochtophoping in het lichaam (perifeer of centraal)
- Door slechte hartwerking, teveel vulling in de bloedvaten –> vocht treedt uit in de weefsels
- Perifeer:
letten op de zwelling van voeten en enkels, vermoeidheid,
gewicht,
verdwijnt oedeem na nachtrust, vochtafdrijvende middelen(diuretica),
vochtbalans opvolgen,…
CONTROLE huidturgor
Welke soort bloedingen bestaan er?
- Slagaderlijke/arteriële bloedingen
- Aderlijke/veneuze bloedingen
- Gemengde bloedingen
- Slagaderlijke/arteriële bloedingen: interventie
Slagader toeduwen thv wonde of via drukplaats elders tussen hart & wonde, op harde onderlaag & bij een oppervlakkige slagader
- Aderlijke/veneuze bloedingen: interventie & complicaties
Druk wonde dicht + normale wondbehandeling
Flauwvallen (syncope), bewusteloos raken, shock
Wat zijn de tekenen van shock?
- Bleek gelaat
- Transpireren
- Koude neus
- Hypotensie
- Snelle, weke pols
- Verlaagd bewustzijn
Wat is een trombus?
Een stolsel in de binnenkant van een bloedvat.
Kan in alle bloedvaten in het lichaam en in het hart voordoen.
Waarom is een kraamvrouw een risicopatiënt voor een trombose?
- Een kraamvrouw kan langdurig inactief zijn door verplichte rust
- Belemmering door de groeiende uterus
- Een veranderende samenstelling van het bloed (toename vrouwelijke hormonen)
Wat zijn kenmerken van een trombose?
- Pijnklachten thv been
- Roodheid en zwelling en warmte van het been
- Subfebriele temperaturen (verhoging)
- Polsversnelling
- Arteriële trombose: plotse en hevige pijn = kramp, been ziet bleek en koud
Wat houdt preventie van een trombose in?
- Een goede houding in bed, geen druk op de bloedvaten
- Bewegen met de benen en voeten
- Snelle mobilisatie na operatie
- Antistollingsmiddelen op voorschrift
- Benen zwachtelen na langdurige bedrust en bij spataderen (TED-kousen)
Wat verstaan we onder nabeschouwing?
- Productevaluatie (doelstellingen bereikt)
- Procesevaluatie (werden alle interventies goed opgevolgd, goed ervaren, alle gegevens verzameld,…)
- Reflectie (positieve of negatieve evaluatie; toekomst?)
Hoe gebeurt de ademhaling?
Die gebeurt autonoom maar ook beïnvloedbaar => aanpassen aan lichamelijke & geestelijke activiteiten
Wat betekent hyperventilatie?
Wanneer je te snel gaat ademen en dus teveel koolzuur gaat uitademen.
Wat treedt er op bij een normale ademhaling?
Er treedt inspiratie en expiratie op.
Wat zijn de kenmerken van een normale ademhaling?
- Frequentie = 12 - 20/minuut
- Regelmaat = regelmatig zonder tussenpozen
- Diepte = voldoende diep, inspiratie en expiratie even diep
- Gelijkmatig = alle ademhalingen zijn even diep
- Ademhalingsbeweging = symmetrisch en borstbuikademhaling
- Inspanning en gevoel = kost geen moeite en doet geen pijn
- Geluid = niet of nauwelijks hoorbaar
Wat kan je AH helpen?
- hoesten om overtollig sputum te verwijderen
- zuchten
- geeuwen
Wat is de functie van sputum?
Werking?
Kenmerken?
Bevochtigen van de longslijmvliezen
Opvangen van stofdeeltjes
Door trilhaarepiteel sputum naar bovenste luchtweg & zo ophoesten
Helder, vloeibaar, kleur- & geurloos
125ml/24u
!Te droge lucht!
Welke factoren zijn van invloed op onze ademhaling?
- Persoonlijke factoren
- Omgevingsfactoren
- Verdere lichamelijke en psychisch functioneren
Wat verstaan we onder persoonlijke factoren die invloed hebben op de ademhaling? Geef bij elk een voorbeeld
- Leeftijd: pasgeborenen (35-40x/minuut) versus ouderen (20x/minuut)
- Werk- en leefklimaat: zittende arbeid versus beweging, schimmel
- Gewoonten: slapen met een goede ventilatie versus roken, hoestsiroop
- Psychische en lichamelijke gesteldheid: angst/boosheid/luiheid –> versneld/vertraagt
zw -> versneld
Aan welke omgevingsfactoren denken we bij ademhaling?
- Klimaat: berg & hoogklimaat
- Leef- en werkklimaat: SMOG
- Cultuur: fitnes- & yogaclubs
Wat houdt verband met verdere lichamelijke en psychische functioneren
- Houding, beweging, circulatie en stofwisseling en levensritme
–> slechte houding = oppervlakkige ademhaling
verhoogde stofwisseling = versnelde circulatie en versnelde ademhaling
Welke afwijkingen bestaan er op vlak van ademhaling?
- Apnoe
- Dyspnoe
- Orthopnoe
- Bradypnoe
- Tachypnoe
- Hyperpnoe
- Hypoventilatie
- Hyperventilatie
- Hoorbare ademhaling
Wat betekent Apnoe?
Dit is een volledige ademhalingsstilstand. Zorgvrager geraakt blauw en bewusteloos –> kunstmatige beademing = BLS
Waarom komen apnoes bij prematuren frequenter voor?
Hersenen zijn onvoldoende ontwikkeld waardoor ze soms vergeten te ademen + onvoldoende ontwikkeld ademhalingscentrum
Herstelt spontaan naargelang ouder worden
Zachte stimulatie ipv BLS + coffeïne voor ontwikkeling ademhalingscentrum
Wat betekent Dyspnoe?
Dit houdt kortademigheid in, oppervlakkige en snellere ademhaling + kost meer moeite
Dyspnoe d’effort = kortademigheid bij inspanning
Wat betekent Orthopnoe?
Kortademigheid bij rust (zorgvragers met long- en hartaandoeningen –> astma, COPD, hartfalen).
Angstig, gebruik hulpademhalingsspieren & cyanotisch
Wat betekent Bradypnoe?
Wanneer de ademhaling ongeveer 10x/min of minder bedraagt = ademhalingsdepressie
–> overdosering van opiaten vb. morfine/drugs
–> normale frequentie bij slaap
Wat betekent Tachypnoe?
Een versnelde ademhaling =
>20x/minuut
Bij koorts, angst & inspanning
Wat betekent Hyperpnoe?
Een diepe, licht versnelde ademhaling bij inspanning.
Wat betekent Hypoventilatie?
Dit is een tekort aan zuurstof in het bloed door onvoldoende ademhaling (te langzaam of te oppervlakkig)
–> gebruik van bep. opiaten, medicijnen, wondpijn op de thorax
Wat betekent Hyperventilatie?
Dit ontstaat door een te snelle en te diepe ademhaling –> te lage koolzuurwaarde in het bloed.
–> bij inspanningen of hevige emoties
–> tijdens arbeidsfase bevalling
–> stofwisselingsstoornissen zoals ontregelde diabetes (enkel medisch oplossen)
Oplossing: ademen in handen/plastic zakje => uitgeademde lucht weer inademen
Door wat ontstaat een hoorbare ademhaling?
Dit komt voor bij vernauwing of obstructie van de luchtwegen.
Welke hoorbare ademhalingen kunnen voorkomen?
- Expiratoire stridor = piepende ademhaling bij astma (lage obstructie)
- Inspiratoire stridor = piepende ademhaling bij aspiratie vreemd voorwerp (hoge obstructie)
- Grof rochelend geluid = bronchitis (ophoping secreet in longen)
- Fijn rochelend geluid = oedeem (vochtophoping)
- Snurkend geluid = terugzakken van de tong in de keelholte, door verslapping van spieren (bv. bewusteloosheid en narcose) => mayocanule & stabiele zijlig tegen verstikking