Topic 2: Theorieën binnen de ontwikkelingspsychologie Flashcards
Passief genotype-omgevingsfit
Ouders bepalen de omgeving waarin het kind opgroeit
Exocatieve genotype-omgevingsfit
Aangeboren karaktertrekken van het kind roepen bepaald gedrag op uit de omgeving
Actief genotype-omgevingsfit
Kind selecteert actief de omgeving die het best past bij de genen
Evocatief
Aangeboren eigenschappen van kind lokken reacties uit in omgeving
Erikson’s psychosociale ontwikkelingstheorie
Ontwikkeling van persoonlijkheid kan in 8 stadia opgedeeld worden
Iedere fase wordt gekenmerkt door een conflict dat opgelost moet worden (adaptieve of maladaptieve manier)
De stadia van Erikson
Trust vs mistrust (hope) 0 - 1,5
Autonomy vs shame (will) 1,5 - 3
Initiative vs guilt (purpose) 3 - 5
Industry vs inferiority (competency) 5 - 12
Ego identity vs role confusion (fidelity) 12 - 18
Intimacy vs isolation (love) 18 - 40
Generativity vs stagnation (care) 40 - 65
Ego integrity vs despair (wisdom) 65+
Sociaal-cognitieve leertheorie van Bandura
Leren en anticiperen van de consequenties van bepaald gedrag en leren door observatie –> modelleren (imiteren)
De stadia van Bronfenbrenners ecologisch model
Individu (leeftijd, geslacht, gezondheid, disposities)
Microsysteem (familie)
Mesosysteem (relaties tussen microsystemen, bijv. thuis en school)
Exosysteem (bredere context: problemen op werk van ouders)
Macrosysteem (cultuur, samenleving)
Chronosysteem (socio-historisch, maar ook levensgebeurtenissen)
Wat was kritiek op Piaget?
Beperkte onderzoeksmethoden, onderschatte vaardigheden van kinderen, taal als product van cognitieve ontwikkeling (niet oorzaak), onderschatte invloed van omgeving
Sociaal-culturele theorie van Vygotsky
Kinderen ontwikkelen intellectueel door (actief) te interacteren met hun socioculturele omgeving
Ontwikkeling is een gedeeld proces (omgeving + degene die leert) en mensen rondom ons (more knowledgeable other) maken onze cognitieve groei mogelijk
Zone van proximale ontwikkeling
Kloof tussen het vermogen van een kind om een probleem op te lossen, en de potentiële ontwikkeling die het kan doormaken met behulp van een ander
Scaffolding
De mate van ondersteuning aangepast aan de mogelijkheid van het kind
- Het proces waarbij een more knowledgeable other het kind zodanig helpt dat hij iets kan
Wat is het verschil tussen Piaget en Vygotsky?
Bij Piaget is taal een bijproduct van ontwikkeling en bij Vygotsky is taal heel belangrijk
Ontwikkelingstaken van Havighurst (midden-volwassenheid)
- Bereiken van burgerlijke en sociale verantwoordelijkheid
- Economische levensstandaard behalen en behouden
- Je (tiener) kinderen helpen om verantwoordelijke en gelukkig volwassenen te worden
- Volwassen vrijetijdsactiviteiten ontwikkelen
- Jezelf als persoon tot je partner verhouden
- Accepteren en aanpassen aan de fysiologische veranderingen in midden-volwassenheid
- Aanpassen aan ouder wordende ouders
Sociale klok model
Gedeelde maatschappelijke verwachtingen over welke taken er op welke leeftijd vervuld moeten worden
- Deze verwachtingen creëren een normatief tijdschema over de levensloop en mensen vergelijken zichzelf hierdoor met anderen
Sociale afkeuring
Schenden van het normatieve tijdschema
Social support
Fit met normatieve tijdschema
Positief/successful aging
Het goed aanpassen aan ouder worden; de capaciteiten beschikken om om te gaan met deze uitdagingen
MacArthur Model Successful Aging
Functioneel verlies is geminimaliseerd –> afwezigheid van ziekte of risicofactoren voor ziekte, behoud van cognitief functioneren, actieve verbintenis met het leven
Wat was kritiek op het MacArthur Model Successful Aging?
Subjectieve component ontbreekt, stigma/discriminatie, gebaseerd op Westerse cultuur, uitbreiding van het model is nodig
Selection-Optimization-Compensation-Model van Baltes
Psychologische en gedragsmatige processen die een rol spelen bij aanpassing aan leeftijdsgerelateerde verlies en beperkingen, en het behouden van vaardigheden op functionele taken
- Selection (selectie van belangrijke dingen, optimization (optimaliseren van moeilijke dingen), compensation (compensatie van verlies)
