Tijd van Burgers en Stoommachines

Question 1

Omschrijf Tijdvak 8

Answer 1

Tijd van Burgers en Stoommachines

1800 - 1900

Nederland eerst Bataafse Republiek Koninkrijk Holland, dan deel Franse Keizerrijk, dan Koninkrijk der Nederlanden samen met België en uiteindelijk zonder België

Question 2

Omschrijf invoering Continentaal Stelsel

Answer 2

Verbod op handel met Engeland. Doordat Napoleon de macht kreeg was dit volledig te handhaven. Dit betekent het einde van de Nederlandse handel. Nederlandse overzeese gebieden worden door de Engelsen ingenomen.

Question 3

Omschrijf Lodewijk Napoleon

Answer 3

Werd in 1806 de eerste koning van Nederland. Hij neemt zijn taak erg serieus, kijk naar de belangen van Nederland, neemt taallessen en probeert slechte ingevingen van zijn broer tegenover Nederland tegen te houden.

Wanneer de Engelse in 1809 Nederland binnenvallen en Lodewijk geen direct antwoord heeft moet hij afstand doen van Nederland.

Question 4

Omschrijf de invloed van het Franse keizerrijk op Nederland

Answer 4

Nadat Lodewijk Bonaparte afstand heeft gedaan van Nederland is Nederland geen koninkrijk meer, maar wordt het deel van het Franse keizerrijk. Nederland moest de volgende grondgebieden afgeven: Zeeland, Brabant en het land van Maas en Waal. Hierna werd Nederland opgedeeld in zeven departementen. Napoleon kon zonder verzet zijn gang gaan in Nederland.

In 1811 moeten alle inwoners zich melden voor de burgerlijke stand en een achternaam kiezen.

Napoleon introduceert het decimale stelsel van maten en gewichten, gebaseerd op de meter en de kilogram.

Er komt een invoering van dienstplicht en dit stuit op verzet. Dit verzet werd nog groter toen Nederlandse soldaten mee moesten vechten tegen Rusland.

Question 5

Omschrijf de Franse nederlaag in Leipzig

Answer 5

Napoleon leidt een nederlaag bij Leipzig in 1813, wordt verbannen naar Elba, komt terug en wordt in 1815 beslissend verslagen bij Waterloo. Hij wordt verbannen naar ST. Helena, waar hij zijn memoires schrijft en in 1821 overlijdt.

Question 6

Omschrijf het canonvenster ‘Koning Willem I’

Answer 6

Voor de Franse tijd was Nederland een Republiek. Na de nederlaag van Napoleon in 1813 werd Willem I gevraagd om koning te worden van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, dat bestond uit Nederland, België en overzeese kolonies. Willem I stond bekend als de ‘koning-koopman’ en stimuleerde handel door kanalen en wegen aan te leggen. In 1830 kwamen de inwoners van Brussel in opstand tegen Willem I, wat resulteerde in de onafhankelijkheid van België. Willem I gaf uiteindelijk toe en zijn zoon, Willem II, werd koning.

Question 7

Omschrijf het Koninkrijk der Nederlanden

Answer 7

Onder leiding van Engeland ontstaat in 1814 het idee dat er een sterke staat ten noorden van Frankrijk nieuwe uitbreidingsplannen van Frankrijk tegen moet gaan. Daarom wordt besloten de negen provincies samen te voege met de Zuidelijke Nederlanden en Luxemburg. Zo ontstaat het Koninkrijk der Nederlanden

Question 8

Omschrijf het cultuurstelsel in Oost-Indië

Answer 8

Javanen moesten op 20% van hun grond verbouwen voor Nederland. Deze verplichte verbouw van producten voor de Europese markt staat bekend als het Cultuurstelsel.

Question 9

Omschrijf de Belgische Opstand

Answer 9

Door slechte arbeidsomstandigheden wilt België onafhankelijke worden. Ze gaan in opstand en het resultaat wordt behaald.

Question 10

Omschrijf het canonvenster ‘De eerste spoorlijn’

Answer 10

In 1839 werd de eerste spoorlijn van Nederland geopend, waarmee de stoomtrein zijn intrede deed. De trein werd al snel populair en droeg bij aan de groei van de industrie en het toerisme. De trein zorgde ook voor een uniforme tijd in Nederland. Hoewel de auto in de twintigste eeuw een concurrent werd, blijft de trein een milieuvriendelijk alternatief voor lange reizen.

Question 11

Omschrijf Willem II koning van Nederland

Answer 11

Prins van Oranje, de zoon van Willem II. Nam het stokje van zijn vader over toen hij zijn macht verloor na het conflict met België.

Question 12

Omschrijf Willem III koning van Nederland

Answer 12

Zoon van Willem II, die het stokje overnam van zijn vader toen hij plotseling overleed.

Question 13

Omschrijf Emma moeder van Wilhelmina

Answer 13

Emma was de moeder van koningin Wilhelmina. Toen Willem III overleed waren zijn zonen ook al overleden. Dit betekent dat Wilhelmina het van hem over zou gaan nemen. Omdat Wilhelmina nog geen 18 jaar was heeft Emma, de vrouw van Willem III dit gedaan totdat Wilhelmina oud genoeg was.

Question 14

Omschrijf het canonvenster ‘Napoleon Bonaparte’

Answer 14

Keizer Napoleon speelde een belangrijke rol in de Europese geschiedenis en had ook veel invloed op Nederland. Hij greep de macht in Frankrijk in 1799 en voerde oorlogen tegen verschillende landen. In 1804 kroonde hij zichzelf tot keizer en heerste over bijna heel Europa. In 1806 benoemde Napoleon zijn broer Lodewijk Napoleon tot koning van Holland, waardoor Nederland voor het eerst een koninkrijk werd. Onder Napoleon werden er veel veranderingen doorgevoerd, zoals het invoeren van dezelfde maten en het creëren van de burgerlijke stand. In 1813 werd Napoleon verslagen en Nederland werd weer onafhankelijk, maar de veranderingen die hij had doorgevoerd bleven bestaan.

Question 15

Omschrijf de drie Franse wetboeken

Answer 15

Code Civil (burgerlijk wetboek), Code Pénal (wetboek van strafrecht) en Code de Commerce (werboek voor handelsrecht)

Question 16

Omschrijf het canonvenster ‘De Grondwet’

Answer 16

De Grondwet is een belangrijke wet in Nederland die de rechten van burgers en de structuur van de regering beschrijft. Het bepaalt welke rechten Nederlandse burgers hebben en hoe de regering is georganiseerd. Het is opgesteld om ervoor te zorgen dat iedereen gelijke rechten heeft en dat degenen met macht zich aan de wetten moeten houden. Hoewel de grondwet moeilijk te veranderen is, zijn er in de loop van de tijd enkele aanpassingen geweest om de macht van de koning te verminderen en de rechten van burgers te vergroten. De Grondwet benadrukt ook dat discriminatie op basis van religie, overtuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of andere gronden niet is toegestaan

Question 17

Omschrijf de twee stromingen aan het einde van de 19e eeuw

Answer 17

Conservatieven: die de nadruk leggen op het behoud van de bestaande situatie

Liberalen: Die uitgaan van het vrije spel van de krachten op basis van de afspraken in de grondwet

Question 18

Omschrijf het canonvenster: ‘Aletta Jacobs’

Answer 18

Aletta Jacobs (1854-1929) groeide op in een groot gezin waarin haar vader, een arts, haar en haar zussen gelijk behandelde aan haar broers, wat destijds ongebruikelijk was. Ze schreef op zeventienjarige leeftijd een brief aan minister Thorbecke om toestemming te vragen om naar de universiteit te gaan, wat werd goedgekeurd. Ze studeerde af als de eerste vrouwelijke arts in Nederland en vestigde zich als huisarts in Amsterdam. Daar zette ze zich in voor vrouwenrechten, bood gratis spreekuren aan en leerde vrouwen over anticonceptie. Ze streed ook voor betere arbeidsomstandigheden voor vrouwen in winkels. Na een reis naar Londen in 1889 begon ze zich actief in te zetten voor vrouwenkiesrecht en werd ze voorzitter van de Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. Uiteindelijk resulteerde haar inspanningen in het verkrijgen van kiesrecht voor vrouwen in 1919, toen ze zelf voor het eerst mocht stemmen op 68-jarige leeftijd.

Question 19

Omschrijf het canonvenster ‘Het Kinderwetje van Van Houten

Answer 19

In de negentiende eeuw moesten kinderen vaak werken omdat hun ouders te weinig verdienden. Men geloofde dat werken goed was voor kinderen, maar met de opkomst van fabrieken nam kinderarbeid toe. Het werk was zwaar en gevaarlijk. Rond 1860 ontstond er kritiek op kinderarbeid en steeds meer mensen begonnen in te zien dat kinderen naar school moesten gaan. In 1874 werd het Kinderwetje van Van Houten ingevoerd, waardoor kinderarbeid verboden werd voor kinderen tot twaalf jaar oud. In 1901 werd met de Leerplichtwet alle kinderarbeid beëindigd en moesten alle kinderen van zes tot twaalf jaar verplicht naar school. Hoewel kinderarbeid wereldwijd verboden is als het ‘ongezond of schadelijk’ is, werkten er in 2019 nog steeds 152 miljoen kinderen, waarvan 73 miljoen onder gevaarlijke omstandigheden

Question 20

Omschrijf het canonvenster ‘Max Havelaar’

Answer 20

Multatuli, de schuilnaam van Eduard Douwes Dekker, was een schrijver die als ambtenaar in Nederlands-Indië zag hoe de inwoners daar werden uitgebuit. Hij schreef het boek Max Havelaar als protest tegen deze misstanden. Het verhaal volgt de hoofdpersoon, Max Havelaar, die opkomt voor de onderdrukte bevolking van Nederlands-Indië. Het boek werd al snel populair en besproken in de Tweede Kamer. Het wordt nog steeds herdrukt en vertaald in verschillende talen.

Question 21

Omschrijf het canonvenster ‘Vincent van Gogh’

Answer 21

Vincent van Gogh, geboren in 1853 in Zundert, Nederland, was een kunstenaar die bekend staat om zijn donkere en sombere schilderijen, zoals het beroemde werk “De aardappeleters”. Na een mislukte studie en verschillende baantjes werd hij kunstenaar. In 1885 verhuisde hij naar Parijs, waar zijn broer Theo als kunsthandelaar werkte en hem steunde. Onder invloed van de Franse impressionisten begon Van Gogh kleurrijker te schilderen met korte strepen en stippen. Hij huurde het ‘Gele Huis’ in Arles, Zuid-Frankrijk, waar hij landschappen en zelfportretten schilderde. Van Gogh leed aan ongelukkigheid en geldzorgen, en na een ruzie sneed hij een stuk van zijn eigen oor af. Hij werd opgenomen in een psychiatrische inrichting en maakte daar beroemde schilderijen van cipressen en de sterrennacht. Op 27 juli 1890 pleegde hij zelfmoord door zichzelf in de borst te schieten. Pas na zijn dood werd Van Gogh wereldberoemd. Zijn werk is nu zeer waardevol en het Van Gogh Museum in Amsterdam trekt jaarlijks miljoenen bezoekers.