Þjóðarréttur 10.kafli

Question 1

Hugtakið þjóðaréttur:

Answer 1

• réttarreglur semm gilda í samskiptum fullvalda ríkja
• réttarreglur sem gilda um starfsemi alþjóðlegra stofnana
• geta snert einstkalinga og lögaðila.

Question 2

Hvar eru reglurnar að finna?

Answer 2

• Þjóðréttarsamningar (skipta mestu máli hér)
• milliríkjavenjur
• almennar grundvallarrreglur sem siðaðar þjóðir viðurkenna -meginreglur laga
• Dómsúrlausnir og kenningar fræðimanna

Question 3

Framkvæmdarvaldið annast að meginreglu gerð þjóðaréttarsamninga

Answer 3

• 21.gr.stjskr. ,,Forseti lýðveldisins gerir samninga við önnur ríki. Þó getur hann enga slík samninga gert, ef þeir hafa í sér fólgið afsal eða kvaðir á landi eða landhelgi eða ef þeir horfa til breytinga á stjórnarhögum ríkisinsm nema samþykki alþingis komi til.”

Question 4

Gildistaka samnings

Answer 4

• undirritun fulltrúa utanríkisþjónustu
• staðfesting forseta
  
  • fullgildi í stjórn lagalegri merkingu
  • samþykki alþingis stundum naupsynlegt
• Ríki skiptast á fullgildanarskjölum eða slíkt skjal afhent vörsluaðila
  
  • Þjóðréttarlegi þáttur fullgildingar

Question 5

Eineðliskenning:

Answer 5

• þjóðaréttur sjálfkrafa hlutio af landsrétti (lögum) viðkomandi rikis
• rétthærri ef til árekstra kemur

Question 6

Tvíeðliskenningin:

Answer 6

• þarf að lögfesta reglur þjóðréttarsamnings svo þegnar ríkissamnings svo þegar ríkis geti byggt á reglum hans í innbyrðis lögskiptum þeirra og lögskiptum þeirra við hið opinbera.
• mismunadi eftir ríkhum hvað þau byggja á.
• Tvíeðliskenningin er lögð til grundvallar hér á landi a.m.k. Að meginreglu
  
  • þarf ða veita ákvæðum viðkomadi samnings lagagildi til þess að við getum byggt á efni hans.

Question 7

Þjóðaréttur -réttarstaða hér á landi?

Answer 7

• fleiri en ein leið eru mögulegar til þess að veita reglum þjóðaréttarsamnings lagagildi hér á landi:
  
  • Alþingi samþykkir almenn lög þess efnis að reglur þjóðréttarsamnings hafi lagaigildi hér á landi
  • í almennum lögum má einnig finna þess dæmi að í einst0kum ákvæðum lagabálka sé vísap til reglna þjóðaréttarins og honum þannig veitt lagaigldi sbr. Til dæmis 11.gr.almennra hegningalaga nr 19/1940. 1.gr.siglingalaga nr.34.1985 og 16.gr. Laga nr 91.1991
  • efni samnings umskrifað í myund íslenskra réttareglna án þess að samningum sé sérstaklega veitt lagagildi
• íslensk lög geta þegar verið í samræmi við þjóðréttarsamning sem ísland hefur ákveðip ap gerast aðili að

Question 8

Íslensk lög túlkuð í samræmi við reglur þjóðaréttar

Answer 8

• viðurkennd lögskýringarregla að íslensk lög skuli túlkuð í samræmi vipð reglur þjóðaréttarins.

Question 9

EES- réttur markmið og hvernig er því náð?

Answer 9

• megintilgagnru EES-samningsins er að stofna sameiginlegar Markað (e.common market) sem nær til aðildaríkja ESB og þeirra EFTA - ríkaj sem eru aðilar að samningum
• Til að ná þessu markmiðui er með EES- samningnum leitast við að taka upp í einn samning þann hluta regluverks Evrópusambandsins , það er: sáttmála um starfshætti ESB.

Question 10

Uppbygging EES-samningsins - meginmál

Answer 10

• að stóru leyti efnislega sömu reglur og í sáttmála um starfshætti ESB (TFEU)
• veitt lagagildi hér á landi me- lögum nr 2/1993

Question 11

Uppbygging EES-samninginsin- viðaukar

Answer 11

• 22-talsins
• skipt eftir efnissviðum. Vísað til þeirrar afleiddu löggjafar sáttmála um starfshætti ESB sem tekin er upp í EES - samninginn og telst hluti af honum
• taka sífellt breytingu

Question 12

Uppbygging EES-samningisn- Bókanir

Answer 12

• yfirlýsingar um framkkvæmd ýmissa atriða er snúa að EES- samningnum

Question 13

Helstu stofnanir

Answer 13

• EES - ráðið (81.-91gr.)
• sameiginlega EES- nefndin (92-94.gr)
• EFtirlitstofnun EFTA
• Eftadómstóllinn

Question 14

Réttaráhrif EES samningisn

Answer 14

• EES samningurinn ekki ætlaður að hafa bein réttaráhrif
  ,,EES-samningurinn er þjóðaréttarsamningur. Sem slíkur bindur hann íslenska ríkið að þjóðarétti en ekki einstaklinga eða fyrirtæki að landsrétti. Þar sem í honum er ákvæði sem er ætlað að haf aáhrif að landsrétti verður að lögfesta þau.”

Question 15

Forgangsáhrif EES -samningins

Answer 15

• í samningaviðræðum EES - samninginn var lögð á það áhersla af hálfu evrópusambandisin að reglan um forgangsáhrif ESB- réttar yrði einnig hluti EES-réttar
• EFTA-ríkin gátu ekki flalist á að reglan um forgangsáhrif yrði hlut ESS-samnignsin

Question 16

Bókun 35 við EES -samninginn

Answer 16

Var leitast við að fara eins konar milliveg milli sjónarmið ESB og EFTA- ríkjanna um forgangsáhrif
- Með ákvæði 3.gr.laganr2/1993 leitaðist alþingi við að fullnægja efni bókunar 35: ,,sýra skal l0g og reglur, að svo miklu leyti sem við á til samræmis við EES-samningin og þær reglur sem á honum byggja”

Dómur: E-1/94 (restmark): á grundvelli bókunar 35 ganga EES -reglur, sem hafa verið réttilega innleiddar í landsrétt og eru nægilega óskilytar og skýrar, framr erglum landsréttar.

Dómur : E-1/01 (hörður einarson)

Question 17

ESB -réttur

Answer 17

• Evrópu sambandi hvæilir á tveimur samningum
  1. Sáttmála um starfshætti evrópusambandsns (TFEU)
  2. ESB-samningum (TEU)

Question 18

Sameiginlegi markaðurinn (e.common market)

Answer 18

• frjáls vöruskipti
  
  • fyrirtæki aðildarríkjanna geti selt framleiðsluvörursínar hvar sem er innan hin sameignilega markaðar, og það með góðu móti
• frjáls atvinnu - og þjónustustarfsemi
  
  • Aðilar geti m.a. Veitt þjónustu, svo sem bankaþkónustu, tryggingarstarfsemi eða fjarskiptaþjónust ,ýmist varanlega eða tímabundið. Í öðrum aðildarríki en sínu eigin og það á grudnvelli sömu laga og regnla og gild um innlenda aðila
• frjáls för fólks
  
  • íbúar aðildarríkja geti m.a. Búið og unnið, ýmsit sem launþegar eða sjálfstæðir atvinnurekendur, í öðrum aðildarríkjum og bannað sé að mismuna þeim á grundvelli þjoðernis
• frjálsi fjármagnsglutningar
  
  • yfirfærsla fjármagns

Question 19

Sáttmáli umstarfshætti ESB (TFEU) + afleidd löggjöf

Answer 19

• til að ná markmiðinu um sameiginlega markað er ekki nægilegt að vera bara með reglu sáttmála umstarfshætti ESB
• þar er eingöngu að finna meginreglurnar er snúa að fjórfrelsinu eins konar stefnumarkandi yfirlýsingar
• nauðsynlegt getur verið að setja frekari reglur til þess að ná markmiðum hins sameiginelga markaðas
• til þess að tryggja markmiðið um sameiginlegan markað gerir sáttáli um starfshætti ESB (TFEU)ráð fyrir þvæi að heimilt sé að setja afleidda löggjöf) (e. Sevodnary legislation) með stoð í honum.
• afleidd löggjöf lýturað næanair framkvæmd einstakra atriða er varða fjórfrelsið
• tæki til að ná markmiðum hins sameignlega markaðar.

Question 20

Stofnanir ESM

Answer 20

Til þess að setja hin afleiddu löggjöf og tryggja að reglum ESB- réttar sé fylgt eftir í aðildarríkjunum þarf stofnanir
- framkvæmdastjórnin
- þátttakandi í lagasetningu (frumkvæðisvald
- Eftirlit með framkvæmd samningisn (samningsbrotamál, fyrirspurnir)
- Framkvæmdastjírarmenn eig aða haf ahagsmuni ESB að leiðarljósi
- leiðtogarráðið (european Council)
- þjóðarleiðtogar aðildarríkjanna auk forseta Framkvæmdastjórnar
- leggur pólitískar meginlínur
Ráðið
- þátttakandi í lagasetnignu (afleidd löggjöf verður alltaf að hljóta samþykki þess)
- Fulltrúar í ráðinu gæta hagsmuna sinna ríkja
-Evrópuþingið
- þáttakandi í lagasetningu
- eftirlitshlutvekr
- Evrópudómstóllinn
- sjá t.d. Samningsbrotamál og forúrskurði

Question 21

Beinréttaráhrif ESB-réttar almennt

Answer 21

Þjóðaréttur sem slíkur gerir ekki kröfu til þess að unnt sé að byggja á reglum hans fyrir dómstólum og stjórnvöldum einstakra ríkja án þess að reglur hans hafi verið formlega felldar inn í landsrétt ríkis
- ESb- réttur þ.e. Stofnsamningarnir (TFEU og TEU) auk afleiddrar löggjafar getu hisn vegar undir vissum kringumstæðum haft svokölluð bein réttaráhrif í aðildarríkjum samningins.