Þjóðarréttur 10.kafli Flashcards
Hugtakið þjóðaréttur:
- réttarreglur semm gilda í samskiptum fullvalda ríkja
- réttarreglur sem gilda um starfsemi alþjóðlegra stofnana
- geta snert einstkalinga og lögaðila.
Hvar eru reglurnar að finna?
- Þjóðréttarsamningar (skipta mestu máli hér)
- milliríkjavenjur
- almennar grundvallarrreglur sem siðaðar þjóðir viðurkenna -meginreglur laga
- Dómsúrlausnir og kenningar fræðimanna
Framkvæmdarvaldið annast að meginreglu gerð þjóðaréttarsamninga
- 21.gr.stjskr. ,,Forseti lýðveldisins gerir samninga við önnur ríki. Þó getur hann enga slík samninga gert, ef þeir hafa í sér fólgið afsal eða kvaðir á landi eða landhelgi eða ef þeir horfa til breytinga á stjórnarhögum ríkisinsm nema samþykki alþingis komi til.”
Gildistaka samnings
- undirritun fulltrúa utanríkisþjónustu
- staðfesting forseta
- fullgildi í stjórn lagalegri merkingu
- samþykki alþingis stundum naupsynlegt
- Ríki skiptast á fullgildanarskjölum eða slíkt skjal afhent vörsluaðila
- Þjóðréttarlegi þáttur fullgildingar
Eineðliskenning:
- þjóðaréttur sjálfkrafa hlutio af landsrétti (lögum) viðkomandi rikis
- rétthærri ef til árekstra kemur
Tvíeðliskenningin:
- þarf að lögfesta reglur þjóðréttarsamnings svo þegnar ríkissamnings svo þegar ríkis geti byggt á reglum hans í innbyrðis lögskiptum þeirra og lögskiptum þeirra við hið opinbera.
- mismunadi eftir ríkhum hvað þau byggja á.
- Tvíeðliskenningin er lögð til grundvallar hér á landi a.m.k. Að meginreglu
- þarf ða veita ákvæðum viðkomadi samnings lagagildi til þess að við getum byggt á efni hans.
Þjóðaréttur -réttarstaða hér á landi?
- fleiri en ein leið eru mögulegar til þess að veita reglum þjóðaréttarsamnings lagagildi hér á landi:
- Alþingi samþykkir almenn lög þess efnis að reglur þjóðréttarsamnings hafi lagaigildi hér á landi
- í almennum lögum má einnig finna þess dæmi að í einst0kum ákvæðum lagabálka sé vísap til reglna þjóðaréttarins og honum þannig veitt lagaigldi sbr. Til dæmis 11.gr.almennra hegningalaga nr 19/1940. 1.gr.siglingalaga nr.34.1985 og 16.gr. Laga nr 91.1991
- efni samnings umskrifað í myund íslenskra réttareglna án þess að samningum sé sérstaklega veitt lagagildi
- íslensk lög geta þegar verið í samræmi við þjóðréttarsamning sem ísland hefur ákveðip ap gerast aðili að
Íslensk lög túlkuð í samræmi við reglur þjóðaréttar
- viðurkennd lögskýringarregla að íslensk lög skuli túlkuð í samræmi vipð reglur þjóðaréttarins.
EES- réttur markmið og hvernig er því náð?
- megintilgagnru EES-samningsins er að stofna sameiginlegar Markað (e.common market) sem nær til aðildaríkja ESB og þeirra EFTA - ríkaj sem eru aðilar að samningum
- Til að ná þessu markmiðui er með EES- samningnum leitast við að taka upp í einn samning þann hluta regluverks Evrópusambandsins , það er: sáttmála um starfshætti ESB.
Uppbygging EES-samningsins - meginmál
- að stóru leyti efnislega sömu reglur og í sáttmála um starfshætti ESB (TFEU)
- veitt lagagildi hér á landi me- lögum nr 2/1993
Uppbygging EES-samninginsin- viðaukar
- 22-talsins
- skipt eftir efnissviðum. Vísað til þeirrar afleiddu löggjafar sáttmála um starfshætti ESB sem tekin er upp í EES - samninginn og telst hluti af honum
- taka sífellt breytingu
Uppbygging EES-samningisn- Bókanir
- yfirlýsingar um framkkvæmd ýmissa atriða er snúa að EES- samningnum
Helstu stofnanir
- EES - ráðið (81.-91gr.)
- sameiginlega EES- nefndin (92-94.gr)
- EFtirlitstofnun EFTA
- Eftadómstóllinn
Réttaráhrif EES samningisn
- EES samningurinn ekki ætlaður að hafa bein réttaráhrif
,,EES-samningurinn er þjóðaréttarsamningur. Sem slíkur bindur hann íslenska ríkið að þjóðarétti en ekki einstaklinga eða fyrirtæki að landsrétti. Þar sem í honum er ákvæði sem er ætlað að haf aáhrif að landsrétti verður að lögfesta þau.”
Forgangsáhrif EES -samningins
- í samningaviðræðum EES - samninginn var lögð á það áhersla af hálfu evrópusambandisin að reglan um forgangsáhrif ESB- réttar yrði einnig hluti EES-réttar
- EFTA-ríkin gátu ekki flalist á að reglan um forgangsáhrif yrði hlut ESS-samnignsin
Bókun 35 við EES -samninginn
Var leitast við að fara eins konar milliveg milli sjónarmið ESB og EFTA- ríkjanna um forgangsáhrif
- Með ákvæði 3.gr.laganr2/1993 leitaðist alþingi við að fullnægja efni bókunar 35: ,,sýra skal l0g og reglur, að svo miklu leyti sem við á til samræmis við EES-samningin og þær reglur sem á honum byggja”
Dómur: E-1/94 (restmark): á grundvelli bókunar 35 ganga EES -reglur, sem hafa verið réttilega innleiddar í landsrétt og eru nægilega óskilytar og skýrar, framr erglum landsréttar.
Dómur : E-1/01 (hörður einarson)
ESB -réttur
- Evrópu sambandi hvæilir á tveimur samningum
1. Sáttmála um starfshætti evrópusambandsns (TFEU)
2. ESB-samningum (TEU)
Sameiginlegi markaðurinn (e.common market)
- frjáls vöruskipti
- fyrirtæki aðildarríkjanna geti selt framleiðsluvörursínar hvar sem er innan hin sameignilega markaðar, og það með góðu móti
- frjáls atvinnu - og þjónustustarfsemi
- Aðilar geti m.a. Veitt þjónustu, svo sem bankaþkónustu, tryggingarstarfsemi eða fjarskiptaþjónust ,ýmist varanlega eða tímabundið. Í öðrum aðildarríki en sínu eigin og það á grudnvelli sömu laga og regnla og gild um innlenda aðila
- frjáls för fólks
- íbúar aðildarríkja geti m.a. Búið og unnið, ýmsit sem launþegar eða sjálfstæðir atvinnurekendur, í öðrum aðildarríkjum og bannað sé að mismuna þeim á grundvelli þjoðernis
- frjálsi fjármagnsglutningar
- yfirfærsla fjármagns
Sáttmáli umstarfshætti ESB (TFEU) + afleidd löggjöf
- til að ná markmiðinu um sameiginlega markað er ekki nægilegt að vera bara með reglu sáttmála umstarfshætti ESB
- þar er eingöngu að finna meginreglurnar er snúa að fjórfrelsinu eins konar stefnumarkandi yfirlýsingar
- nauðsynlegt getur verið að setja frekari reglur til þess að ná markmiðum hins sameiginelga markaðas
- til þess að tryggja markmiðið um sameiginlegan markað gerir sáttáli um starfshætti ESB (TFEU)ráð fyrir þvæi að heimilt sé að setja afleidda löggjöf) (e. Sevodnary legislation) með stoð í honum.
- afleidd löggjöf lýturað næanair framkvæmd einstakra atriða er varða fjórfrelsið
- tæki til að ná markmiðum hins sameignlega markaðar.
Stofnanir ESM
Til þess að setja hin afleiddu löggjöf og tryggja að reglum ESB- réttar sé fylgt eftir í aðildarríkjunum þarf stofnanir
- framkvæmdastjórnin
- þátttakandi í lagasetningu (frumkvæðisvald
- Eftirlit með framkvæmd samningisn (samningsbrotamál, fyrirspurnir)
- Framkvæmdastjírarmenn eig aða haf ahagsmuni ESB að leiðarljósi
- leiðtogarráðið (european Council)
- þjóðarleiðtogar aðildarríkjanna auk forseta Framkvæmdastjórnar
- leggur pólitískar meginlínur
Ráðið
- þátttakandi í lagasetnignu (afleidd löggjöf verður alltaf að hljóta samþykki þess)
- Fulltrúar í ráðinu gæta hagsmuna sinna ríkja
-Evrópuþingið
- þáttakandi í lagasetningu
- eftirlitshlutvekr
- Evrópudómstóllinn
- sjá t.d. Samningsbrotamál og forúrskurði
Beinréttaráhrif ESB-réttar almennt
Þjóðaréttur sem slíkur gerir ekki kröfu til þess að unnt sé að byggja á reglum hans fyrir dómstólum og stjórnvöldum einstakra ríkja án þess að reglur hans hafi verið formlega felldar inn í landsrétt ríkis
- ESb- réttur þ.e. Stofnsamningarnir (TFEU og TEU) auk afleiddrar löggjafar getu hisn vegar undir vissum kringumstæðum haft svokölluð bein réttaráhrif í aðildarríkjum samningins.
