Thema 3: Variabelen definiëren en meten

Question 1

Onafhankelijke variabele (OV) of predictor

Answer 1

§ De verwachte oorzaak, De voorspellende/verklarende variabele
§ Variabele die gemanipuleerd wordt (in experimenten)

Question 2

Afhankelijke variabele (AV) of outcome

Answer 2

§ Het verwachte effect, De variabele die voorspeld/verklaard wordt
§ Variabele die gemeten wordt, niet gemanipuleerd (in experimenten)

Question 3

Concrete variabelen

Answer 3

makkelijk te definiëren, direct observeerbaar, eenvoudig te meten (bv. leeftijd, lengte, …)

Question 4

Abstracte variabelen

Answer 4

Niet direct observeerbaar, complexer om te meten (bv. motivatie, persoonlijkheid, …)

Question 5

Constructen

Answer 5

• Hypothetische entiteiten zijn die we creëren op basis van theorie en speculatie
• helpen gedrag in een theorie te verklaren en voorspellen

externe stimuli -> construct -> extern gedrag
=> constructen meten we indirect

Question 6

Theorie

Answer 6

Set stellingen over mechanismen onderliggend aan een bepaald gedrag. Een theorie organiseert en integreert verschillende observaties rond dit gedrag en de relatie met andere variabelen. Een goede theorie genereert predicties over het gedrag

Question 7

Operationele definitie

Answer 7

• Procedure om indirect variabelen te meten en definiëren die niet direct meetbaar zijn.
• Specifieert een manier om extern, observeerbaar gedrag te meten en gebruikt vervolgens dit gedrag als definitie en meting van het hypothetisch construct
• Een construct operationaliseren

Question 8

Limitaties van operationele definities

Answer 8

• operationele definitie ≠ construct
• Geen 1 aan 1 relatie tss variabel dat gemeten wordt en echte meting geproduceerd door de operationele definitie
  –> Meten van externe manifestaties, gedrag waarvan we HOPEN dat die een goede indicator zijn van de onderliggende constructen
  –> dus kwaliteit operationele definities en metingen cruciaal
• operationele definities kunnen belangrijke componenten van een construct missen OF bijkomende componenten meten die geen deel zijn van het construct

Question 9

Scatter plots

Answer 9

• Consistentie tss 2 metingen nagaan
• Kan een: positieve relatie, Negatieve relatie of niet consistente relatie hebben

Question 10

Consistentie nagaan van een relatie

Answer 10

• Gebruik van correlatie: waarden tussen -1 en 1
• Gebruik van scatter plots

Question 11

Validiteit van een meting

Answer 11

• Meet onze meting wat het beoogt te meten
• Validiteit van een meting= de graad waaraan het meetproces de variabele meet die het beweert te meten

Question 12

Indruksvaliditeit of face validity

Answer 12

• Lijkt het erop dat de meting meet wat het beoogt te meten?
• ‘Face value’, oppervlakkig
• Subjectieve beoordeling, moeilijk te kwantificeren
• Kan voor problemen zorgen
  –> als doel v meting duidelijk is en dus hoge face validity is, kunnen dns zien wat gemeten wordt en zich daaraan aanpassen

Question 13

Concurrente validiteit

Answer 13

o Vaak gebruikt voor nieuwe meettechnieken
o Zijn de scores die we bekomen met de nieuwe meting direct gerelateerd aan de scores doe we bekomen met een gekende, reeds gevalideerde methode?
o Twee gerelateerde metingen zijn niet identiek, maar presenteerd sterke relaties

Question 14

Predictive validiteit

Answer 14

o Aangetoond wanneer de metingen van een construct accuraat het gedrag voorspellen (op basis van een theorie)
o Kan de meting voorspellen wat het volgens de theorie moet kunnen voorspellen?

Question 15

Construct validiteit

Answer 15

• Gedraagt onze meting zich zoals we verwachten dat construct zich gedraagt
• Nooit absoluut! –> nieuwe resultaten v onderzoek elke dag
• Het is een ideaal of doel

Question 16

Convergente validiteit

Answer 16

• Verschillende metingen van hetzelfde construct convergeren, produceren sterk gerelateerde scores

Question 17

Divergerende validiteit

Answer 17

• Metingen van verschillende constructen zijn weinig of niet gerelateerd aan elkaar
• Het construct dat we meten overlapt niet met andere constructen

Question 18

Betrouwbaarheid van metingen

Answer 18

• Meetprocedure is betrouwbaar wanneer ze (bijna) identieke resultaten oplevert wanneer ze herhaaldelijk gebruikt wordt om hetzelfde individu onder dezelfde condities/omstandigheden te meten
• Consistentie van de metingen bekomen met een specifieke meetprocedure

Question 19

3 mogelijke oorzaken voor het foutcomponent bij betrouwbaarheid

Answer 19

• Proefleider (“Observer”): verwachtingen, menselijk oordeel
• Omgeving: omstandigheden waarin individu gemeten wordt zijn nooit identiek
• Participant: participanten veranderen tussen metingen

Question 20

Test-hertest-betrouwbaarheid of successive measurements

Answer 20

Geschatte betrouwbaarheid verkregen bij het vergelijken van scores uit twee verschillende, opeenvolgende metingen

Question 21

Parallel-vorm betrouwbaarheid

Answer 21

Wanneer verschillende versies v instrumenten worden gebruikt voor de Test-hertest

Question 22

Interbeoordelaarsovereenstemming

Answer 22

• Wanneer metingen zijn verkregen bij het direct observeren van gedrag door gebruik v 2 of 2+ verschillende observators die tegelijk metingen registreren

Question 23

Inter-rater betrouwbaarheid

Answer 23

graad v overeenkomst tss de observators bij interbeoordelaarsovereenstemming

Question 24

Interne consistentie

Answer 24

In hoeverre is er consistentie tussen vragen/items die samen 1 construct meten?

Question 25

split-half betrouwbaarheid

Answer 25

• interne consistentie meten
• items in 2 delen splitsen en correlatie tussen de scores op beide helften berekenen

Question 26

Relatie validiteit - betrouwbaarheid

Answer 26

• Betrouwbaarheid is een voorwaarde voor validiteit
• Validiteit is geen voorwaarde voor betrouwbaarheid

Question 27

Nominale meetschaal

Answer 27

• Categorieën = kwalitatieve (geen kwantitatieve) verschillen binnen de gemeten variabele
• Categorieën hebben verschillende namen, maar geen systematische samenhang tussen de categorieën
• Laat enkel toe om na te gaan of individuen gelijk zijn of verschillend (gelijkheid)
• MAAR: zegt niets over richting van verschillen tussen individuen (geen meer/minder uitspraken)
• MAAR: zegt niets over de grootte van de verschillen tussen individuen

Question 28

Ordinale meetschaal

Answer 28

• Categorieën hebben verschillende namen en zijn georganiseerd in een geordende reeks
• Er bestaat dus een directionele relatie tussen de categorieën
• Laat enkel toe om na te gaan of individuen gelijk zijn of verschillend én wat de richting is van verschillen tussen individuen (meer/minder uitspraken; orde)
• MAAR: zegt niets over de grootte van de verschillen tussen individuen

Question 29

Interval meetschaal

Answer 29

• Categorieën sequentieel georganiseerd én alle categorieën hebben dezelfde grootte
• Meetschaal bestaat dus uit een serie van identieke intervallen (cf. meetlat)
• Mogelijk om afstand tussen 2 punten op de schaal te bepalen en dus iets te zeggen over de grootte van de verschillen (verhouding van verschil) tussen individuen
• Gelijke intervallen op de meetschaal representeren gelijke verschillen in de gemeten variabele
• MAAR geen absoluut nulpunt, nulpunt is arbitrair, duidt niet de afwezigheid van de gemeten variabele aan (e.g., 0° ≠ geen temperatuur)

Question 30

Ratio meetschaal

Answer 30

• Categorieën sequentieel georganiseerd én alle categorieën hebben dezelfde grootte
• Idem als interval meetschaal, maar absoluut, niet-arbitrair nulpunt
• Nulpunt duidt de afwezigheid van de gemeten variabele aan
• Betekent dat we de afstand tot 0 kunnen berekenen (bv. examen 12/20)
• Laat ons toe om metingen te vergelijken in ratio’s (verhouding)

Question 31

Zelfrapportage

Answer 31

*bv. Ja/nee vraag, beoordelingsschaal, vragenlijst, etc.

Question 32

Fysiologie

Answer 32

• Reacties van het lichaam als manifestaties van een onderliggend construct
• bv. Angst -> verhoogde hartslag en zweten (kan je meten adhv huidgeleiding)
• Te meten adv. EEG, fMRI, PET, pupil dilation, etc.

Question 33

Gedragsmaten

Answer 33

• Constructen tonen zich vaak in gedrag dat observaarbaar en meetbaar is
  –> bv: reactietijd, aantal woorden correct herinnerd, prestatie op IQ-test, etc.
• Gedrag kan ook het construct zelf zijn en dus direct observeerbaar/meetbaar
  –> e.g., storend gedrag in de klas bij meisjes VS jongens

Question 34

Zelfrapportage voordelen en nadelen

Answer 34

• Voordeel: directe manier om het construct te bevragen, individu als expert over zichzelf
• Nadeel: subjectief, sociale wenselijkheid, invloed van proefleider/instructies/omgeving, verstoorde antwoorden op gevoelige vragen, etc. => impact op validiteit!

Question 35

Fysiologie voordelen en nadelen

Answer 35

• Voordeel: zeer objectief
• Nadeel: apparatuur nodig, kan leiden tot artificiële context

Question 36

Gedragsmaten voordelen en nadelen

Answer 36

• Voordeel: Zeer breed! Veel keuzemogelijkheden afhankelijk van de precieze situatie, hypothese, etc.
• Nadeel: kan tijdelijk of situationeel bepaald zijn -> meerdere gedragsmaten combineren

Question 37

Multipele metingen

Answer 37

• Meerdere metingen om een construct te meten
• Bv: om het effect van angsttraining te meten bevragen we zelfgerapporteerde angst én meten we de hartslag

Question 38

Multipele metingen voordeel en nadelen

Answer 38

*Voordeel: verhoogt validiteit
*Nadeel:
-statistische analyses worden complexer
-metingen kunnen elkaar tegengespreken

Question 39

Sensitiviteit

Answer 39

• Onderzoeker start onderzoek met idee over variabelen zich zullen gedragen
• Metingen moeten sensitief genoeg zijn om het type en de grootte van de verwachte veranderingen op te pikken
• Bv: participanten leggen taak af te makkelijk is en gemiddeld slechts 1.2% fouten maken -> weinig ruimte voor verbetering, dus veranderingen in accuraatheid niet opgepikt met deze taak!
• Oplossing: pilootstudie

Question 40

Range effecten

Answer 40

• scores zijn geclusterd aan één uiteinde vd meting
  o Ceiling effect –> hoge kant van de schaal
  o Floor effect –> lage kant vd schaal

Question 41

Pilootstudie

Answer 41

Studie eerst testen op een kleine steekproef van representatieve individuen

Question 42

Artefacten

Answer 42

= externe factor die de metingen kan beïnvloeden of vertekenen
- Bedreigt de validiteit en betrouwbaarheid van de metingen
=> proefleider bias, vraagkarakteristieken en participant reactiviteit

Question 43

Proefleider bias

Answer 43

Artefact waar verwachtingen metingen intentioneel of niet-intentioneel kunnen beïnvloeden
- Bv: manier waarop instructies worden gegeven, omgang met participant

Question 44

Oplossing proefleider bias

Answer 44

Oplossing: gestandaardiseerde procedures
- vaste instructies, scripts, persoonlijk contact minimaliseren
- single blinde experimenten
- double blinde experimenten

Question 45

Vraagkarakteristieken

Answer 45

• Participanten weten dat ze geobserveerd/gemeten zijn kunnen onverwacht reageren
• Onderzoeksomgeving geeft cues die suggereren wat doel/hypothese is van de studie en welk gedrag gepast is of verwacht wordt

Question 46

Participant reactiviteit

Answer 46

• Participanten weten dat ze geobserveerd/gemeten zijn kunnen onverwacht reageren
• Participant past zijn naturel gedrag aan als antwoord op het feit dat ze deelnemen aan een onderzoek of gemeten worden
• 4 subjectrollen= manieren van antwoorden

Question 47

Good subject rol

Answer 47

Trachten om gedrag te stellen dat de hypothese vd proefleider bevestigt

Question 48

Negatieve subject rol

Answer 48

Trachten om gedrag te stellen dat de hypothese vd proefleider ontkracht

Question 49

Apprehensive subject rol

Answer 49

Trachten sociaal wenselijk te gedragen ipv waarheidsgetrouw

Question 50

Faithful subject rol

Answer 50

Volgen de instructies trouw op en laten zich niet beïnvloeden door hun vermoedens omtrent de hypothese van de studie

Question 51

Deception of misleiding

Answer 51

Oplossing voor vraagkarakteristieken en participant reactiviteit MAAR vergt ethische reflectie

Question 52

Single blinde experimenten

Answer 52

= onderzoeken die uitgevoerd worden door iemand die de verwachte resultaten niet kent

Question 53

Double blinde experimenten

Answer 53

= deelnemers en onderzoekers kennen de verwachte resultaten niet –> bv. placebo of niet