thema 2: H3 Flashcards
hoelang geleden is de oerknal
13,8 miljard jaar
wanneer zullen de laatste sterren uiteendrijven
over 1 000 miljard jaar
welke mogelijke scenario’s heb je voor het heelal
Big crunch (krimpend)
big chill (lineair uitdijend)
big rip (versneld uitijend)
statisch heelal
wat houdt de big crunch in + synoniem
expansiekracht < zwaartekracht
=> het gesloten heelal
genoeg materie, waardoor zwaartekracht de overhand krijgt en uitdijing van heelal stopt
heelal krimpt, en sterren(stelsels) en planeten zullen botsen.
als alle materie zich weer in één punt concentreert, kan het opnieuw tot een oerknal komen => cyclisch heelal
wat houdt het statische heelal in
vlak heelal
expansiekracht = zwaartekracht
het heelal zou steeds langzamer uitdijen tot dat stopt en het volume constant blijft
big chill
open heelal
expansiekracht > zwaartekracht
expansie = lineair, uitdijing aan hetzelfde tempo
big Rip
open heelal
expansiekracht > zwaartekracht
de uitdijing van het heelal versnelt en het uiteindelijk uiteenvalt
wat houdt roodverschuiving in?
lichtbron gaat steeds verder weg van de waarnemer
de golflengte wordt langer
de frequentie lager
de fraunhoferlijnen verschuiven richting van het rood
wat houdt blauwverschuiving in?
lichtbron komt steeds dichter bij waarnemer
golflengte licht wordt korter
frequentie hoger
fraunhoferlijnen verschuiven richting blauw
wanneer heb je geen verschuiving
de afstand tussen waarnemer en lichtbron blijft constant
wat is de microgolfachtergrond-straling
= echo van de oerknal
door de vorming van de 1ste atomen,
werd de ruimte doorzichtig en
kan staling en licht zich zo goed als ongehinderd verplaatsen
de hemel straalt in alle richting microgolfstraling uit, dit heel gelijkmatig.
het komt overeen met de straling van een object van 2;73K (bij 0K= geen energie-uitstraling)
hvl % van het heelal in donkere energie
70%
hvl % v/h heelal is donkere materie
25%
hvl % van het heelal is gekende materie
5%
