thema 2 H2 deel 2 Flashcards
wat is een sterrenstelsel
groep sterren die relatief dicht bij elkaar staan en door de zwaartekracht bijeengehouden worden
synoniem sterrenstelsel + naam van het onze?
galxie
=>Melkwegstelsel
wat is een elliptisch stelsel
een sterrenstelsel met een ronde vorm
wordt aangeduid met E en cijfer
cijfer geeft mate van afplatting weer
0 = rond, 7 = sterke afplatting
hoe ontstaan elliptische sterrenstelsel
door kleinere sterrenstelsel op te slokken
welke onderverdeling voor spiraalstelsel
gewone spiralen (S)
balkspiralen (SB)
wat zijn gewone spiraalstelsel
de spiraalarmen vertrekken vanuit een ronde kern
wat is een balkspiraalvormig sterrenstelsel
spiraalarmen ontspringen vanuit het uiteinde van de centrale balk (=> balkspiralen)
betekenis a,b,c bij een balkstelsel
a = grote kern
c = kleine kern
betekenis onregelmatig sterrenstelsel
chaotische verzameling van sterren => geen duidelijk structuur
wat is de verandering die wetenschappers hebben gevonden in verband met ons melkstelsel
vroeger werd de Melkwegstelsel als een normaal spiraalvormig stelsel gezien
tegenwoordig wordt het als een balkspiraalvormig stelsel gezien
hvl sterren in onze Melksweg
100-400 miljard sterren
diameter/dikte van onze melkweg
diameter = 100 000 lichtjaar
dikte = 20 000 lichtjaar
waar/hoever licht de zon (van de kern)
in de orionarm
27 400 lichtjaar
hoelang is de volledige omloop zon
225 miljoen jaar
wat zijn nevels
= diffuse objecten tussen sterrenstelsels dat bestaan uit gas, stof en plasma
naam nevels binnen ons sterrenstelsel
galactische nevels
wat zijn absorptienevels + synoniem + VB
= donkere nevels
= stofwolken die licht van verder weggelegen sterren verzwakken/absorberen
bv. Paardenkopnevel
wat zijn reflectienevels + VB
= betrekkelijk koele gas-en stofwolken die licht van naburige Sterren weerkaatsen/verstrooien
bv. reflectienevels in de buurt van pleiaden
wat zijn emissienevels + VB
zenden zelf zichtbare straling uit
bv. Californische nevel
wat zijn planetaire nevels + VB
hebben een uiteenlopende vorm
lijken op planten, maar in werkelijkheid zijn het gassen die vrijgekomen zijn tijden de krimping van een ster tot een witte dwerg
bv. ringnevel
supernovarestanten + VB
bij een explosie van een grote ster (supernova), worden gasmassa’s met gigantische snelheden de ruimte in gestoten
bv. Krabnevel
de algemene structuur van het heelal van klein naar groot
planetenstelsel: ster+planteten
sterrenstelsel = galaxie
cluster
supercluster
heelal
de specifieke structuur van het heelal (op ons toegepast) van klein naar groot
aarde
zonnestelsel
Melwegstelsel
Lokale groep
Lokale supercluster
wat zijn exoplaneten
planteten die draaien om een andere ster dan de Zon
hoe weten we van het bestaan van deze planeten
het is voornamelijk afgeleid van indirecte waarnemingen
we kijken met telescopen naar het licht van de ster. hierbij zien ze dat het licht van de ster even iets minder fel wordt. dat komt omdat er op dat moment een planeet voor de ster beweegt
hoe wordt een ster geboren
1) er komen in de ruimte enorm grote gaswolken/ nevels van H voor
2) evenwicht wordt soms verstoord => er ontstaan verdichtingen door de zwaartekracht, hierdoor stijft de temperatuur = PROTESTER
3) temperatuur stijft verder waardoor er een kernreactie ontstaan => STER
wat is een belangrijke opmerking bij het ontstaan van Sterren
Bij te weinig massa kan er geen kernreactie plaatsvinden = Bruine dwerg
hoe komt het dan een ster in evenwicht is
2 krachten heffen elkaar op
=> de zwaartekracht: kracht naar binnen gericht
=> de kernreactie => kracht naar buiten gericht
wat geeft het Hertzsprung-Russell-diagram weer?
geeft de intrinsieke helderheid in functie van de temperatuur weer
wat is intrinsieke helderheid
helderheid van de ster zelf, onafhankelijk van de afstand
wat is schijnbare helderheid
helderheid hoe wij ze waarnemen, is afhankelijk van de afstand en de intrinsieke helderheid
wat zijn hoofdreekssterren
= de stabiele toestand waarnaar sterren evolueren, nadat de kernfusiereacties zijn opgestart
wat is een evolutiespoor
nadat het waterstof is opgebruikt op de hoofdreeks, beschrijven ze een evolutiespoor
van wat hangt de tijd op de hoofdreeks af?
van de massa
massieve grote sterren evolueren..;
ze evolueren snel en komen met ontploffing aan hun einde
kleine lichte sterren evolueren..
ze evolueren traag en doven langzaam uit
ontstaan van een rode reus (lichte sterren)
1) op het einde van hoofdreeksstadium: alle waterstof is opgebruikt
2) geen kernreactie meer
3) inkrimping
4) hierdoor stijft de T en druk
5) nieuwe kernreactie start: Helium naar koolstof
6) er komt meer energie vrij en ster zet uit tot een rode reus
ontstaan van witte dwerg
1) helium raakt op van de nieuwe kernreactie
2) geen kernreactie meer
3) inkrimping, instorting tot WITTE DWERG
hoe ontstaat de planetaire nevel bij het ontstaan van sterren
uiteindelijk zullen de witte dwergen afkoelen en onzichtbaar worden
bij de instorting worden de buitenste lagen van de ster weggeslingers => PLANETAIRE NEVEL
wat gebeurt er als er een zware ster geboren wordt (tot superreus)
1) waterstof is op
2) kernfusie stopt
3) inkrimping
4) T en druk stijgen
5) nieuwe kernfusie
6) veel omzettingen
7) energieproductie hoog door omzettingen
8) ster zet enorm uit = SUPERREUS
welke omzettingen gebeuren er tijdens de evolutie van een zware ster
H -> >He
He-> C
C-> Ne
Ne -> O
O -> Si
Si-> Fe
hoe evolueert een zware ster van supperreus naar supernova?
1) de superreus wordt onstabiel omdat er geen kernreactie meer optreedt met ijzer
2) zwaartekracht wordt niet meer tegengewerkt
3) ster stort ineen en ontploft waarbij de buitenste lagen worden weggeslingerd = SUPERNOVA (de explosie)
hoe kan een supernova verder evolueren
tot een zwart gat of een neutronen ster
wat is een neutronen ster
tussen de 10 en 30 zonsmassa
elektronen en protonen smelten samen tot neutronen
wat is een zwart gat
meer dan 30x zonsmassa
zwaartekracht is zo groot dat zelfs het licht niet meer kan ontsnappen
bespreek de levensloop van een (lichte) ster
gaswolk
gas-en stofschijf
geboorte van een ster
lichte ster
rode reus
planetaire nevel
witte dwerg
levensloop van een (zware) ster
gaswolk
gas-en stofschijf
geboorte van een ster
zware ster
rode superreus
supernova
zwart gat of neutronenster
wat zijn de 2 uitzonderingen in het Hertzsprung-Russell-diagram
rode reuzen
witte dwergen
waarom zijn de rode reuzen een uitzondering op het diagram
rode reuzen hebben een rode kleur en dus een lage temperatuur, maar toch hebben ze een hoge intrinsieke helderheid door het grootte
waarom zijn de witte dwergen een uitzondering op het diagram
ze hebben een witte kleur en dus een hoge temperatuur, maar toch hebben ze een lage intrinsieke helderheid door hun kleine formaat
