thema 2: H1 het heelal Flashcards
hoe komt het dat et lijkt alsof de hemelsfeer beweegt
we nemen de aardrotatie niet rechtstreeks waar
= schijnbare beweging van de zon en andere hemellichamen (ze komen op in het oosten en gaan via het zuiden onder in het westen)
zenit
het punt loodrecht beven de waarnemer
hoe lijkt de aarde op korte afsta d
platte schijf omringd door koepel die het aardoppervlak omspant
hoe liggen de sterren in het helal
de sterren trekken een cirkelvormig spoor in tegenwijzerzin rond een centrale ster
plaats + naam centrale ster
poolster, bevind zich in verlengde van de aardas
wat zie je in het zuidelijk deel van de sterrenhemel
de maan en de planeten als heldere sterren aan de hemel. ze weerkaatsen het zonlicht
hoe bewegen de hemellichamen
in tegengestelde zin
(van oost over zuid naar west)
wat zijn sterrenbeelden
zijn verzamelingen van sterren die vanaf de aarde gezien een bepaalde vorm of figuur lijken te vormen.
meestal bevinden de verschillende sterren in een sterrenbeeld zich op zeer uiteenlopende afstanden
betekenis astronomie
is de wetenschap van alle fysische systemen die het heelal buiten de aardse dampkring worden aangetroffen, zoals: sterren, sterrenstelsels, gas-en stofwolken, kometen, planten, enz
ander woord astronomie
+ herkomst naam
sterrenkunde
astèr = ster
nomos = wetenschap
betekenis astrologie
een term die wordt gebruikt om ideeën te beschrijven over veronderstelde verbanden tussen het lot van mensen en gebeurtenissen op aarde en de stand van de hemellichamen
- astrologie kan niet wetenschappelijk bevestigd worden
ander woord voor astrologie + herkomst
sterrenwichelarij
astèr = ster
logie = leer
ander woord dierenriem
zodiak
wat is het eclipticavlak
het verlengde van het baanvlak van de aarde rond de zon
astrologie in 1 terma
pseudewetenschap
betekenis elektromagnetisch spectrum
sterren (zon) zenden energie uit. die energie kan je uiteenrafelen in verschillende golflengtes
wat zijn de stralingsvenster
de elektromagnetische straling die het aardoppervlak bereikt:
- deel infraroodstraling
- gedeelte van de microgolven
- gedeelte van de radiogolven
- zichtbaar licht
waarom is zichtbaar licht belangrijk
basis fotosynthese planten (die noodzakelijke O² produceren)
- omgezet naar warmte
waarom infraroodstraling belangrijk + synoniem
= warmtestraling
behoud temperatuur op aarde
belang micro-en radiogolven
koken, televisie, gps, smartphone, etc
belang röntgenstralen, ultraviolette, gammastrallen
geabsorbeerd/ gereflecteerd door gassen in atmosfeer
=> bereiken aardoppervlak niet
+ schadelijk voor alle levensvormen
in welk specifiek venster zit zichtbaar licht
optische venster
in welk specifiek venster zitten radiogolven
radiovenster
waar vind je optische telescopen? + waarom hier
gebergte + liefst droge gebieden
lage bevolking = weinig lichtvervuiling
weinig kans op wolken
dunnere atmosfeer = minder absorptie
beperking menselijk oog als waarnemingsinstrument
- afmetingen ooglens beperkt
- factoren zoals mist, nevel, stof verstoren waarneming
- persoonlijkheid waarnemer kan waarneming beïnvloeden
- kan alleen zichtbare deel van het elektromagnetisch spectrum waarnemen
wat zijn radiotelescopen
= enorme antennes die worden gebruikt om elektromagnetische straling te ontvangen (voornamelijk korte radiogolven => kunnen door atmosfeer dringen)
langere radiogolven = weerkaats
onafhankelijk van licht- en weersomstandigheden
Ruimtetelescopen
werken onafhankelijk van licht- en weersomstandigheden en er is geen absorptie door de atmosfeer.
Hubble space telescope (HST) (2)
ruimtetelescoop
maakt unieke beelden ruimte
James webb space telescope (3)
ruimtetelescoop
gemaakt samenwerking: NASA, ESA, CSA
taak HST overnemen
ruimtesondes
= onbemande ruimtevaartuigen die worden gebruikt voor onderzoeksdoeleinden in het universum
verschil tussen ruimtesonde en satellieten
satellieten draaien om een hemellichaam (bemand of onbemand)
ruimtesondes reizen naar een bepaald hemellichaam
voorbeeld van ruimtesonde
Voyager 1 en 2
JUICE (= jupiter Icy moons explorer), reist naar ijsmaan Jupiter opzoek naar mogelijkheid leven; gelanceerd 14/4/2023
kunstmanen
satellieten die rond de aarde of andere planeten draaien
bemand of onbemand
doel bemande kunstmanen
bv. ISS (= international Space Station)
gericht op onderzoek in een omgeving zonder zwaartekracht
doel onbemande kunstmanen
voorzien ons van allerlei informatie
geostationaire satelliet (4)
- in evenaarsvlak
- hoeksnelheid = hoeksnelheid van de aarde (360°/24u)
- trage snelheid dus moeten ze hoog vliegen
- constante info maar niet gedetailleerd
polaire baan (3)
- vliegen over de polen
- vliegen laag => dus moeten hoge snelheid hebben
- vliegen per dag verschillende keren over de aarde (= geen constante info maar wel gedetailleerd)
oblieke banen
vliegen in een baan rond de aarde die schuin hellend op het evenaarsvlak staat en dus niet over de Noord- en Zuidpool vliegen
de satelliet blijft in hetzelfde vlak draaien, terwijl aarde onder de satelliet door draait
zo komt sateliet altijd op zelfde tijdstip boven bepaalde plaats voorbijkomt
wat zijn de directe toepassingen van ruimtevaart (5)
- communicatie
- weer
- spionage
- observatie
- navigatie
wat kunnen we doen door communicatiesattelieten
- internet surfen, sportevenementen van over heel de wereld live bekijken
- vooral afgelegen gebieden/ conflictgebieden
bv. Oekraïne blijven communiceren wnr mobiele netwerken en landverbindingen
wat doen weersatellieten
weer vrij nauwkeurig voorspellen voor een iets langere periode door foto’s wolkenvelden sateliet
wat doen spionagesatellieten
verzamelen info over mogelijk vijandige landen, om veiligheid eigenland te garanderen
kan ingezet worden voor economische/ politieke doeleinde
gedetailleerde opnamens terrein/voorwerp
wat doen observatiesatellieten
leveren verhelderend globaal overzicht op van onze aarde en maken tegelijk mogelijk om in te zoomen op details van bewoonde en onbewoonde gebieden
brengen milieu op globale schaal in kaart
wat doen navigaitesatellieten
gebruik gps systemen
satelliet navigatie => minstens 3 satellieten nodig voor plaatsbepaling
wat zijn spinn-offs
= afgeleide toepassingen van ruimtevaart
voorbeelden van spin-offs+ link ruimtevaart
- voorbereiding nano-materialen voor scanning Electron Microscope (SEM) machine
=> door noodzaak componenten satellieten zo licht/compact/efficiënt te maken - selfie
=> technologie om maanfoto’s in detail te kunnen bestuderen - MRI-toestel
=> technologie achter dataverwerking toestel afkomstig uit ruimtevaart - slachtoffer warmtedeken
=> basis deken = gemetalisseerde, weerspiegelende en isolerende plasticfolie, oorspronkelijk om ruimtetuigen te beschermen tegen hitte zon
nadelen ruimtevaart (5)
- enorme kostprijs
- gebrek aan duurzaamheid
- niet altijd veilig
- niet goed voor het milieu
- veel ruimte-afval (Europese Clear Space project om ruimteafval op te kuisen
