Struktura e sistemit nervor dhe sistemet ndijore

Question 1

Si ndahet sistemi nervor

Answer 1

Sistemi nervor qendror, qendra e kontrollimit te trupit. Sistemi nervor periferik permban neuronet ndijore dhe motorike. Ato ndijore, informacione nga organet ndijore (lekura) ne SNQ. Motorike, komanda nga SNQ te muskujt

Question 2

Truri

Answer 2

Qendra kryesore per perpunim informacionesh, brenda kafkes, 100 miliard neutrone. 1.5 kg. Kontrollon mendimet, ndjenjat, emocionet, sjelljet, perceptimet, mendimet.

Question 3

Truri i madh(cerebrumi)

Answer 3

Pjesa me e madhe. Te mesuarit, memoria, funksioni intelektual. Ka shtrese te jashtme me shume rrudha dhe hulli. Nje hulli e ndan trurin ne 2 hemisfera, lidhur me brez - corpus callosum. Pjesa e majte te djathten, e djathta te majten. Korteksi cerebral, perpunim shqisor, 2-4mm, 10% e neuronev.

Question 4

Truri i vogel(cerebellumi)

Answer 4

Ne anen e pasme , kontrollon ekuilibrin dhe levizjen.

Question 5

Trungu truror

Answer 5

Gjendet ne themel te trurit. Ndahet : truri i mesem, pomsi dhe palca e zgjatur. Keto transmetojne te dhena ne te gjithe trupin, jane te rendesishme.

Question 6

Talamusi dhe hipotalamusi

Answer 6

Talamusi vend kritik per perpujim ndijor, poshte tij hipotalamusi, frymemarrja, rrahjet e zemres, ndjenjat e urise dhe etjes. Talamusi dhe hipotalamusi lidhen nga sistemi limbik, perfshin strukturat e trungut truror dhe trurit te madh.

Question 7

Palca kurrizore

Answer 7

Palca kurrizore lidh trurin me SNP. Refleksi, tkurrje e padeshirueshme e muskujve ndaj stimulanteve. Palca me SNP, 31 pale nervash kurrizore, secila ka 1 rrenje dorale, 1 ventrale. Interneuronet ne lenden gri lidhin neuronet me njeri tjetrin.

Question 8

SNP

Answer 8

SNP lidh trurin dhe palcen me pjesen tjeter te trurit, dy ndarje: Sistemi nervor somatik dhe sistemi nervor autonom. Muskujt ne kontrollin tone te vetedishem jane pjese e sistemit nervor somatik.

Question 9

Sistemi nervor autonom

Answer 9

Kontrollon muskujt qe s`jane ne kontroll te vetedishem. Ndahet ne sistemin nervor parasimpatik dhe simpatik, ruajne stabilitetin duke kunderpeshuar efektet e njeri tjetrit. Sistemi nervor parasimpatik, me aktiv ne kushte normale.

Question 10

Cka jane shqisat

Answer 10

Perceptimi i gjithckaje ne mjedis mundesohet nga sistemet shqisore. Perjetojme stimuj te kendshem dhe te dhimbshem. Neuronet, receptore ndijore, zbulojne stimujt shqisor dhe i shnderrojne ne sinjale elektrike si impulse nervore qe interpretohen nga truri. Receptore ndijore ne te gjithe trupin, por te perqendruar ne organe ndijore si: syte, veshet, hunda, goja dhe lekura.

Question 11

Makroreceptoret

Answer 11

Ne te gjithe trupin , i pergjigjen stimujve fizike, si shtypja dhe tendosja. Gjinden ne lekure, te perqendruar ne zona te ndjeshme si fytyra, duart, majat e gishtav dhe qafa.

Question 12

Receptoret e dhimbjes

Answer 12

Reagojne ndaj stimujve potencialisht te demshem, nxehtesia, te ftohtit. Dhimbja eshte ndjesi e rendesishme se na tregon se dicka nuk eshte ne rregull me trupin

Question 13

Termoreceptoret

Answer 13

Ne lekure dhe hipotalamus, zbulojne ndryshimet e temperatures, mbajne temperaturen konstante.

Question 14

Kora cerebrale

Answer 14

Shume nga neuronet ne koren cerebrale jane pergjegjes per perpunimin e informacioneve ndijore qe vijne nga organet ndijore. Talamusi transferon informacione nga organet ne rajonet e kores cerebrale qe jane: lobi okcipital, lobi parential, lobi temporial dhe lobi frontal.

Question 15

Syte

Answer 15

Kemi shikim te mire. Syte na mundesojne te shohim ngjyra, detaje te imeta dhe levizje. Drita hyn permes bebezes, kalon ne thjerrez, perqendrohet ne retine. Retina permban fotoreceptore(shkopinjte per drite te zbehte, koret per ngjyra) dhe neurone. Aksonet e neuroneve perbejne nervin optik, ne pjesen e pasme te syrit dhe shkon deri ne talamus, atje informacioni perpunohet.

Question 16

Veshi

Answer 16

Shnderrojne energjine e valeve ne sinjale elektrike, interpretohen nga truri. Valet hyne permes kanalit te veshit dhe godasin membranen timpanike, ajo dridhet. Prapa saj, 3 eshtra te veshit te mesem, cekici, kudhra dhe yzemgjia. Dridhjet me pas transferohen ne kohlea, dhome si guaska e kermillit. Prodhohen impulse nervore ne nervin e ndegjimit. Talamusi transmeton informacion ne lobin temporal ku perpunohen informacionet degjimore. Veshet mundesojne edhe mbajtje te ekuilibrit. Kanalet gjysmerrethore, dhomeze permbajne qeliza fijezore. Keto reagojne ndaj ndryshimeve te pozicionit te kokes ne lidhje me gravitetin. Truri me pas mund te percaktoje orientimin e kokes.

Question 17

Shqisa e shijes

Answer 17

Ne siperfaqe te gjuhes, 2000-5000 sytha te shijes. Nje syth, grup prej 50-100 qelizash receptore te shijes. Keto qeliza jane kimioreceptore, i dallojne 4 shije, te embel, te tharte, njelmet, hidhur, eshte zbuluar edhe umami. Me peshtym, sinjalet elektrike interpretohen nga truri.

Question 18

Shqisa e nuhatjes

Answer 18

Receptoret e nuhatje, ne pjesen e siperme te zgavres se hundes. Kimikatet ne ajer gjenerojne sinjale elektrike, interpretohen nga truri. Ndjenja na jep kenaqesi kur hame. Kur semuremi, hunda bllokohet, ushqimi nuk ka shije.