Sistemet riprodhuese Flashcards
Roli i mashkullit ne riprodhim
Riprodhimi seksual perfshin formimin e nje zigoti nga 2 gamete. Roli i mashkullit, te prodhoje spermatozoid dhe ti bartin ne sistemin riprodhues femeror. Spermatozoidet prodhohen ne testise qe jane te vendosura ne skrotum, nje qese e jashtme lekurore. Ne skrotum, 30 celcius ideale, 37 shume e larte.
Prodhimi i spermes
Testiset fillojne te prodhojne sperme gjate pubertetit. Secili testis permban shume kanale, tubulat seminifer, ku spermatozoidet prodhohen permes mejozes, permban 23 kromozome.Hormonet qe kontrollojne funksionimin e testisit jane hormoni: lutenizues dhe adenohipofiza. Nje mashkull prodhon qindra miliona spermatozoide cdo dite. Pas tubav seminifer udhetojne ne tuba tjere dhe arrijne ne epididimus ku piqen dhe ruhen. Nga epididimusi disa spermatozoid shkojne ne van deferens, largohen duke kaluar ne ureter.
Cka eshte sperma
Spermatozoide perzihet me lengje, vezikulat seminare, kane sheqerna per energji. Gjendra e prostates neutralizon acidet ne s.r te femres. Gjendrat bulbourethrale, neutralizon gjurmet acidike ne urine. Perzierja e tyre quhet sperme.
Derdhja, si del sperma
Sperma del nga penisi permes derdhjes, pasi depozitohet ne s.r te femres, spermatozoided notojne deri te hasin qelizen veze. Nese nuk e hasin fekondimi nuk ndodh. Mbulimi i penisit me prezervativ parandalon fekondimin gjate marredheniev seksuale. Gjate derdhes, 3.5 l sperme, 300-400 milion spermatozoide. Me pak se 20 milion spermatozoid/ml -> steril.
Cka jane vezet
Cdo muaj, s.r.f prodhon nje qelize veze te pjekur (gamet femeror). Pas fekondimit roli i s.r.m perfundon por s.r.f do ushqeje vezen e fekonduar per 9 muaj. Femrat lindin me te gjithe qelizat e vezes qe do prodhohen. Qe ne lindje, vezoret permbajne rreth 2 milion qeliza veze te papjekura. Qelizat veze, 23 kromozome dhe formohen permes mejozes. Ne jeten e nje femre, 300-400 qeliza veze piqen. Kur piqen quhen veze.
Si qarkullon veza dhe bebeja
Tub fallopian, vendi ku nje qelize veze kalon nga vezorja drejt mitres. Nje udhetim i vezes aty, 3-4 dite. Nese nuk fekondohet brenda 24-48 oresh vdes. Mitra, organ, ku ndodh zhvillimi pas fekondimit. Gjate m.seksuale sperma hyne ne vagine. Gjate lindjes, femija kalon neper qafen e mitres dhe del nepermjet vagines.
Cikli i vezoreve
Zgjat 28 dite, lirimi i vezeve nga vezorja quhet ovulacion.
Faza folikulare
Nje folikul, grup qelizash qe ushqen vezen e papjekur me lende ushqyese. Folikuli prodhon estrogjen, hormon seksual femeror. Rritja e hormonit lutenizues ndan qelizen me ndarje metojike, shkeputen folikuli dhe veza. Kur folikuli pelcet, ndodh ovulacioni, Pastaj, faza luteale, formohet trupthi i verdhe qe funksionin si gjender endokrine dhe sekreton estrogjenin dhe progesteronin.
Cikli menstrual
Zgjat 28 dite, ndikohet nga ndryshimi i niveleve te estrogjenit dhe progresteronit. Nese shtatzania nuk ndodh, nivelet e tyre ulen, i ben shtresat e mitres te shkaterrohen. Enet e gjakut shkaterrohen, rezulton ne gjakderdhje -> menstruacion. Ndodh 14 dite pas ovulacionit. Femrat ndalojne menstruacionet 45-55 vjec, quhet menopauze. Pas kesaj kane plot crregullime.
Semundja inflamatore e pelvikut
Shkak i madh i inferlitetit te femrat. Inflamohen mitra, vezoret dhe tubat pallepiane.
