Skillslab (venepunctie, cardio, pneumo) Flashcards
Pre-analytische fase
= fase die eigenlijke laboratoriumanalyse voorafgaat en omvat:
- de voorbereiding van de patiënt (voedselinname, tijdstip, houding)
- de bloedafname zelf (contaminatie van infuus, steriliteit, vacuumfouten)
- het staaltransport (hemolyse)
- de staalverwerking (o.a. centrifugatie)
- de staalbewaring
- de fysiologische variabelen van de patiënt die een invloed kunnen hebben op de laboratoriumresultaten
Nuchter bloedstaal
nuchter = ca 12u niets gegeten (= 1 nacht)
- glucose: diagnose diabetes mellitus
- cholesterol: liefst nuchter
Niet-nuchter staal
- (lichte vetarme maaltijd): voor de meeste analyses
- Voedselinname geeft aanleiding tot biologische variatie en kan analytische interferenties veroorzaken bijv. sterk lipemische stalen.
Hemolyse
LDH, ALT, K,
haptoglobine (kan onderscheid maken tussen in vivo (normaal) en in vitro (sterk gedaald))
Pseudo-hyperglycemie
bij afname aan infuusarm met 5% glucose infuus,
bijkomend ook dilutie van andere parameters
Pseudo-hypoglycemie
bij te traag transport
Ammonium en ACTH bepaling
vergen transport van staal op ijs
Preferentie van venen in arm
preferentieel de V. intermedia (mediana), dan de V. cephalica en als laatste keuze de V. basilica.
Te vermijden prikplaatsen
- rm met aanwezigheid van infuus
- In de buurt van of in een hematoom
- In de buurt van of doorheen een huidaandoening (b.v. eczeem, psoriasis), littekens (bijv. na verbranding),…
Niet-gezonde huid heeft minder recuperatiecapaciteit. - Uit een arm met een dialyseshunt (zeker niet uit de shunt zelf)
- Verlamde of ongevoelige delen
- Oedemateuze zones
- Arm aan de zijde van een borstamputatie (met verwijderen oksellymfonodi)
Materiaal venepunctie
handalcohol handschoenen alcoholische (70%) ontsmettingsvloeistof gaasjes (deppers) naalden (verschillende diktes), evt. vleugelnaaldje naaldhouder voldoende bloedafnamebuizen stuwband kleefpleister nierbekken naaldcontainer bedbescherming aanvraagformulier
Serumbuis (rood, roze)
Serum kan o.a. gebruikt voor de meeste biochemische analyses (elektrolyten, enzymen, eiwitten)
Citraatbuis (lichtblauw)
Citraatplasma wordt o.a. gebruikt om de stollingsparameters van de patiënt na te kijken (o.a. PT, APTT)
Heparinebuis (groen)
Heparineplasma kan o.a. gebruikt voor de meeste biochemische analyses (elektrolyten, enzymen, eiwitten)
Voordeel t.o.v. serumbuizen: bloed moet niet stollen (wat minimum 15 à 30 min. in beslag neemt) en na centrifugatie kan het plasma onmiddellijk gebruikt worden
Toepassing: urgenties
EDTA buis (paars)
Deze buis wordt o.a. gebruikt ter evaluatie van de cellulaire elementen in het bloed: telling, morfologie van rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes
EDTA (Ethyleen Diamine Tetra Acetaat)
Fluoride/oxalaatbuis (grijs)
Deze buis wordt o.a. gebruikt om glucose en lactaat concentraties te bepalen
Glucose en lactaatconcentraties veranderen tijdens het transport en bewaring in vitro: cellen verbruiken nog glucose en produceren lactaat
Afnamevolgorde bloedbuizen
Hemoculturen Serumbuis (rood-roze) Citraatbuis (lichtblauw) Heparinebuis (groen) EDTA buis (paars) Fluoride/oxalaatbuis (grijs)
Types naalden
1ste keus 20 G = geel = 0.9 mm = de standaard (groot debiet, kleine afstand tussen vene en buisje) 2de keus 21 G = groen = 0.8 mm 3de keus vleugelnaald 4de keus 22 G = zwart = 0.7 mm Handrug: vleugelnaald Hemoculturen: vleugelnaald
Systolische bloeddruk
De eerste korokotoff-toon, korte tonen die hoorbaar zijn wanneer de manchette leegloopt; alleen tijdens de systole stroomt er bloed (systolische bloeddruk)
Diastolische bloeddruk
Vijfde Korotkoff toon = Stilte: doordat bloed gedurende zowel de systole als de diastole door de slagader stroomt, zijn er geen wervelingen en dus geen geluiden (
Enkel-arm-index (EAI)
Normaal in rust > 0, 9 - 1,3
Ernstig gestoord in rust is < 0,5
Centraal veneuze druk (CVD)
- inspectie vena jugularis interna
- hoek 45°
- normaal: nauwelijks welving juist boven clavicula te zien (geen pulsaties maar eerder een welving)
- wanneer hoger dan de helft van de hals kan je er van uitgaan dat de CVD verhoogd is
Hepato-jugulaire reflux
- inspectie van CVD (v jugularis interna) in 45° en bijkomend duwen op lever (zeker 10 seconden),
wanneer positief (stijging van ongeveer 3cm of duidelijk zakken wanneer druk weg) dan zal de CVD toenemen bij dit manoever - ter diagnose van RV falen
- negatief als niet toeneemt of slechts 1 a 2 sec
ruis over A carotis
- mogelijke a carotis stenose (doch niet obligaat aanwezig bij stenose!)
- wanneer positief, indicatie voor US carotiden