Šizotipija Flashcards
1
Q
Ajzenk i šizotipija?
A
- smatrao je da crta psihoticizam predstavlja sklonost ka psihotičnim doživljajima u opštoj populaciji
- on nije baš najbolje operacionalizovao psihoticizam - nije mjerio sklonost ka psihozi, već više impulsivnost, agresivnost, nesocijalizovanost
2
Q
šta je šizotipija?
A
- konstrukt koji je sličan originalnoj Ajzenkovoj zamisli psihoticizma
- sklonost doživljavanju fenomena koji su nalik psihozi, ali u opštoj populaciji
- dimenzija psihotičnih doživljaja
- ljudi koji imaju dijagnozu psihoze ili shizofrenije imaju veliku frekvencu i intenzitet psihotičnih doživljaja - tad postaje mentalna bolest
dispozicija za razvoj psihotičnih i afektivnih poremećaja
3
Q
iz čega se sastoji šizotipija?
A
iz najmanje 3 faktora:
- perceptivni poremećaji
- kognitivna disorganizacija
- interpersonalna (anhedonična) obilježja (povlačenje iz interpersonalnih relacija)
4
Q
je li šizotipija bazična crta ličnosti?
A
ne, već je specifična crta ličnosti (kao psihopatija), povezana je sa bazičnim crtama, ali sama po sebi nije bazična
5
Q
Adrian Raine - model šizotipije?
A
- operacionalizovan kroz “upitnik šizotipalne ličnosti” (Schizotypal personality questionnaire -SPQ)
- šizotipija se sastoji iz 9 užih crta koje se mapiraju pomoću tri glavna faktora
- nešto čudno se dešava u kogniciji (magijsko mišljenje, paranoične naracije) - kvalitativni poremećaj mišljenja
- neobična perceptivna iskustva (blaži oblik psihotičnih doživljaja iluzija i halucinacija)
- interpersonalne karakteristike - povlačenje iz socijalnih relacija, nedostatak bliskih prijatelja, visoka socijalna anksioznost
- generalna dezorganizacija ličnosti - ličnost ne funkcioniše kako bi trebalo (neobična verbalizacija, salata od riječi, neobično, ekscentrično ponašanje)
- suženi afekt/zaleđeni afekt - liči na afektivitet iz psihopatije, ali nije - psihopatski afektivitet ima slabiju sposobnost generisanja neprijatnih emocija, a ovdje postoji slabija sposobnost generisanja bilo kakvih emocija (i pozitivnih i negativnih), potpuna emocionalna odvojenost od događaja iz okoline
6
Q
četvorodimenzionalni model šizotipije?
A
- Claridge je opisao šizotipiju kao crtu ličnosti (ne bazičnu), a ne kao patološku karakteristiku
- model je razvijen faktorsko-analitičkim studijama samoopisnih mjera šizotipalnih crta i pretpostavlja četvorodimenzionalnu strukturu
crte:
- kognitivna dezorganizacija
- neobična iskustva
- (Klaridž ubacuje) impulsivni nekonformizam - impulsivnost, dezinhibicija, generalna disfunkcionalnost ličnosti
- introverzivna anhedonija - povlačenje iz socijalnih odnosa
- šizotipija može, ali ne mora voditi u poremećaj, već može biti korelirana sa funkcionalnim karakteristikama (npr. otvorenost, kreativnost, sklonost fantaziranju), tj. pozitivna šizotipija
- sve ove karakteristike izgledaju disfunkcionalne, ali Claridge smatra da šizotipija ne mora nužno da bude maladaptivna (negativna)
- on smatra da dezorganizovanost i negativna šizotipija u većoj mjeri sadrže potencijal za patologiju, a da pozitivno šizotipija može voditi kreativnom ponašanju
- znači, nisu sve šizotipalne karakteristike maladaptivne - neke karakteristike imaju veći potencijal za patologiju od nekih drugih
7
Q
nastanak šizotipije?
A
- nastala je iz ugla psihopatologije: dimenzionalni pristup fenomenu psihoze
- psihotična iskustva postoje i u opštoj populaciji - u kliničkoj populaciji su njihovi intenzitet i frekventnost javljanja samo povećani
- većina istraživača dolazi do zaključka da struktura šizotipije sadrži tri faktora
8
Q
koja su tri faktora šizotipije?
A
- perceptivni poremećaji
- kognitivna disorganizacija
- interpersonalna (anhedonična) obilježja
9
Q
schizotypal personality questionnaire?
A
- nastaje na osnovu DSM3 kriterijuma za šizotipalni poremećaj ličnosti
- prednost: zasebne skale koje mjere svaki od 9 indikatora šizotipalnog poremećaja ličnosti iz DSM3 priručnika
- 9 crta čine 3 faktora višeg reda
10
Q
faktori višeg reda SPQ?
A
- kognitivno perceptivne crte
- interpersonalne crte
- dezorganizovani simptomi
11
Q
indikatori SPQ?
A
- egocentrične ideje
- visoka socijalna anksioznost
- čudna uvjerenja/magijsko mišljenje
- neobična perceptivna iskustva
- čudno/ekscentrično ponašanje
- nedostatak bliskih prijatelja
- čudni govor
- suženi afekt
- sumnjičavost
12
Q
transliminacija?
A
- lat. trans-preko, limen-granica
- transliminacija je tendencija psihološkog sadržaja da pređe granicu ka svjesnom ili nesvjesnom
- opisuje individualne razlike u pragu ili granici na kojoj nesvjesni procesi ili spoljašnji stimulusi ulaze u svijest, odnosno, svjesni sadržaji postaju nesvjesni
- na deskriptivnom nivou je sličan pojam šizotipiji
- na eksplanatornom nivou ima veze sa dinamskom psihologijom - osobe koje imaju tanku granicu između svjesnog i nesvjesnog (što se onda očitava kao šizotipija)
- značajno, ali nisko korelira sa dimenzijom otvorenost za iskustvo
- visoko korelira sa šizotipijom
- transliminalne osobe pokazuju veću asimetričnost moždane aktivnosti i poremećaje memorije
13
Q
šta uključuje dimenzija transliminacije?
A
- magijsko mišljenje
- hiperasteziju
- absorpciju fantazijom
- kreativnost
- iskustva nalik maničnim i/ili mističnim
- depresivna iskustva
- orijentisanost ka introspekciji
- bazičnu religioznost
- sklonost interpretaciji i vjerovanju u snove
- disocijaciju i sklonost halucinacijama (manje konzistentno)
14
Q
priroda i distribucija šizotipije?
A
- šizotipija je kontinualna dimenzija, a na samo jednom kraju je psihoza - ovo nije skroz sigurno
- neka istraživanja pokazuju da se izdvajaju tipovi - kvalitativne razlike
- neki nalazi su u većoj mjeri u skladu sa taksonskom, a ne dimenzionalnom prirodom šizotipije
- nisu sve šizotipalne karakteristike podjednako adaptivne ili maladaptivne - neke imaju veći psihopatološki potencijal (pa se one ne raspodjeluju strogo kontinualno)
- vjerovatno je da veću tendenciju ka taksonskoj prirodi imaju šizotipalna iskustva koja predstavljaju diferencijalno-dijagnostičke indikatore psihoze (npr. kvalitativni poremećaji svijesti)
- najveći broj istraživanja pokazuje da je ovo kontinualna karakteristika - jer doživljaji koji su nalik psihotičnim postoje i u opštoj populaciji
- supkliničke forme psihotičnih doživljaja imaju prilično visoku prevalencu u opštoj populaciji (visočiju nego psihotični doživljaji)
15
Q
epidemiološke studije šizotipije?
A
- supklinički fenotip (sklonost psihozi, šizotipija, simptomi nalik psihozi, psihotično iskustvo, rizik za psihozu) ima kontinuiranu distribuciju u opštoj populaciji
- prema rezultatima ovih studija, supkliničke forme psihotičnih simptoma imaju do 100 puta veću prevalencu u opštoj populaciji, nego što je to slučaj sa psihotičnim poremećajima
- dilema: da li vjerovanje u horoskop i psihotične ideje uticaja pripadaju istom kontinuumu magijskog mišljenja ili je riječ o ideacionim procesima koji imaju različitu biološku osnovu?
16
Q
dokazi koji upućuju na zaključak da je riječ o kontinuumu (Hensen i sar.)?
A
- supklinički i klinički psihotički fenotip su na sličan način povezani sa demografskim varijablama
- supkliničke forme psihotičnosti imaju tendenciju transmisije u kliničke tokom vremena
- postoji tendencija porodičnog “koklastriranja”
- prevalenca psihozi nalik simptoma raste progresivno, kao i prevalenca psihotičnih poremećaja sa porastom urbanizacije uslova života
- osobe sa izraženim supkliničkim simptomima imaju slične kognitivne i motorne deficite kao i osobe sa psihotičnim simptomima
- ove osobe dijele i slične rizične gene, kao i sredinske riziko-faktore
- nađene su i identične polne razlike kod osoba sa supkliničkim i osoba sa kliničkim psihotičnim fenomenima
17
Q
sličnosti između pravih psihotičnih iskustava i šizotipalnih karakteristika?
A
- demografske varijable: pol, uzrast, socioekonomski status
- češće se pojavljuju kod mlađih osoba
- češće su kod osoba koje potiču iz težih i siromašnijih sredinskih uslova
- slična heritabilnost (veća za shizofreniju i psihozu)
- vrlo su slični po nekim važnim karakteristikama - znači, psihoza bi bila ekstrem dimenzije šizotipije
osobe koje imaju šizotipalne karakteristike će lakše razviti pravu psihozu
18
Q
nalazi koji upućuju na zajedničku dimenziju iza shizofrenih i afektivnih simptoma?
A
- simptomatski profili različitih psihotičnih poremećaja isti ili veoma slični
- kod prve linije srodnika shizotipalnih i shizofrenih osoba povećana je inidenca simptoma poremećaja raspoloženja, i obrnuto
- istovjetna medikamentozna terapija dovodi do pobljšanja kako shizofrenih, tako i afektivno-psihotičnih simptoma
- slični biološki markeri odlikuju pacijente sa shizofrenim i pacijente sa afektivnim poremećajima
- istovjetni neuropshološki deficiti (npr., poremećaj radne memorije i egzekutivnih funkcija), nađeni su u akutnoj i subakutnoj fazi shizofrenog i maničnog poremećaja
- genetičke studije sugerišu zajedničku genetsku etiologiju
- strukturalne promjene mozga nađene kod većine shizofrenih i afektivnih psihoza nisu „patognomične“ ni za jedan specifični psihotični poremećaj
- visoka učestalost interminentnih formi psihotičnih pormećaja
- shizofrenija i ostale psihoze su mnogo više međusobno slične nego što se razlikuju - ne treba razdvajati shizofreniju i druge psihotične sindrome
19
Q
kibernetički model konativnog funkcionisanja?
A
- Momirović, Volf, Džamonja (1993.)
- model ličnosti (crtež koji liči na strujno kolo)
- sastoji se iz različitih sistema (kibernetički) koji obavljaju svoju funkciju u organizmu na bihejvioralnom planu
- eksplicitno kaže da je nešto što ima veze sa šizotipijom jedan od ključnih sistema unutar ličnosti - DELTA
- Momirović nikad nije koristio izraz šizotipija
20
Q
šta je DELTA?
A
- DELTA je sistem za koordinaciju regulatornih funkcija
- ima za posljedicu dezorganizaciju i disocijaciju kognitivnih i konativnih procesa, kao i motoričkih i senzornih funkcija
- konceptualizovana je prije kao regulatorni mehanizam nego dispozicija
- DELTA je nadređen mehanizam većini drugih sistema
- ne postoje ni polne ni uzrasne razlike na ovoj dimenziji tokom razvoja
- poremećaji ovog mehanizma se mogu uočiti i kod vrlo male djece, a povezani su sa različitim adaptivnim i kogitivno-emocionalnim problemima
- DELTA kontroliše da li drugi sistemi rade dobro
- šizotipija govori o stepenu dezorganizacije ličnosti! (govori koliko je osoba mentalno zdrava)
- što je šizotipija izraženija postoji mogućnost da različiti psihički sistemi ne rade dobro svoj posao - a to je DELTA kod Momirovića
- bilo šta da ne radi u psihološkom smislu se ispoljava u šizotipalnim sistemima, tj. DELTA ne radi dobro
21
Q
ispoljavanje DELTAe?
A
kroz:
- shizofrene simptome
- paranoidne simptome
- manične simptome
efektima na subordinirane sisteme regulacije, u osnovi je drugih poremećaja:
- fiksirane fobije, senzorni i motorni konverzivni simptomi
- opsesije
- kompulzije
22
Q
dezintegracija?
A
- Knežević i sar. (2017.) smatra da je to bazična crta ličnosti, koja ima 9 modaliteta
- široka operacionalizacija šizotipije
nastanak crte dezintegracije
- cilj je bio da se revidira Ajzenkov psihoticizam (da se uradi da on mjeri sklonost ka psihozi)
- zadali su ogroman broj ajtema koji mjere različite šizotipalne karakteristike (one koje su povezane sa psihozom) i onda su to stavili u faktorsku analizu
- prvo su dobili 10 faktora, ali je 1 izbačen
23
Q
nabroj modalitete dezintegracije
A
- generalna egzekutivna disfunkcija
- perceptivna distorzija
- pojačana svjesnost
- depresija
- paranoja
- manija
- zaravnjen afekt
- somatoformna disregulacija
- magijsko mišljenje
- socijalna anhedonija (izbačen iz konačnog modela)
24
Q
generalna egzekutivna disfunkcija u dezintegraciji?
A
disregulacija u različitim psihološkim domenima:
- pažnja
- planiranje akcija
- pamćenje
- kontrola motornih odgovora
- emocionalne reakcije
- razumijevanje i produkcija govora
- sinhronizacija izmedju mišljenja, intencija, emocija i ponašajnih outputa
- ključni faktor - prva glavna komponenta koja se dobija faktorskom analizom
25
perceptivna distorzija u dezintegraciji?
- depersonalizacioni i derealizacioni fenomeni
- doživljaj višestrukog identiteta
- deluzije tjelesne strukture i funkcija
- Schneid-erovi simptomi prvog reda
- liči na iluzije i halucinacije
26
pojačana svjesnost u dezintegraciji?
- najviše zasićenje na ovom faktoru su imale skale koje su mjerile pojačanu kogniciju, disocijativnu uključenost, slikovitu reminisenciji
- snažna responzivnost na angažujuće stimuluse
- ovog modaliteta nema toliko u drugim modelima šizotipije
- ovo je zapravo sklonost ka sinesteziji, tj. multimodalna percepcija (npr. tonovi imaju boju)
- ova crta ima najviše veze sa kreativnošću
- responzivnost na estetkse stimuluse
27
depresija u dezintegraciji?
- tuga
- hroničan zamor
- osjećanje beskorisnosti i usamljenosti
- samosažaljenje
- beznadežnost
- bespomoćnost
- suicidalna ideacija
28
paranoja u dezintegraciji?
- sumnjičavost
- nepovjerenje u druge
- ideja proganjanja, posmatranja i praćenja
- okrivljavanje drugih za sopstvene neuspjehe
- pretjerana senzitivnost
- arogantnost
- vjerovanje u teorije i doživljaj zavjere
- paranoidna ozlojeđenost
29
manija u dezintegraciji?
- pretjeran aktivitet
- agitacija
- ekscesni optimizam
- povišeno dobro raspoloženje
- grandioznost
- pretjerano samopouzdanje i samopoštovanje
- povišen afektivitet
30
zaravnjen afekt u dezintegraciji?
- ravnodušnost prema sebi i drugima
- slaba afektivna modulacija
- distanciranost i nezainteresovanost za druge ljude
- emocionalna utrnulost/indiferentnost
- ravnodušnost u odnosu na budućnost
- utrnulost
- afektivna površnost
- generalna emocionalna utrnulost i emocionalna distanciranost od svega što se dešava u okruženju
31
somatomorfna disregulacija u dezintegraciji?
- teži oblici senzornih i motornih konverzija
- somatske deluzije
- neosjetljivost na bol
- doživljaj oštećenosti organa i njihovih funkcija
- opšta tjelesna utrnulost
32
magijsko mišljenje u dezintegraciji?
- osjećaj telepatske i energetske povezanosi sa drugima
- ideje odnosa
- akauzalno/nelogično mišljenje
- vjerovanje u zagrobni život, reinkarnaciju, horoskop i magijske uticaje
- sujevjerje
33
socijalna anhedonija u dezintegraciji?
- socijalna povučenost
- usamljenost
- preferiranje samotnjačkog života
- stidljivost
- odsustvo uživanja u prijatnoj stimulaciji
- odsustvo potrebe za bliskim vezama
- ovaj modalitet je na kraju izbačen iz modela, je ovo zapravo negativan pol ekstraverzije (pa je dio ličnosti, a ne same šizotipije)
34
šizotipija i otvorenost?
- istraživanje relacija izmedju šizotipije i otvorenosti je važno u kontekstu dimenzionalnog modela poremećaja ličnosti - ovaj model predvidja da šizotipalni poremećaj ličnosti predstavlja ekstremnu moduliranost otvorenosti za iskustva
- korelacije stvarno postoje, ali nisu pretjerano visoke (0.30)
- zapravo, negativna šizotipija ima suprotne relacije sa otvorenošću
- čini se da je hipoteza o otvorenosti kao izvoru šizotipije previše uprošćena i vjerovatno sadrži ozbiljne manjkavosti
- pokušaj da se psihopatološki fenomeni opišu pomoću bazičnih crta ličnosti - psihički poremećaji su ekstremi na crtama ličnosti
- ovo važi za svaku crtu ličnosti, osim za otvorenost
- jako visoka otvorenost za iskustva bi mogla da bude predispozicija za psihozu (npr. Panksepova potraga)
35
dezintegracija kod slikara (Medjedović i Djordjević, 2017)?
- pojačana svjesnost, somatoformna disregulacija i perceptualne distorzije su više izražene u grupi slikara u odnosu na kontrolnu grupu ispitanika
- šizotipija različito asocira sa inteligencijom i kreativnošću kod slikara: pronadjen je faktor na kome imaju zasićenja i šizotipalne crte i mjere inteligencije/kreativnosti - ovaj faktor nije detektovan u kontrolnoj grupi (kod slikara su neki aspekti dezintegracije i inteligencija pozitivno povezani)
- postojanje ovog faktora kao da ukazuje na kvalitativne razlike izmedju slikara i onih koji se ne bave aktivno umjetnošću - izgleda da su umjetnici u stanju da produktivnije iskoriste šizotipalne potencijale (čak i one koji nedvosmisleno upućuju na psihopatologiju), odnosno da ih transformišu u kreativni produktivnost - to je ono što diferencira umjetnike od opšte populacije
36
šizotipija kao entropija psihičkog sistema?
- šizotipija se može shvatiti kao količina entropije (haosa) u psihičkom sistemu
- niski nivoi entropije (ne nulti ali relativno niski) mogu podstaći novi i originalne odgovore organizma
- paketići entropije vjerovatno sprječavaju sistem od zatvorenosti, rigidnosti i smanjenja odgovora na stimulaciji
- medjutim, vjerovatno je da kad nivoi entropije predju odredjeni prag, količina haosa postaje disfunkcionalna za sistem i on počinje da emituje maladaptivne odgovore koji predstavljaju bihejvioralne manifestacije šizotipije
- ova hipoteza je potvrdjena u vezi sa kreativnošću: veza izmedju šizotipije i kreativnosti nije linearna već ima oblik obrnute U krive
37
objasni kako šizotipija ometa uslovljavanje
- šizotipalne karakteristike (distorzije realnosti, introvertivna anhedonija i ciklotimične karakteristike) su povezane sa slabijom bezuslovnom reakcijom (provodljivost kože) na averzivni stimulus (jak zvuk) i pozitivno povezane sa vremenom reakcije na uslovni stimulus (dakle on se sporije kognitivno procesira)
- interesantno je da su distorzije realnosti negativno povezane sa vremenom reakcije potrebnim da se obradi irelevantni stimulus, što dodatno otežava učenje
- ovaj obrazac povezanosti je sličan kao kod pacijenata sa dijagnozom psihoze
- šizotipija ometa klasično uslovljavanje
- neke šizotipalne karakteristike olakšavaju učenje irelevantnih stimulusa
37
šizotipija i kriminalno ponašanje?
- prethodni podaci su pokazali da šizotipija (mjerena konstruktom dezintegracije) ima veze sa kriminalnim recidivom
precizniji podaci kažu da:
- snižene egzekutivne funkcije (pored manije) predviđa kriminalitet kod adolescenata
- egzekutivne funkcije praćene paranojom, somatomorfnom disregulacijom i perceptualnim distorzijama povezane sa kriminalnim ponašanjem kod odraslih
- znači, kod odraslih je pojačano učešće diferencijalno-dijagnostičkih indikatora u produkciji kriminalnog ponašanja, iako je ukupna povezanost šizotipije i kriminaliteta niža u odnosu na adolescente
- ljudi koji vrše više krivičnih djela imaju izraženiju šizotipiju
- ljudi koji vrše krivična djela, upuštaju se u delikvenciju i imaju antisocijalno ponašanje imaju lošije egzekutivno funkcionisanje
38
šizotipija i kognitivne funkcije - obrada konteksta?
- rezultati istraživanja upućuju na to da su osobe oboljele od šizofrenije rezistentne na većinu vizuelnih iluzija
- ustanovljena je negativna povezanost lažnih sjećanja sa kognitivno-perceptualnim simptomima šizotipije
- međutim, ima i nalaza koji suprtono prethodnom, upućuju na pozitivnu povezanost lažnih sjećanja sa deluzionim ideacijama i neuobičajenim doživljavanjima, kao i pozitivnu povezanost iluzije pamćenja i kognitivne dezorganizacije
- lošije postignuće na zadatku kontinuiranog izvođenja je zabilježeno kod pripadnika kliničke populacije u odnosu na šizofreniju ili šizotipalni poremećaj ličnosti, kod rođaka oboljelih i kod pripadnika opšre populacije u odnosu na izraženost šizotipalnih simptoma
- znači šizotipalne osobe pokazuju slabiju osjetljivost na kontekst (u smilsu percepcije i pamćenja)
- otežana je obrada konteksta
- lažna sjećanja i vizuelne iluzije govore da kognitivni sistem rade ispravno - govore da se percepcija odvija adekvatno
39
šizotipija i kognitivne funkcije - brzina obrade informacija?
- kognitivna dezorganizacija je povezana sa deficitom vizuelnog retroaktivnog maskiranja, dok se pozitivni i negativni simptomi šizotipije nisu pokazali značajnim za postignuće na novom zadatku
- u istraživanju sprovedenom na pripadnicima opšte adolescentne populacije koja je pod povećanim rizikom od obolijevanja od psihoze u odrasloj dobi
- pokazano je da ove individue imaju deficite u brzini procesiranja informacija kada je ona mjerena zadatkom *šifra*
- šizotipija negativno korelira sa inteligencijom
40
da li se šizotipija može ekstrahovati iz prirodnog jezika?
- leksičke studije bazične strukture su zasnovane na tzv. emičkom (emic) pristupu (analiza atributa ličnosti originalnog jezika date kulture), izdvajaju 6 do 8 faktora među kojima je faktor socijalne neprilagođenosti, zasićen indikatorima psihotičnog spektra
- leksičke studije u kojima je proširena lista deskriptora ličnosti evaluativnim terminima (provbitno isključenih iz Olportove i Odbertove, kao i Normanove liste) dovode do ekstrakcije faktora *nekonvencionalnost* (sklonost fantaziranju, nerealnim idejama i vjerovanjima, bizarnim, čudnim aktivnostima)
- neki integrativni faktorski modeli normalne i poremećene ličnosti zasnovani na zajedničkoj analizi indikatora bazičnih crta i PL simptoma sadrže široke dimenzije poput *bazične disfunkcionalnosti ličnosti (general dysfunctional personality/GDP) ili čudnovatosti
- šizotipija se negativno evaluira u leksičkim studijama
-
41
crte leksičke šizotipije?
- depresija
- čudnovatost
- rastrojenost
- magijsko mišljenje
- manija
- osamljenost
- zaboravnost
- emocionalna hladnoća
- čudni govor
- zanesenost
42
leksička šizotipija?
- prirodni jezik se pokazuje kao važan materijal za identifikovanje šizotipalnih karakteristika
šizotipalne karakteristike koje su ekstrahovane iz jezika pokazuju zajedničke karakteristike sa drugim modelima šizotipije:
- bipolarne afektivne doživljaje (depresija i manija)
- socijalna anhedonija (osamljenost)
- ekscentričnost
- neobično ponašanje (čudnovatost)
- određene forme alogičnog mišljenja (magijsko mišljenje
- specifični obrasci verbalne produkcije
- može da bude korisna i za opis šizotipalnih karakteristika, jer se leksička hipoteza pokazuje vrlo korisna kad treba opisati bazične karakteristike ponašanja (one koje su vidljive i dovoljno česte u socijalnoj interakciji)
- šizotipalne karakteristike nisu česte u opštoj populaciji (makar ne onoliko koliko bazične crte), ali i pored toga leksička hipoteza može da opiše šizotipalne karakteristike
43
razlike između leksičkog i ostalih modela šizotipije?
razlike između dobijenog modela i već postojećih taksonomija šizotipalnih crta:
- u njemu nema sadržaja koji se obično operacionalizuju kroz konstrukt šizotipije - kvalitativnih poremećaja svijesti (deperesonalizacija i derealizacija) i paranoičnih doživljaja (nema teških indikatora psihoze i shizofrenije), ima manje psihopatološkog sadržaja
- čini se da su u većoj mjeri zastupljene kognitivne disfunkcije nego u drugim modelima: nestruktuiran misaoni tok, memorijski deficiti, neobična verbalna produkcija (dobijena je crta zaboravnosti - individualne razlike u dugotrajnoj memoriji - ova crta ima veze sa šizotipijom)
- ovaj model je u većoj mjeri "uronjen" u bazične crte ličnosti nego ostali modeli šizotipije, što je i očekivano s obzirom na niži nivo patoloških markera u leksičkom modelu šizotipije
44
dezintegracija i HEXACO?
- dezintegracije se izoluje fakorskom analizom u HEXACO modelu
- dezintegracija se ne može redukovati na druge crte ličnosti
- ona je kvalitativno drugačiji fenomen u odnosu na druge crte ličnosti
*depresija je na negatvinom polu ekstraverzije
*generalna egzekutivna funkcija je negativno povezana sa savjesnošću
*povišena svjesnost je povezana sa otvorenošću za iskustva
*zaravnjeni afekat ima negativno zasićenje na emocionalnosti
45
leksička šizotipija i HEXACO?
- izoluje se faktor šizotipije
- ni leksička šizotipija se ne može redukovati na bazičnije crte ličnosti, ali je ona u većoj mjeri povezana sa bazičnim crtama (jer su sve crte izolovane leksičkom paradigmom)
46
kako se zove instrument za ispitivanje dezintegracije?
DELTA 10
47
šta predstavljaju sadržaji dezintegracije?
manifestaciju tendencije da se vide i osjete veze između fenomena koji zapravo nisu povezani
48
sklonost dezintegraciji?
pretpostavka da je sklonost ka razvijanju različitih vrsta psihoza kontinuirana crta ličnosti, rasprostranjena u cijeloj populaciji, a psihotično ponašanje je samo krajnja tačka na ovom kontinuumu
49
kako se definiše šizotipija?
mjera vulnerabilnosti za psihozu, ali većina osoba sa visokim skorovima na šizotipiji nikad ne razvije psihozu
50
šta se nalazi na jednom, a šta na drugom kraju šizotipije?
na jednom kraju su:
- relativno mentalno zdravlje
- minimalne psihotične projekcije
- subklinička slika
- poremećaji ličnosti iz spektra šizofrenija
na drugom kraju je psihoza
51
koja su dva faktora šizotipije?
pozitivna šizotipija i negativna šizotipija
52
šta sadrži pozitivna šizotipija?
aka apopenija
sadrži magijsko mišljenje, perceptivne distorzije, mišljenje bez selekcije
53
šta sadrži negativna šizotipija?
anhedoniju i socijalno povlačenje
54
šta je šizotaksija?
genetska predispozicija iz koje se mogu, ali ne moraju razviti teži mentalni poremećaji i šizotipija
karakteriše je defekt integracije na neuralnom nivou - hipokrizija
55
šta je hipokrizija?
defekt integracije na neuralnom nivou u kom proces prenosa signala u sinaptičkoj pukotini nije usklađen sa nadražajima koji dolaze spolja
hipokrizija ne prelazi nužno u mentalni deficit ili retardaciju, niti značajno mijenja druge psihičke funkcije
56
šta se dešava prije nego što nastupi shizofreni poremećaj?
osobe obično ispoljavaju redukciju kognitivnih funkcija, redukovanu senzornu integraciju spoljnih nadržaja, smanjenu sposobnost integrisanja i diferenciranja kognitivnih signala
onda kad bazični neurološki deficit mijenja normalan proces mišljenja i kad je sposobnost koherentnog integrisanja kognitivnih informacija ozbiljno narušena, otvara se prostor za formiranje neuobičajenih (šizofrenih) asocijacija između ideja, emocija i događaji
57
šta po Milu izaziva šizotipiju i šizofreniju? kritike?
jedan poseban gen koji ima nizak nivo penetracije, oko 10% potomaka će imati sličan ili isti poremećaj
kritike - poremećaj je izazvan defektnom aktivnošću više gena sa manjim efektom, kažu genetičari
58
koje studije sugerišu bazičnu dispoziciju ličnosti u osnovu ekscentričnosti, psihotičnosti, šizotipalnosti?
- leksičke studije bazične strukture zasnovane na emičkom/emskom pristupu
- leksičke studije u kojima je proširena lista deskriptora ličnosti evaluativnim terminima
- neki integrativni faktorski modeli normalne i poremećene ličnosti
- druge taksonomije koje pretpostavljaju različite dezintegrativne fenomene kao indikatore bazične crte ličnosti
59
leksičke studije bazične strukture zasnovane na emičkom/emskom pristupu?
izdvajaju 6 do 8 faktora među kojima je faktor socijalne neprilagođenosti, zasićen indikatorima psihotičnog spektra
60
leksičke studije u kojima je proširena lista deskriptora ličnosti evaluativnim terminima?
dovode do ekstrakcije faktora:
- nekonvencionalnost (sklonost fantaziranju, nerealnim idejama i vjerovanjima, bizarnim čudnim aktivnostima)
- pozitivna valenca
- negativna valenca (snažan prediktor poremećaja ličnosti, posebno šizotipalnog)
61
druge taksonomije koje pretpostavljaju koje dezintegrativne fenomene kao indikatore bazične crte ličnosti?
- Ajzenkov psihoticizam
- sistem za koordinaciju regulatornih funkcija - Momirovićev kibernetički model
- šizotipija kao univerzalna dispozicija koja ležu u osnovi normalnog i patološkog - Gordon Cradige
62
integrativni faktorski modeli normalne i poremećene ličnosti zasnovani na zajedničkoj analizi indikatora bazičnih crta i simptoma poremećaja ličnosti sadrže šta?
sadrže široke dimenzije, kao što su:
- bazična disfunkcionalnost ličnosti (general dysfunctional personality)
- čudnovatost
63
indikatori bazične disfunkcionalnosti ličnosti?
- kognitivne i perceptivne distorzije
- disocijativni poremećaji svijesti
- afektivne i kognitivne ambivalencije
- dezorganizacija mišljenja, afekta, ponašanja...
64
šta je čudnovatost?
dimenzija u osnovi fenomena:
- disocijativnih promjena svijesti
- neuobičajenih uvjerenja i doživljaja
- sumnjičavosti
- ekscentričnosti govora i ponašanja
- sklonosti maštarenju
65
šta sadrže skoro svi modeli poremećaja ličnosti?
sličan konstrukt:
- kao široku dimenziju prvog reda (kao što je psihoticizam ili neobičnost)
- kao užu dimenziju u hijerarhijskoj strukturi: ekscentrična percepcija, kognitivna disregulacija, disocijacija, poremećaj mišljenja
66
kako se šizotipija pojavljuje u psihopatološkim modelima? šta pretpostavljaju ovi modeli? koje koncepte nude?
pojavljuje se kao dispozicija za razvoj shizofrenije i drugih kliničkih poremećaja
pretpostavljaju kontinuum poremećaja ose 1 i ose 2 (a ne kontinuum normalno-patološko)
nude koncept šizotipije (Pola Mila) i koncept transliminacije
67
šta je transliminacija?
tendencija da psihološki sadržaji pređu granicu ka nesvjesnm ili svjesnom
izraženija je kod šizotipalnih ličnosti, shizofrenih osoba i osoba sa bipolarnim poremećajem nego kod drugih ljudi
68
šta opisuje transliminacija?
individualne razlike u pragu ili granici na kojoj svjesni sadržaji postaju nesvjesni, i obrnuto, nesvjesni sadržaji postaju svjesni
69
šta sadrži faktorska dimenzija transliminacije?
- magijsko mišljenje
- hiperasteziju (pretjerana osjetljivost na stimuluse)
- apsorpciju fantazijom
- depresivna iskustva
- kreativnost
- iskustva nalik maničnim i/ili mističnim
- orijentisanost ka introspekciji
- bazičnu religioznost
- sklonost interpretaciji i vjerovanju u snove
- disocijaciju i sklonost halucinacijama (manje konzistentno)
70
kako transliminacija korelira sa drugim konstruktima?
pozitivno sa otvorenošću za iskustvo i visoko sa pozitivnom šizotipijom
71
šta pokazuju transliminarne osobe?
asimetričnost moždane aktivnosti i poremećaje memorije
72
koji empirijski argumenti idu u prilog ideju o kontinuumu normalnog i patološkog?
- epidemiološke studije
- argumenti Hensenove analize
73
šta pokazuju epidemiološke studije (iz prethodnog pitana)?
pokazuju da subklinički fenotip (sklonost psihozi, šizotipija, simptomi nalik psihozi, psihotično iskustvo) ima kontinuiranu distribuciju u opštoj populaciji
74
koje argumente za kontinuum normalnog i patološkog daje Hensen?
1. klinički i subklinički fenotip su slično povezani sa demografskim varijablama - oba su u negativnoj vezi sa godinama starosti, izraženiji su kod samaca nego kod osoba u braku, i kod osoba nižeg socio-ekonomskog statusa
2. subkliničke forme psihotičnosti imaju tendenciju transmisije u kliničke tokom vremena
3. postoji tendencija porodičnog "ko-klasterisanja" - postojanja i subkliničkih i kliničkih psihotičnih fenomena unutar iste porodice
4. prevalenca psihozi-nalik simptoma raste progresivno, kao i prevalenca psihotičnih poremećaja sa porastom urbanizacije uslova života
5. osobe sa izraženim subkliničkim simptomima imaju slične kognitivne i motorne deficite kao i osobe sa psihotičnim simptomima
6. ove osobe dijele slične rizične gene i sredinske riziko-faktore
75
koji argument se može dodati Hensenovima?
nađene su identične polne razlike kod osoba sa subkliničkim i osoba sa kliničkim psihotičnim fenomenima
- muškarci imaju veće kognitivne deficite (npr. verbalna fluentnost) nego žene
- mlađi adolescenti u opštoj populaciji referišu o većem procentu psihotičnih iskustava nego adolescentkinje, što nije slučaj kod starijih mladih ljudi - ovo je u skladu sa ranijim početkom psihotičnih poremećaja kod muškaraca nego kod žena
76
koji empirijski argumenti idu u prilog ideji o kontinuumu između različitih psihotičnih poremećaja?
mnogi empirijski argumenti iz različitih izvora sugerišu postojanje jednog snažnog, zajedničkog etiološkog faktora u njihovoj osnovi
Knežević ih sumira u 6 argumenata:
1. simptomatski profili različitih psihotičnih poremećaja su isti ili vrlo slični
2. prva linija srodnika shizotipalnih i shizofrenih osoba ima povećanu incidencu simptoma poremećaja raspoloženja, i obrnuto
3. isti ljekovi pomažu i kod shizofrenih i kod afektivno-psihotičnih simptoma
4. slični biološki markeri odlikuju pacijente sa shizofrenim i pacijente sa afektivnim poremećajima
5. isti neuropsihološki deficiti se nalaze akutnoj i subakutnoj fazi shizofrenog i maničnog poremećaja
6. genetičke studijesugerišu zajedničku genetsku osnovu
77
koji arugmenti se mogu dodati Kneževićevim, u prilog ideji o kontinuumu različitih psihotičnih poremećaja?
7.
- strukturalne promjene mozga nađene kod većine shizofrenih i afektivnih psihoza nisu "patognomične" ni za jedan specifični psihotični poremećaj - stepen i prevalenca "mekih neuroloških znakova" (neurological soft signs) su identični
- strukturalne lezije su nađene kod 10-30% u obe grupe
- poremećaji transmisije imaju mnogo više sličnosti nego razlika
8. visoka učestalost interminentnih formi psihotičnih poremećaja, prije svega shjizoafektivnih i nemogućnost pouzdane distinkcije između npr. maničnog i shizoafektivnog poremećaja
- oko 25-30% maničnih pacijenata bi se mogli dijagnostifikovati i kao shizoafektivni poremećaj (Abrams i Taylor)
78
koji su naistraživaniji modeli psihotične dispozicije kao bazične crte ličnosti?
- Ajzenkov PEN - psihoticizam
- Gordon Claridg - šizotipija
-Momirovićev kibernetički model konativnih funckija - sistem za koordinaciju regulatornih funkcija
- novi model: Knežević - dezintegracija
79
šta je napravio Momirović? opiši njegovu kreaciju
kibernetički model konativnih funkcija - sadrži 6 dimenzija kao biološki zasnovanih mehanizama regulacije ponašnja
80
šta su mentalni poremećaji prema Momiroviću? šta određuje specifičnost poremećaja?
mentalni poremećaji su disregulacije (poremećaji) u mehanizmima za regulaciju
specifičnost poremećaja je određenan regulatorom čija je funkcija neposredno pogođena i efektima ove disregulacije na subordinirane regulatorne procese
81
šta je DELTA prema Momiroviću? šta ako DELTA ne radi kako treba?
sistem za koordinaciju regulatornih funkcija - jedna od najvažnijih osobina ličnosti (pored G faktora)
poremećaj ovog sistema dovodi dodezorganizacije i disocijacije kognitivnih i konativnih procesa, i motoričkih i senzornih funkcija
82
kako se ispoljava poremećaj DELTAe?
kroz shizofrene, paranoidne, depresivne, manične simptome
efektima na subordinirane sisteme regulacije kroz: fiksirane fobije, senzorne i motorne konverzivne simptome, opsesije, kompulzije
83
biološka osnova DELTAe?
je na nivou nerotransmiterskih procesar
84
razlika između DELTAe i psihoticizma?
DELTA je konceptualizovana prije kao regulatorni mehanizam nego kao dispozicija
psihoticizam je nezavisan u odnosu na druge dvije dimenzije, a DELTA je nadređen mehanizam većini drugih sistema
85
DELTA kod djece?
napravljen i instrument za procjenu DELTAe i kod djece, za praćenje ove osobine tokom razvoja
nema ni polne, ni uzrasne razlike tokom razvoja, a poremećaji se mogu uočiti i kod vrlo male djece, a povezani su sa različitim adaptivnim i kognitivno-emocionalnih problemima
86
kako je prvo predstavljena šizotipija?
u modelu etiopatogeneze shizofrenog poremećaja, kao patološka dispozicija za shizofreniju
za njeno prisustvo i ispoljavanje je odgovoran šizotaksičan CNS
- samo neke osobe imaju šizotaksičan mozak, samo neke osobe imaju šizotipalne osobine
87
kako Claridge shvata šizotipiju?
kao multidimenzionalnu dispoziciju za širok spektar varijeteta u ponašanju (i normalnom i patološkom)
88
kako je Claridge razvio svoj model šizotipije?
faktorsko-analitičkim studijama samoprocjena shizotipalnih crta
89
struktura Claridge-ovog modela šizotipije?
4 dimenzije:
- introverzivna anhedonija
- impulsivni nekonformizam
- kognitivna dezorganizacija
- neobična iskustva
90
sa kojim nepsihotičnim poremećajima su dimenzije šizotipije povezane?
sa anksioznim i opsesivno-kompulzivnim
91
kod kojih osoba su nađene šizotipalne crte?
kod osoba sklonih disocijativnim tendencijama - patološkim (absorpcija) i patološkim, i u opštoj populaciji
i kod kreativnih osoba
92
koje dimenzije šizotipije se najčešće izdvajaju? šta sadrže?
1. pozitivna šizotipija: neobična perceptivna iskustva i magijsko mišljenje
2. negativna šizotipija: tjelesna i socijalna anhedonija
3. dezorganizacija/socijalna anksioznost
4. impulsivni nekonformizam
93
koje faktore izdvaja Zanes?
- sumnjičavost
- faktor koji objedinjuje magijsko mišljenje i perceptivne aberacije
94
struktra šizotipije od 3 faktora?
- kognitivno-perceptivni faktor
- interpersonalni faktor
- faktor dezorganizacije
95
struktura šizotipije sa 5 faktora?
- socijalna anhedonija
- neobična vjerovanja i iskustva
- socijalna anksizonost
- nepovjerenje
- ekscentričnost/čudnovatost
96
struktura šizotipije sa 6 faktora?
- pozitivna
- negativna
- dezorganizovana
- magijsko mišljenje
- psihotično iskustvo
(fali šesti faktor, nema ga u literaturi)
97
koji faktori su problematični? zašto?
- anhedonija obično izostaje kad se koristi upitnik za procjenu šizotipalnog poremećaja ličnosti (SPQ)
- dezorganizacija i socijalna anksioznost se u nekim studijama pojavljuju kao jedan faktor, a u nekim kao dva; ili se dezorganizacija uključuje u faktor pozitivne šizotipije
- faktor impulsivni nekonformizam - njegovo uključivanje zavisi od primijenog mjernog instrumenta/konceptualnog određenja šizotipije od strane istraživača
98
gdje se javlja, a gdje ne faktor impulsivnog nekonformizma?
javlja se uključivanjem Chapman-ove skale socijalnog nekonformizma ili Ajzenkove skale psihoticizma
a nema ga kad se koristi SPQ ili neki drugi instrument bez indikatora socijalnog antagonizma
99
šta su uradili Peralt i Cuest?
analizirali 48 radova u kojima se broj izdvojenih faktora kreće od 2 do 12
predložili su hijerarhijski osmofaktorski model za rekonceptualizaciju psihotičnih poremećaja
100
koje faktore su predložili Peralt i Cuest?
- psihotičnost (ili pozitivna šizotipija)
- dezorganizacija
- negativna šizotipija
- manija
- depresija
- uzbuđenost/uznemirenost
- katatonija
- nedostatak uvida
101
zašto je Knežević redefinisao koncept psihotične dispoicije?
jer se ni jedan do tada opisan konstrukt nije pokazao empirijski superiornim ni heuristički plauzibilnijim od ostalih
problematično je bilo:
1. što su autori koristili ograničene setove indikatora, jednu ili manji broj skala supkliničkih ili kliničkih simptoma (Chapman-ove skale šizotipije, Ajzenkovu skalu psihoticizma i SPQ) ili psihijatrijske skale procjene psihotičnosti zasnovane na DSM - ovo je dovelo do velike heterogenosti broja i sadržaja faktora kroz razna istraživanja
2. većina modela je uobličena bez integracije empirijskih rezultata o bazičnoj strukturi ličnosti - pa su indikatori bazičnih crta uključivani u dispoziciju ka psihozi (npr. psihoticizam je svodljiv na negativne polove saradljivosti i savjesnosti, a Chapman-ove skale negativne šizotipije koreliraju sa neuroticizmom, ekstraverzijom i otvorenošću)
3. u većini modela autori nisu istraživali odnose između dobijenih faktora
102
šta je izrodio Knežević?
konstrukt i model psihotične dispozicije: dezintegraciju
103
šta je pretpostavio Knežević?
da su psihotični i suppsihotični fenomeni ponašanja varijeteti na širokoj, hijerarhijski organizovanoj, multidimenzionalnoj i biološki zasnovanoj bazičnoj crti ličnosti, koja leži van velikih pet, a njeni ekstremni izraz opisuju psihotični poremećaj
104
koji su bili Kneževićevi koraci?
prvi korak je bio studija identifikovanja obuhvatne taksnomomije njegovog fenomena, a onda je u seriji istraživanja provjeravao da li je dobijena struktura prihvatljiva kao bazična i jedinstvena crta ličnosti?
105
Knežević i srednjoškolci?
on je analizirao latentnu strukturu skoro svih do danas poznatih idikatora shizotipalnosti, disocijacije, psihotičnosti
odbio je desetofaktorski model gdje su svi faktori konvergirali ka jednom zajedničkom faktoru varijabiliteta ili faktoru višeg reda
ovo je empirijski argument da je u osnovi ovih faktora jedan zajednički mehanizam - struktura hijerarhijske organizacije
106
šta je u osnovi Kneževićeve strukture?
bihejvioralne, kognitivne, afektivne i motivacione tendencije karakteristične za psihotične i suppsihotične fenomene
107
koji su modaliteti dezintegracije?
- egzekutivna disfunkcija
- perceptivna distorzija
- pojačana svjesnost
- depresija
- paranoja
- manija
- socijalna anhedonija
- zaravnjen afekat
- somatoformna disregulacija
- magijsko mišljenje
108
opiši egzekutivnu disfunkciju (Knež.)?
aka general executive impairment
(najači faktor u prostoru dezintegracije)
sadrži fenomene koji opisuju disregulaciju u različitim psihološkim domenima:
- pažnje
- planiranja
- pamćenja
- kontrole motornih odgovora
- emocionalnih reakcija
- razumijevanja i produkcije govora
- sinhronizacije između mišljenja
- intencija
- emocija
- ponašajnih output-a
ovaj faktor grubo odgovara faktoru dezorganizovane shizotipije ili dezorganizacije u strukturi shizofrenih simptoma
109
opiši percetivnu distorziju (Knež.)?
uključuje:
- depersonalizacione i derealizacione fenomene
- doživljaj višestrukog identiteta
- deluzije tjelesne strukture i funkcija
blizak je faktoru pozitivnih simptoma u strukturi shizofrenije ili faktoru neobičnih iskustava u strukturi shizotipije
110
opiši pojačanu svjesnsost (Knež.)?
- pojačana kognicija
- disocijativna uključenost
- slikovita reminesencija
- snažna responzivnost na angažujuće stimuluse
sadržaj ovog faktora je povezan sa kreativnošću, nemogućnošću razlikovanja stvarnosti od mašte, realnih od pogrešnih sjećanja
111
opiši depresiju (Knež.)?
uključuje poznate depresivne simptome:
- tuga
- hroničan zamor
- osjećanje beskorisnosti
- usamljenost
- samosažaljenje
- beznadežnost
- bespomoćnost
- suicidna ideacija
112
opiši paranoju (Knež.)?
- sumnjičavost
- nepovjerenje u druge
- ideja proganjanja, posmatranja i praćenja
- okrivljavanje drugih za sopstvene neuspjehe
- pretjerana senzitivnost
- arogantnost
- vjerovanje u zavjeru
u studijama shizotipije i strukture shizofrenije, paranoja se obično pojavljuje kao komponenta faktora pozitivnih simptoma, dok je u strukturi dezintegracije poseban faktor
113
opiši maniju (Knež.)?
primarno zasićuje standardne simptome maničnog poremećaja:
- pretjeran aktivitet
- agitacija
- ekscesni optimizam
- povišeno dobro raspoloženje
- grandioznost
- pretjerano samopouzdanje i samopoštovanje
114
opiši socijalnu anhedoniju (Knež.)?
- socijalna povučenost
- usamljenost
- preferiranje samotnjačkog života
- stidljivost
- odsustvo uživanja u prijatnoj stimulaciji
- odsustvo potrebe za bliskim vezama
ovaj faktor je kasnije odstranjen iz modela
115
opiši zaravnjen afekt (Knež.)?
- ravnodušnost prema sebi i drugima
- slaba afektivna modulacija
- distanciranost i nezainteresovanost za druge
- emocionalna utrnulost
ovaj faktor reprezentuje faktor negativnih simptoma shizofrenije i/ili negativne shizotipije
116
opiši somatoformni disregulaciju (Knež.)?
- teži oblici motornih i senzornih konverzija
- somatske deluzije
- neosjetljivost na bol
- doživljaj oštećenosti organa i njihovih funkcija
- opšta tjelesna utrnulost
ovaj faktor ne uključuje distorzije tjelesne šeme koju obuhvata faktor perceptivnih distorzija i prije se može razumjeti kao dimenzija doživljaja raspada tjelesnog integriteta
117
opiši magijsko mišljenje (Knež.)?
- osjećaj tjelesne i energetske povezanosti sa drugima
- ideje odnosa
- akauzalno mišljenje
- vjerovanje u zagrobni život, reinkarnaciju, magijske uticaje i horoskop
118
gdje je Knežević smjestio dezintegraciju?
u ukupan bazični prostor ličnosti (zajedno sa velikih 5/6)
119
prema kojim kriterijumima je Knežević provjeravao bazičnost dezintegracije?
1. konvergencija indikatora i modaliteta - da indikatori konvergiraju ka jednom latentnom faktoru
2. strukturna invarijantnost - krosuzoračka stabilnost, kroskulturalna stabilnost, krosmetodska stabilnost
3. vremenska stabilnost
120
je li dezintegracija distinktivni kvalitet duševno oboljelih?
nije, nego je dimenzionalno svojstvo koje odlikuje opštu populaciju
121
korelacija dezintegracije i sociodemografskih varijabli?
i u opštoj i u psihotičnoj populaciji osobe ženskog pola i osobe nižeg obrazovanja imaju izraženiju dezintegraciju
122
dezintegracija i kriminalni recidiv?
osobe sklone kriminalnom recidivu su slabije intrapsihičke integracije (ali i antagonistične i lošije samokontrole) od onih koje su počinile krivično djelo samo jednom
123
dezintegracija i šta još opisuju antisocijalnu/psihopatsku ličnost?
antagonizam i diskontrola
124
dezintegracija i profesija?
osobe orijentisane ka umjetničkim zanimanjima imaju i najizraženiju dezintegraciju (i receptivnost za nova iskustva, a manje su saradljivi i samodisciplinativni) u odnosu na studente elektrotehnike i teologije
125
dezintegracija i ratni stres?
zajedno sa neuroticizmom i saradljivoscu čini linerani kompozit bazičnih osobina ličnosti koji snažno razlikuje subgrupe osoba izloženih ratnom stresu i zdravu kontrolu
126
šta je pronašao Chapman? kako? gdje je nadjeno isto?
pozitivnu vezu izmedju pozitivne shizotipije i otvorenosti
tako što je konstruisao skalu perceptivnih aberacija i skalu magijske ideaciju
isto je nadjeno i u studijama u kojima je shizotipija bila procjenjivana upitnicima SPQ i O-LIFE
127
kako se drugi faktor shizotipije najčešće procjenjuje? odnos sa otvorenoscu?
aka negativna shizotipija
procjenjuje se skalama fizicke anhedonije i revidiranom skalom socijalne anhedonije
negativna shizotipija negativno korelira sa otvorenoscu
128
šta je inventar propustljivosti iskustva? zašto je napravljen?
upitnik koji procjenjuje maladaptivne fenomene otvorenosti koji nisu u dovoljnoj mjeri reprezentovani u DSM4
napravljen je zato što je otvorenost povezana sa operacionalizacijom poremećaja ličnosti u DSM4, a i sa pozitivnom i negativnom šizotipijom
129
skale inventara za propustljivost iskustva?
1. čudan i ekscentričan self
2. neograničavajući self
3. rigidan self
4. površan self
1. i 2. predstavljaju pozitivnu šizotipiju, a 3. i 4. negativnu
130
koji dio shizotipije sadrži dimenzija otvorenost?
kognitivne i perceptivne aberacije
131
novi model crte otvorenost/intelekt?
na jednom polu sadrži pozitivni shizotipiju (apopeniju), a na drugom inteligenciju
crte intelekta su omedjene inteligencijom i predstavljaju jednu polovinu dimenzije
druga polovina dimenzije su crte otvorenosti i omedjene su apopenijom
paradoks je u tome što apopenija i inteligencija, koje negativno koreliraju, pozitivno zasićuju isti faktor
u ovom radu su autori zaboravili na negativnu shizotipiju :(
132
šta je endofenotip za čitav spektar shizofrenih poremećaja?
poremećaj procesiranja konteksta
nalazi se i kod osoba sa povećanim rizikom od obolijevanja i kod opšte populacije
133
poremećaj procesiranja kontekst kod shizofrenih?
perzistentan je i rezistentan na medikamentoznu terapiju
povezan je sa disfunkcionalnom aktivnošću PFCa i dezorganizovanim simptomima shizofrenije
134
l
