Inteligencija Flashcards
koji su naučni pristupi shvatanju inteligencije?
- “klasični” - psihometrijski pristup - faktorska struktura i testovi
- biološki - biološke osnove kognitivnih procesa i biološki korelati razlika u inteligenciji
-kognitivno-informacioni pristup - procesi obrade informacija - kontekstualni pristupi inteligenciji - “konteksti stvarnog svijeta”
kontekstualni pristupi inteligenciji?
- kulturni kontekst(i) i inteligencija
- Gardnerova teorija višestrukih inteligencija
- Stenbergova trijarhijska teorija
termin “inteligencija”?
- intellegere = razumijevati, shvatiti
- intellectus = um, moć shvatanja
definicije inteligencije zasnovane na ekspertskom konsenzusu?
- journal of educational psychology - 1921.
- Stenberg i sar. - 1968.
- APA, Najser i vodeći kognitivni psiholozi - 1994.
inteligencija je….?
- sposobnost prilagođavanja - adaptacije na okolinu
- sposobnost učenja na osnovu iskustva (uviđanje)
- važnost konteksta
- fokus je na primjeni inteligencije - inteligentnom funkcionisanju
Vernonova podjela, 1950? uslovnost podjele?
- podjela na biološke (prilagođavanje) i psihološke definicije (učenje)
uslovnost podjele:
- biološke (prilagođavanje) naglašavaju funkciju
- psihološke (učenje) naglađavaju proces
inteligencija kao sposobnost prilagođavanja (biološke teorije)?
- biološko određenje: odgovoriti zahtjevima sredine
- subhumana inteligencija - kognitivna mapa i Sultan
- posebnost ljudske inteligencije u živom svijetu
- inteligencija kao najjače “oružije” prilagođavanja - odbrana od predatora, lov mnogostruko snažnijeg plijena
- izrada oruđa - povećavanje moći, poboljšanje funkcija, otimači plijena, oruđa za razbijanje kostiju, oruđa za lov…..sve do moderne tehnologije
- sposobnost apstraktnog mišljenja
- sposobnost razumijevanja i kontrole vlastitih misaonih procesa
- naziv nije baš pravi - ovo bi prije bile evolucionističke teorije inteligencije
- zovu se biološke zato što ove teorije impliciraju snažnu biološku podlogu sposobnosti (koja se bazira npr. na funkcionisanju prefrontalnih, orbitofrontalnih i asocijativnih djelova korteksa)
inteligencija kao sposobnost učenja (psihološke teorije)?
- inteligencija je sposobnost učenja na osnovu iskustva (uviđanje)
- sposobnost uviđanja (razumijevanja) odnosa
- sposobnost korišćenja starog iskustva u novim situacijama - transfer
- Sultan: grabulje i krpa za dohvatanje
- uloga znanja - smislene jedinice dobro organizovane (eksperti)
- uloga fleksibilnosti - funkcionalna fiksiranost i kreativnost
klasični psihometrijski pristup?
- “logika” - inteligenciju je lakše pouzdano izmjeriti nego shvatiti šta je
- Bine - otac testova
- Bine-Simonova skala za mjerenje inteligencije u razvoju; praktični zadatak (identifikovanje djece zaostale u razvoju)
- pretpostavili su da postoji jedna opšta inteligencija - sposobnost učenja u akademskoj sredini
od mentalnog uzrasta do IQ:
- zadaci za različite razvojne nivoe: šta može prosječno dijete tog uzrasta
- računanje mentalnog uzrasta
- Štern: IQ = mentalni/kalendarski uzrast*100
- normalna distribucija testovnih rezultata: individualne razlike
- IQ 90-110 - prosječna inteligencija (približno 50%)
- devijacioni koeficijenti - odstupanje od prosjeka (standardna devijacija)
- empirijski utvrđene norme
počeci mjerenja: Golton?
- Frensis Golton je stvorio koncepte korelacije, regresije ka prosjeku, leksičke hipoteze, proučavao je nasljeđivanje psiholoških crta (posebno inteligencije), prikupljao podatke pomoću upitnika, jedan je od pionira psihometrije i psihologije individualnih razlika
- inteligenciju je nazvao “eminencija”
- stvorio je termin “eugenika” (u stvari pseudo-nauka) koja za cilj ima “unaprijeđenje genetičkih kvaliteta ljudskih populacija”
- posljedica: sterilisanje mentalno oboljelih, kriminalaca i drugih društveno nepoželjih individua
Katel i mjerenje perceptivnih sposobnosti?
- mjerenje “mentalnih sposobnosti” - fizička snaga, brzina pokreta, taktilna diskriminacija, tolerancija bola, diskriminacija težine, vrijeme reakcije na zvuk, vrijeme za imenovanje boja, vizuelna percepcija, percepcija vremena, ponavljanje slova
šta je uradio Klark Visler?
- objavljuje rad u kome prikazuje korelacije Katelovih mjera sposobnosti sa ocjenama koje su studenti dobijali na koledžu
- rezultati su pokazali da Katelove mjere “inteligencije” skoro uopšte ne koreliraju sa akademskim postignućem, niti da koreliraju između sebe
- nakon ovoga prestaje operacionalizovanje inteligencije pomoću bazičnih kognitivnih procesa i antropometrije
koja su dva važna pitanja o prirodi inteligencije?
- kakva je njena struktura? da li se inteligencija zasniva na jednoj ili više sposobnosti? ako ih ima više, koje su to sposobnosti, koji je njihov broj?
- kakva je priroda procesa inteligencije? kako taj proces teče, kakva je njegova dinamika? da li se on mijenja u zavisnostiod uzrasta?
struktura inteligencije?
unitaristi vs partikularisti
- Spirman
- Terston
- Vernon
- Katel-Hornov hijerarhijski model
- Gardner
Spirmanov model inteligencije?
dvofaktorski model inteligencije
- G faktor - opšti faktor, učestvuje u svim testovima (korelacija)
- S faktori - niz specifičnih faktora, učestvuju na određenim testovima
opšta inteligencija (G) je ključna - “mentalna energija”: shvatanje odnosa (edukacija relacija i korelata), apstraktno mišljenje vezano za govor
Terstonov model inteligencije?
model primarnih sposobnosti
- 7 posebnih mentalnih sposobnosti
- inteligenciju pojedinca opisuje profil, a ne jedna ocjena
- srž inteligencije nije G, već primarne sposobnosti
faktor R (rezonovanje) - shvatanje odnosa - liči po psihološkoj prirodi, ali to nije opšta inteligencija (G)
Vernonov model inteligencije?
prvi hijerarhijski model inteligencije
- verbalno-edukacijska: grana se na verbalne i numeričke sposobnosti
- praktično-mehanička: grana se na spacijalne, manualne i mehaničke sposobnosti
hijerarhijski modeli strukture inteligencije?
na dnu su specifični faktori, poput numeričkih, verbalnih, spacijalnih, mehaničkih sposobnosti
na drugom nivou su grupni faktori
na vrhu je G faktor - opšta sposobnost
fluidna inteligencija?
Gf
- teče kroz razne mentalne aktivnosti, “investira se”
- varijabilnost konstantna u različitim kulturama
- mjeri se kulturno nepristrasnim testovima (sadržaj poznat)
- uglavnom su testovi brzine
- plato sa 14 godina, pad posle 20
kristalizovana inteligencija?
Gc
- kristalizacija inteligencije: produkt iskustva
- varira od kulture do kulture - veći dio varijanse
- dobro uočljive primarne sposobnosti - testovi specifični
- uglavnom testovi snage
- plato zavisi od obrazovanja - porast u funkciji uzrasta/obrazovanja
Katel-Hornov hijerarhijski model?
dva grupna faktora: teorija investicije
fluidna i kristalizovana inteligencija
Goltonov pristup inteligenciji?
psihofizički pristup - istorijska preteča
inteligencija je funkcija psihofizičkih sposobnosti
- niz psihofizičkih mjerenja: pragovi osjetljivosti, tjelesna snaga
- psihofizička osnova inteligencije i predviđanje uspjeha?
KOI pristup?
kognitvino-informacioni pristup
- brzina i tačnost obrade
- sposobnost pažnje (radna memorija)
brzina obrade informacija?
- vrijeme izborne reakcije korelira sa IQ
- vrijeme inspekcije korelira sa IQ: signal, stimulus, maska (briše trag u ikoničkom pamćenju), Vi = dužina prikazivanja stimulusa - tačnost najmanje 90%
- brzina leksičkog pristupa - pronalaženje informacija o riječima
- brzina simultane obrade - podijeljenost pažnje
kapacitet radne (operativne) memorije?
inteligencija povezana sa kapacitetom radne memorije i sposobnošću manipulisanja materijala u radnoj memoriji
- kodiranje informacija u radnoj memoriji
- pronalaženje informacija u radnoj memoriji
- odgovaranje
veliki broj autora smatra da je radna memorija ključna u sposobnostima koje nazivamo inteligencijom
rezultati meta-analize 86 studija koje su se bavile odnosom radne memorije i inteligencije govore da je srednja korelacija između kapaciteta radne memorije i G faktora 0.48
Gardnerov pristup inteligenciji?
kontekstualni pristup inteligenciji
- ne postoji jedna jedinstvena, monolitna inteligencija
- postoji širok spektar inteligencija sa 7 (8) osnovnih varijeteta
- teorija višestrukih inteligencija
- jedna mjera IQ naspram raspona vještina i talenata važnih za život
empirijska osnova teorije: različiti izvori i vrste podataka
- neuropsihološki podaci: oštećenja pojedinačnih moždanih područja
- postojanje izuzetnih pojedinaca, razvojni put eksperata
- kognitivno-eksperimentalna istraživanja i ključne operacije
varijeteti inteligencije u kontekstualnom pristupu?
- lingvistička - verbalna (akademska)
- logičko-matematička (apstraktna)
- interpersonalna - socijalna, razumijevanje ponašanja, motiva i emocija drugih u interakciji
- intrapersonalna - metakognitivna, razumijevanje sebe, efikasno korišećenje prednosti i ograničenja
- spacijalna - prostorni odnosi i snalaženje u prostoru
- tjelesno-kinestetička - pokreti
muzička - pjevanje, sviranje, komponovanje - prirodnjačka - fenomeni u prirodi
polne razlike u opštoj inteligenciji?
- nema razlika na Vekslerovim testovima
- neka istraživanja sa Ravenovim matricama pokazuju polne razlike, a neka ne - neki autori smatraju da Ravenove matrice ne mjere samo G faktor, nego da obuhvataju i pojedinačne sposobnosti koje su polno različite
- nema razlika u prosječnim vrijednostima IQ skorova, postoje polne razlike u distribuciji skorova - mušarci pokazuju veću varijabilnost skorova (partikularnost distribucije), distribucija skorova kod žena je više leptikurtična (manja varijabilnost skorova)
polne razlike u složaju sposobnosti?
- verbalne sposobnosti
- vizuo-spacijalne sposobnosti
- matematičke sposobnosti
polne razlike u verbalnim sposobnostima?
tradicionalne se smatra da su bolje razvijene kod žena
razlike u rezultatima istraživanja se tumače metodološkim nedosljednostima:
- zavisi koja se vrsta verbalnih sposobnosti ispituje, jer su one vezane za različite kognitivne procese (čitanje, pisanje, rječnik, fluentnost - gdje su rezultati pretežno u korist žena)
- zavisi koja vrsta testa se koristi (analogije, anagrami, sinonimi…)
postoje drugi nalazi koji sugerišu da polne razlike u verbalnim sposobnostima nisu metodološki artefekat već stvarni nalazi
- dodatna potvrda ove hipoteze: veličina neokorteksa (uspješnost u socijalnim interakcijama) se nasljeđuje preko majke, a veličina limbičkog sistema se nasljeđuje preko očeva
polne razlike u vizuelno-spacijalnim sposobnostima?
tradicionalno se smatra da su bolje razvijene kod muškaraca
dobijeni rezultati u istraživanjima zavise od vrste ispitivane sposobnosti, vrste zadataka, da li postoji vremensko ograničenje za rad - kad su muškarci bolji
polne razlike u matematičkim sposobnostima?
matematičke sposobnosti uključuju više sposobnsoti, što usložnjava mjerenje
tradicionalno se smatra da su bolje razvijene kod muškaraca - ali rezultati pokazuju da su razlike u prosječnim skorovima male, u grupi osoba sa visokim skorovima ima više muškaraca, što se tumači u razlikama u varijabilitetu (više muškaraca ima veoma visoke i veoma niske skorove)
Flinov efekat?
u svojoj studiji skorova sa IQ testova za različite populacije tokom proteklih 60 godina, Flin je otkrio tendenciju povišenja skorova od generacije do generacija za sve zemlje za koje podaci postoje
moguća objašnjena Flinovog efekta?
- bolja ishrana
- smanjenje broja djece u porodici
- bolja edukacija
- veća sredinska kompleksnost (pametne igračke i kompjuteri)
- genetsko unaprijeđivanje ljudi
- ljudi postaju vještiji u rješavanju testa
- konsekvence: mjere na testovima su zavisne od sredinskih uticaja
- potrebna je stalna promjena normi na testovima
šta je sada sa Flinovim efektom?
- neki autori su detektovali inverzni Flinov efekat u nekoliko zemalja (Norveška, Danska, Finska) - IQ skorovi u posljednjih nekoliko godina opadaju
- neki su optužili migrante za pad populacionog IQa, ali zapravo u zemljama u kojima se to dešava nema puno migranata
- neki autori smatraju da je uzrok negativna prirodna selekcija na inteligenciji: inteligentnije individue imaju u prosjeku manje potomaka
šta sigutno uključuje inteligencija?
sposobnost učenja na osnovu iskustva i sposobnost prilagođavanja okolini
šta je inteligencija?
sposobnost učenja iz iskustva, upotrebom metakognitivnih procesa da bi se poboljšalo učenje, te sposobnost prilagođavanja okolini, što može zahtijevati različito prilagođavanje unutar različitih društvenih i kulturalnih konteksta
implicite teorije inteligencije u Kini i Tajvanu?
oni u inteligenciju uključuju interpersonalne (međuljudske) i intrapersonalne (razumijevanje samog sebe) vješine
emocionalna inteligencija?
sposobnost percepcije i izražavanja emocija, asimilacije emocija u mišljenje, razumijevanja i rezonovanja s emocijama i regulacija emocija kod sebe i drugih
socijalna inteligencija?
povezana sa emocionalnom
predstavlja sposobnost razumijevanja i interakcije sa drugim ljudima
šta je rekao Francis Galton? šta je radio?
da je inteligencija funkcija psihofizičkih sposobnosti
mjerio je inteligenciju testovima koji su imali širok raspon psihofizičkih vještina i osjetljivosti: razlikovanje težine, osjetljivost na visinu tona, tjelesna snaga…
šta je uradio Clark Wissler?
probao je da poveže Galtonove mjere inteligencije i akademski uspjeh - bezuspješno
šta je uradio Bine?
napravio je prvi test inteligencije, za djecu, koji je mjerio sposobnosti učenja u akademskom okruženju
koje elemente uključuje inteligentna misao prema Bineu?
- usmjerenost - znanje o tome šta treba uradili i kako to uraditi
- prilagodljivost - prilagođavanje strategije za izvršavanje zadataka i zatim praćenje te strategije tokom njene primjene
- kritičnost - sposobnost kritičkog vrjednovanja sopstvenih misli i aktivnosti
šta je predložio Viliam Stern?
da se umjesto “mentalnog uzrasta” koristi pojam koeficijenta inteligencije - IQ
šta su klasični koeficijenti inteligencije?
koeficijenti inteligencije koji su izraženi kao razmjera mentalnog i hronološkog uzrasta
šta se sad koristi umjesto klasičnih koeficijenata inteligencije?
mjere koje se zasnivaju na pretpostavljenim normalnim distribucijama testovnih rezultata u velikim populacijama
rezultati se zasnivaju na odstupanjima (devijacijama) od prosječnog rezultata u normalnoj distribuciji testovnih rezultata - devijacijski koeficijenti inteligencije
šta je uradio Terman?
konstruisao je prvu verziju Stanford-Bineove skale, koja se još uvijek široko primjenjuje
koje Vekslerove skale postoje?
- WAIS-3 - za odrasle (Wechsler Adult Intelligence Scale)
- WISC-3 - za djecu (Wechsler Intelligence Scale for Children)
- WPPSI - za djecu predoškolskog i ranog školskog uzrasta (Wechsler Preschool and Primary Scale of Intelligence)
koje rezultate daju Vekslerove skale?
- verbalni rezultat
- neverbalni rezultat
- ukupni rezultat - kombnacija verbalnih i neverbalnih rezultata
kako je Veksler shvatao inteligenciju?
nije je ograničavao na testovne rezultate
vjerovao je da je inteligencija središnja u svakodnevnom životu, koristimo je u odnosima sa drugim ljudima, učinkovitom obavljanju posla i uopšteno u upravljanju svojim životom
šta je faktorska analiza?
statistička metoda za podjelu konstrukata na više hipotetičkih faktora ili sposobnosti za koje istraživači vjeruju da čine osnovu individualnih razlika u postignuću na testu
dobijeni specifični faktori zavise od specifičnih postavljenih pitanja i zadataka
na čemu se zasniva faktorska analiza?
na proučavanju korelacija
koja je osnovna pretpostavka faktorske analize?
što su dva testa u većoj korelaciji to je vjerovatnije da oni mjere istu stvar
koje korake u istraživanju inteligencije sadrži faktorska analiza?
- na velikom broju ispitanika se primijeni nekoliko testova sposobnosti
- izračunaju se korelacije između tih testova
- te korelacije se statistički analiziraju da bi se svele na relativno malo broj faktora koji sumiraju rezultat ispitanika na testovima
šta je Spirman zaključio koristeći faktorsku analizu?
da kod inteligencije možemo razlikovati jedan opšti faktor - G faktor (generalni) i niz specifičnih faktora
G faktor učestvuje u postignuću na svim testovima mentalnih sposobnosti
svaki od specifičnih faktora učestvuje u postignuću na samo jednoj vrsti testova mentalnih sposobnosti - zbog svoje uske primjenljivosti su manje zanimljivi
šta je G faktor po Spirmanu?
opšti faktor koji učestvuje u postignuću na svim testovima mentalnih sposobnosti i koji je ključan za razumijevanje inteligencije
faktor koji odražava “mentalnu energiju”
šta je rekao Thurstone?
da srž inteligencije čini 7 faktora
ove faktore zove “primarne mentalne sposobnosti”
koje su Thurstone-ove primarne mentalne spoosbnosti?
- verbalno razumijevanje - mjeri se testovima rječnika
- verbalna fluentnost - mjeri se vremenski ograničenim testovima u kojima se od ispitanika traži da smisli što je moguće više riječi koje počinju određenim slovom
- induktivno rezonovanje - mjeri se testovima kao što su analogije i dopunjavanje nizova brojeva
- prostorna vizualizacija - mjeri se testovima koji zahtijevaju mentalnu rotaciju slika predmeta
- numerička sposobnost - mjeri se testovima računanja i rješavanja jednostavnih matematičkih problema
- pamćenje - mjeri se testovima prisjećanja riječi i slika
- perceptivna brzina - mjeri se testovima koji od ispitanika traže da prepozna male razlike u slikama ili da precrta određena slova u nizovima različitih slova
koji model je ponudio Gilford?
model strukture intelekta - SOI (structure od intellect)
opiši model strukture intelekta?
sadrži 150 faktora (bit much innit)
inteligenciju shvata kao kocku koja predstavlja presjeke tri dimenzije: različite operacije, sadržaji i proizvodi
šta su operacije (Gilford)?
jednostavni mentalni procesi
npr. pamćenje i evaluacija (procjenjivanje, prosuđivanje)
šta su sadržaji (Gilford)?
vrste termina koji se javljaju u problemu
npr. semantički (riječi) i vidni (slike) sadržaji
šta su proizvodi (Guilford)?
vrste traženih reakcija
npr. jedinice (pojedine riječi, brojevi ili slike), klase (hijerarhije) i implikacije
koji je Gilfordov glavni doprinos?
sugestija da u shvatanju i procjeni inteligencije trebamo uzeti u obzir različite vrste mentalnih operacija, sadržaja i proizvoda
koji su hijerarhijski modeli inteligencije? šta naglašavaju?
- Katelov
- Vernonov
- Karolov
naglašavaju strukturu inteligencije
šta Katel kaže o inteligenciji?
opšta inteligencija sadrži dva glavna subfaktora:
- fluidnu inteligenciju
- kristalizovanu inteligenciju
ovi subfaktori obuhvataju druge specifičnije faktore
šta je fluidna inteligencija?
brzina i tačnost apstraktnog rezonovanja, posebno kod novih problema
šta je kristalizovana inteligencija?
akumulirano znanje i rječnik
kako je Vernon podijeli inteligenciju?
na praktično-mehaničke i verbalno-obrazovne sposobnosti
šta je uradio Karol?
analizirao je više od 460 nizova podataka prikupljenih od 1927. do 1987. na uzorku od 130,000 ljudi
koji model je predložio Karol?
hijerarhijsku organizaciju inteligencije sa tri sloja:
1. sloj uključuje brojne uske, specifične sposobnosti (npr. sposobnost govora, brzina rezonovanja)
2. sloj uključuje različite široke sposobnosti (npr. fluidna i kristalizovana inteligencija, procesi pamćenja, vidna i slušna percepcija, lakoća produkcije ideja (slično verbalnoj fluentnosti) i brzina (koja uključuje i opštu brzinu odgovaranja i brzinu davanja tačnih odgovora))
3. sloj predstavlja opštu inteligenciju sličnu Spirmanovom G faktoru
šta naglašava informacioni pristup inteligenciji? šta zanima ove teoretičare?
naglašava procese
teoretičare obrade informacija (informacioni pristup) zanima kako ljudi mentalno manipulišu onim što uče i znaju o svijetu
šta su važni činioci inteligencije prema teoretičarima obrade informacija?
brzina i tačnost
Hunt dodaje i verbalnu nasuprot prostornoj sposobnosti, i sposobnost pažnje
šta su razmatrali Simon i Stenberg?
inteligentnu obradu složenih kognitivnih zadataka, poput onih povezanih s rješavanjem problema
ko su teoretičari brzine obrade informacija?
- Nettelbeck - vrijeme inspekcije
- Jensen - vrijeme izborne reakcije
- Hunt - brzina leksičkog pristupa i brzina simultane obrade
šta je predložio Nettelbeck?
pokazatelj inteligencije povezan sa brzinom koji uključuje kodiranje vizuelnih informacija za kratko skladištenje u radnoj memoriji
ps. bio je i džezer
opiši Nettelbeck-ovu tehniku za mjerenje vremena inspekcije?i
za svaki stimulus na ekranu se prvo prikaže fiksaciona tačka (na mjestu na kom će se pojaviti ciljni stimulus) u trajanju od 500 milisekundi (pola sekunde)
posle toga ide pauza od 360 milisekundi, a onda se pojavljuje ciljni stimulus određenog trajanja i na kraju vidna maska (stimulus koji briše trag u ikoničkom pamćenju)
ciljni stimulus sadrži dvije vertikalne linije različitih dužina koje su na vrhu poravnate vodoravnom poprečnom linijom - kraća linija može da bude ili na lijevoj ili na desnoj strani stimulusa
vidna maska se sastoji od para linija koje su deblje i duže od linija ciljnog stimulusa
zadatak ispitanika je da pregleda ciljni stimulus i odgovori na kojoj strani je kraća linija, tako što pritisne lijevo ili desno dugme prekidača koji je vezan za kompjuter koji bilježi odgovore
ključna varijabla je trajanje prikazivanja ciljnog stimulusa, a ne brzina pritiska dugmeta
vrijeme inspekcije je dužina vremena prikazivanja ciljnog stimulusa nakon kog ispitanik još uvijek pokazuje stanu na kojoj je kraća linija s tačnošću od najmanje 90%
kraće vrijeme inspekcije je u korelaciji sa višim rezultatima na testovima inteligencije u različitim populacijama ispitanika
šta je predložio Jensen?
da se inteligencija može tumačiti u smislu brzine nervnog prenosa - inteligentnija osoba je ona čiji nervni krugovi brzo prenose informacije
pošto tada nije bilo moguće mjeriti brzinu nervnog prenosa, Jensen je proučavao vrijeme izborne reakcije
šta je brzina izborne reakcije?
vrijeme koje je potrebno da od nekoliko mogućnosti izabereno jedan odgovor
šta je ustanovio Jensen?
da ispitanici koji su imali kraće vrijeme reakcije imaju viši koeficijent inteligencije, i obrnuto
u nekim istraživanjima su ispitanici sa višim koeficijentom inteligencije takođe imali kraće vrijeme pokreta
kako je Jensen mjerio brinu izborne reakcije?
ispitanici su sjedjeli ispred ploče na kojoj je niz svjetala, držali su ruku na srednjem dugmetu, kad se jedno svjetlo upali trebali su da ga što brže ugase pritiskom na odgovarajuće dugme koje je ispod svjetla
eksperimentator je mjerio brzinu izvođenja ovog zadatka - vrijeme od trenutka kad se upali svjetlo do trenutka kad se prst pomjeri sa dugmeta
šta su Bors i sar. ustanovili o Jensenovom zadatku?
da promjene broja svjetala i veličine vidnog ugla na aparatu mogu smanjiti korelaciju između koeficijenta inteligencije i vremena reakcije - pa je veza između vremena reakcije i inteligencije nejasna
šta je predložio Hunt? šta ga je posebno zanimalo?
predložio je mjerenje inteligencije s obzirom na brzinu
posebno ga je zanimala verbalna inteligencija
na šta se fokusirao Hunt?
na brzinu leksičkog pristupa - brzinu kojom možemo pronaći informacije o riječima skladištene u našem dugoročnom pamćenju
kako je Hunt mjerio brzinu leksičkog pristupa?
mjerenjem vremena reakcije na zadatku upoređivanja slova
na zadatku se ispitanicima pokazuju parovi slova poput “AA”, “Aa” i “Ab” - za svaki par trebaju da odrede jesu li slova koja ga čine istog imena (npr. Aa jesu, a Ab nisu) i jesu li slova fizički identična (npr. AA jesu, a Aa nisu)
Hunta je posebno zanimala razlika u brzini između zadatka poređenja po imenu i zadatka poređenja po fizičkim obilježjima
osobama sa nižim verbalnim sposobnostima treba više vremena za postizanje pristupa leksičkim informacijama nego onim sa višim
šta su Hunt i Lansman radili i zaključili?
proučavali su sposobnost ljudi da podijele pažnju kao funkcijun inteligencije
zaključili su da inteligentniji ljudi bolje dijele vrijeme između 2 zadtaka i bolje obavljaju oba
kako teorije obrade informacija objašnjavaju razlike u inteligenciji? šta sugerišu njihovi nalazi?
razlike u inteligenciji objašnjavaju razlikama u brzini različitih oblika obrade informacija: vremenu inspekcije, izbornom vremenu reakcije i vremenu leksičkog pristupa (svi zadaci su u korelaciji sa mjerama inteligencije)
nalazi sugerišu da je viša inteligencija povezana sa brzinom različitih sposobnosti obrade informacija, uključujući:
- brže kodiranje informacije u radnom pamćenje
- brže pronalaženje informacija u radnom pamćenju
- brže odgovaranje
šta je Nettelbeck predložio o dugoročnom pamćenju?
da postoji razlika između početnog pronalaženja i stvarnog dugoročnog učenja - postignuće na početnom pronalaženju je posredovano brzinom obrade, dugoročno zadržavanje novih informacija nije (nego je posredovano drugim kognitivnim procesima, npr. strategijama ponavljanja)
brzina obrade informacija može da utiče na početno postignuće u zadacima prisjećanja i vremena inspekcije, ali nije povezana sa dugoročnim učenjem
inteligencija i radno pamćenje?
novija istraživanja sugerišu da bi kritična komponenta inteligencije mogla da bude radno pamćenje
šta su tvrdili Kyllonen i Christal?
da bi inteligencija mogla da bude tek nešto više od radnog pamćenja
ispitivanje Turner-a i Engle-a?
ispitanici su radili niz zadataka radnog pamćenja
postavljanje cilja i planiranje je sposobnost prikladnog usmjeravanja na relevantne podsticaje i zanemarivanje ili odbacivanje irelevantnih
šta neke reakcije čini prikladnim ili neprikladnim, a neke podsticaje relavantnim ili irelevantnim?
kontekst u kom se javljaju
šta kažu kontekstualisti?
da se inteligencija ne može razumjeti van njenog konteksta stvarnog svijeta
kontekst inteligencije se može posmatrati na svakom nivou analize - užem, u slučaju porodičnog okruženja, i širem, u slučaju čitave kulture
njih posebno zanima uticaj kuluralnog konteksta na inteligenciju
kako kontekstualisti vide inteligenciju?
kao nerazdvojivo povezanu sa kulturom, kao nešto što kultura stvara da bi definisala prirodu prilagođavanja unutar nje i objasnila zašto su neki ljudi uspješniji od drugih u zadacima koje kultura cijeni
šta proučavaju kontekstualisti?
odnos inteligencije i spoljnjeg svijeta u kom se razvija
istraživanje Kola i sar.?
kros-kulturalno istraživanje
od odraslih u jednom afričkom plemenu su tražili da grupišu nazive koji predstavljaju pojmove
u zapadnoj kulturi se pojmovi razvrstavaju hijerarhijski (a manje inteligentni ljudi grupišu funkcionalno)
ljudi iz ovog plemena su grupisali funkcionalno, sve dok ih nisu pitali kako bi glupa osoba grupisala
rekli su da bi glupa osoba grupisala hijerarhijski - svo vrijeme su znali tako da grupišu samo im je to bilo glupo
istraživanje Sarasona i Dorisa?
ispitivali su koeficijente inteligencije amerikanaca italijanskog porijekla - prva generacija djece je u prosjeku imala IQ=87
neki su tada isticali nasljeđe i druge nesredinske faktore kao osnovu niskog IQa
šta je uradio Goddard?
proglasio je 79% italijanskih doseljenika “slaboumnima”, ali i 80% jevreja, mađara i rusa
tvrdio je da je sa tim deficitom inteligencije povezana i moralna dekadencija - predložio je da se njegovi testovi inteligencije primijene na sve doseljenike i da se oni koji ne zadovoljavaju standard ne puštaju u SAD (joke’s on him)
šta uočava Ceci kod Godardovih rezultata?
da novije generacije američkih učenaka italijanskog porijekla danas postižu nešto nadprosječne koeficijente inteligencije, a i druge grupe koje je Godard ocrnio
ovo je posljedica kulturne asimilacije, uključujući integrisano obrazovanje
šta su kulturalno relevantni testovi?
testovi koji uključuju vještine i znanja povezana sa kulturalnim iskustvom u određenoj sredini
šta su Baltes i sar. napravili?
test koji mjeri vještinu savladavanja praktičnih aspekata svakodnevnog života
istraživanje Vagnera?
ispitivao je sposobnost pamćenja u američkoj i marokanskoj kulturi
zaključio je da nivo prisjećanja zavisi od sadržaja koji treba zapamtiti - kulturalno relevantan sadržaj se pamtio bolje od onog koji nije relevantan
šta je predložio Vagner?
da bi kod testova koji nisu konstruisani tako da smanje učinke kulturalnih razlika, ključ kulturalno specifičnih razlika u pamćenju moglo biti znanje i upotreba metamemorijskih strategija, prije nego stvarne strukturalne razlike u pamćenju
istraživanje u Keniji?
kenijska djeca znaju mnogo o prirodnim biljnim ljekovima za koje vjeruju da spriječavaju infekcije, a zapadnjačka ne
koji konteksti utiču na postignuće po Ceciju?
- mentalni kontekst (je li vidnoprostorni zadatak kopovina kuće ili provaljivanje u kuću)
- društveni kontekst (je li zadatak muški ili ženski)
- fizički kontekst (da li se zadatak radi na plaži ili u laboratoriji)
šta je Ceci pronašao istraživanjem uticaja konteksta?
- dječaci lošije rješavaju zadatak kad je prikazan kao pečenje kolača, a bolje kad je isti prikazan kao punjenje baterija
- brazilske sluškinje lako računaju procente kad je zadatak prikazan kao kupovina hrane, a teško kad je kupovina ljekovitog bilja
- siromašna brazilska djeca koja su ulični prodavci lošije i teže rade složene aritmtičke zadatke u školi, ali vrlo lako prilikom prodaje
znači: kontekst u kom je zadatak prikazan utiče na uspješnost na testu
šta je predložio Gardner?
teoriju višestrukih inteligencija
šta kaže teorija višestrukih inteligencija?
postoji 8 različitih inteligencija koje su relativno nezavisne jedna od durge - svaka je odvojeni sistem funkcionisanja, ali mogu da stupe u interakciju kako bi proizveli ono što vidimo kao inteligentno ponašanje
svaka sposobnost je posebna inteligencija, a ne samo dio jedne cijeline
koja je glavna razlika između Gardnerove teorije i faktorskih teorija?
Gardner je koristio drugačije izvore podataka za utvrđivanje 8 inteligencija
šta je Gardner uradio da bi utvrdio svojih 8 inteligencija?
koristio je konvergentno djelovanje, prikupljao je podatke iz više izvora i koristio je više vrsta podataka
koje “znakove” je koristio Gardner kao kriterijume za otkrivanje posebne vrste inteligencije?
- kod povrjede mozga oštećenje ili očuvanost određenog dijela mozga može uništiti ili poštedjeti određenu vrstu inteligentnog ponašanja
- postoje pojedinci koji pokazuju izuzetnu sposobnost u određenoj vrsti inteligencije
- moguće je identifikovati jednu ili nekoliko sržnih operacija koje su uključeneu izvođenje određene vrste inteligentnog ponašanja
- specifična razvojna istorija vodi osobu od početnika do stručnjaka, zajedno sa nejednakim nivoima stručnog izvođenja
- specifična evoluciona istorija, u kojoj se povećanje inteligencije povezuje sa poboljšanim prilagođavanjem sredini
- kognitivno-eksperimentalna istraživanja nalaze da postoje razlike u postignuću na zadacima koji se odnose na različite vrste inteligencije, a slična postignuća na različitim zadacima koji mjere istu vrstu inteligencije
- saglasni podaci iz psihometrijskih testova upućuju na različite inteligencije
- mogućnost kodiranja u sistemu simbola, ili u kulturalno smišljenom području
koje inteligencije navodi Gardner?
- lingvistička inteligencija
- logičko-matematička inteligencija
- spacijalna (prostorna)
- muzička
- tjelesno-kinestetička
- interpersonalna
- intrapersonalna
- naturalistička (prirodnoslovna)
gdje su koristi lingivstička inteligencija?
čitanje, pisanje, razumijevanje jezika
gdje su koristi logičko-matematička inteligencija?
rješavanje matematičkih zadataka, logičko rezonovanje
gdje su koristi spacijalna inteligencija?
dolaženje sa jednog mjesta na drugo, snalaženje na karti, slaganje stvari (npr. u gepek)
gdje su koristi muzička inteligencija?
pjevanje, sviranje, procjenjivanje sturkture muzičkog djela
gdje su koristi tjelesno-kinestetička inteligencija?
ples, sport, trčanje, bacanje
gdje su koristi interpersonalna inteligencija?
odnosi sa drugim ljudima, razumijevanje ponašanja, motivacije, emocija… drugih osoba
gdje su koristi intrapersonalna inteligencija?
razumijevanje sebe - ko smo, šta nas pokreće, kako se možemo promijeniti s obzirom na naša ograničenja, koji su naši interesi
gdje su koristi naturalistička inteligencija?
razumijevanje obrazaca u prirodi
kakvo je Gardnerovo shvatanj psihičkog?
modularno - različite sposobnosti se mogu izolovati s obzirom na njihov nastanak u različitim djelovima (modulima) mozga
ovo kažu i drugi teoretičari modularnosti
šta kažu Nettelbeck i Young za Gardnerovu modularnost?
dovode je u pitanje
kažu da fenomen sačuvanog specifičnog kognitivnog funkcionisanja kod autističnog savanta nije dokaz modularne inteligencije, nego da dugoročno pamćenje i specifične sposobnosti savanta nisu stvarno inteligentni
koja je Stenbergova teorija inteligencije? šta naglašava?
trijarhijska teorija ljudske inteligencije - naglašava razmjeru u kojoj različiti aspekti inteligencije djeluju zajednički
ljudi mogu koristiti svoju inteligenciju na mnoge različite probleme
šta sadrži inteligencija prema Stenbergu?
3 aspekta koji se bave odnosom inteligencije sa unutrašnjim svijetom pojedinca, iskustvom i spoljašnjim svijetom
odnos inteligencije i unutrašnjeg svijeta (Stenberg)?
ovaj dio teorije naglašava procese obrade informacija, koji se posmatraju u smislu tri različite komponente:
- metakomponente - izvršni procesi (npr. metakognicija, planiranje, praćenje i evaluacija rješavanja problema)
- komponente izvođenja - procesi nižeg reda koji se koriste za izvršavanje naređenja metakomponenata
- komponente sticanja znanja - procesi koji se koriste za učenje načina rješavanja problema
komponente su međuzavisne
odnos inteligencije i iskustva (Stenberg)?
iskustvo može da stupi u interakciju sa sve tri vrste komponenti obrade informacija
svi se suočavamo sa zadacima i situacijama u kojima imamo različite količine iskustva
što je zadatak poznatiji to njegovi aspekti postaju više automatski - zahtjevaju malo svjesnog napora za izvođenje
novi zadaci postavljaju različite zahtjeve koji traže više inteligencije pojedinca
intelektualno najpodsticajniji zadaci su oni koji su izazovni i zahtjevni, ali ne previše
odnos inteligencije i spoljašnjeg svijeta?
različite komponente inteligencije se primjenjuju na iskustvu da bi poslužile trima funkcijama u kontekstu stvarnog života:
- prilagođavanje pojedinca na postojeću okolinu
- oblikovanje svoje okoline sa ciljem stvaranja nove okoline
- izbor novih okolina
prilagođavanje se vrši pri upoznavanju sa novom okolinom i nastojanju da se smisli kako u njoj uspjeti
kako Stenberg opisuje inteligentnu osobu? koja je svrha inteligencije?
kao nekoga ko zna svoje jake i slabe strane, i nalazi načine da koristi ono u čemu je dobar i kompenzuje ili ispravi ono u čemu je loš
svrha inteligencije je da se maksimalno iskoriste sopstvene jake strane i pronađu načini da se poprave slabe, ili da se barem mirno živi sa njima
istraživanje koje je provjeravalo valjanost trijarhijske teorije (Stenberg)?
spoiler: valjana je
pretpostavili su da će prilagođavanje učenja i procjenjivanja studenata njihovim sposobnostima dovesti do poboljšanja njihovih rezultata (rada)
studenti su razvrstani prema jednom od 5 obrazaca sposobnosti:
- visoki samo u analitičkim sposobnostima
- visoki samo u kreativnoj sposobnosti
- visoki samo u praktičnoj sposobnosti
- visoki u sve tri sposobnosti
- nisu visoki ni u jednoj od tri sposobnosti
onda su nasumično raspoređeni u jednu od 4 grupe, u kojima se naglašavalo učenje koje je bilo zasnovano na:
- ili pamćenju
- ili analitičko
- ili kreativno
- ili praktično
posle toga je procijenjeno postignuće studenata koje se zasniva na ili pamćenju, ili analitičko, ili kreativno ili praktično
studenti koji su smješteni u grupu u kojoj je nastava bila prilagođena njihovim jakim snagama u smilsu obrasca sposobnosti su postigli bolji uspjeh od studenata koji su bili “pogrešno” smješteni
podučavanje svih studenata da u potpunosti koriste sve svoje analitičke, kreativne i praktične sposobnosti je dovelo do poboljšanog akademskog uspjeha svih studenata, bez obzira na njihov obrazac sposobnosti
na šta ukazuje Stenbergovo istraživanje koje je provjeravalo valjanost njegove teorije? zašto?
na potrebu za promjenama u procjeni inteligencije
zato što su postojeće mjere inteligencije jednostrane - prvenstveno mjere analitičke sposobnosti, a vrlo mala ili ni malo kreativne i praktične aspekte inteligencije
