samenwoningsrecht

Question 1

wettelijke samenwoning België

Answer 1

» Beperkt vermogensrechtelijk kader
» Enige vereiste: beperkt tot 2 mensen → er moet geen romantische/seksuele component zijn
» Eenvoudige eenzijdige beëindiging (art. 1476, §2 oud BW)
» Beperkt primair stelsel. ! Let op: afwezigheid hulpplicht → geen recht op onderhoudsuitkering
» Secundair stelsel (art. 1478 oud BW) (≈ zuivere SVG):
- Onverdeeldheid wordt vermoed, weerlegbaar bij bewijs eigendom
- Notariële samenlevingsovereenkomst → SVG met correcties
*! Gemeenschap van goederen kan niet bedongen worden
* TIGV niet zeker, maar meerderheid stelt dat het wel mogelijk is (enkel intern als GV, extern als gemeenrechtelijke onverdeeldheid)
*! Geen wettelijke basis om theorie van HVD naar analogie toe te passen
» Bij overlijden: VG/recht op huur gezinswoning en huisraad (art. 4.23 BW)

Question 2

feitelijke samenwoning België

Answer 2

» Geen vermogensrechtelijk kader → toepassing gemeen verbintenissen- en goederenrecht (zoals ongerechtvaardigde verrijking)
» Onderhandse samenlevingsovereenkomst mogelijk
» Vlaanderen: bescherming medehuurschap (art. 52 WHD): toetreden als huurder → zelfde rechten en plichten + huur verderzetten

Question 3

feitelijke samenwoning: mogelijke systemen

Answer 3

enkel ad hoc rechtsgevolgen
- Vlaanderen
- Engeland & Wales
- Duitsland
- Nederland

beperkt vermogensrechtelijk regime
- Zweden

de facto gelijkstelling met huwelijk
- Nieuw-Zeeland
- Kroatië

absoluut geen rechtsgevolgen

Question 4

feitelijke samenwoning: E&W

Answer 4

bescherming voor huur: recht op huur verkrijgen + huur verderzetten

Question 5

feitelijke samenwoning: Duitsland

Answer 5

bescherming LLP (dus enkel in geval van overlijden): tot 30 dagen na overlijden gebruik blijven maken van gezinswoning

Question 6

feitelijke samenwoning: Nederland

Answer 6

bescherming medehuurschap: toetreden als huurder → zelfde rechten en plichten + huur verderzetten

Question 7

feitelijke samenwoning: Zweden

Answer 7

uitgestelde gemeenschap van goederen = tijdens samenwoning onder SVG, maar bij einde wordt gemeenschap gecreëerd = gelijke verdeling van het vermogen van de samenwoning (gezinswoning en huisraad). Dit is een opt-out systeem

↔ Huwelijk: vermogen = aanwinsten + erfenis/schenking

Question 8

feitelijke samenwoning: N-Z

Answer 8

uitgestelde gemeenschap van goederen voor gekwalificeerde feitelijke samenwoning (>3 jaar feitelijk samenwonen, uitzonderlijk vroeger door rechter)

Question 9

feitelijke samenwoning: Kroatië

Answer 9

uitgestelde gemeenschap van goederen voor gekwalificeerde feitelijke samenwoning (>3 jaar feitelijk samenwonen of gemeenschappelijk kind)

Question 10

wettelijke samenwoning: mogelijke systemen

Answer 10

geregistreerd partnerschap bestaat niet (meer)
- Duitsland

beperkt vermogensrechtelijk regime
- België
- Frankrijk

huwelijks bis
- Engeland & Wales
- Nieuw-Zeeland
- Nederland

Question 11

wettelijke samenwoning: Duitsland

Answer 11

gaat potentieel veranderen in 2025 met Verantwordungsgemeinschaft: niet beperkt tot affectieve, romantische, seksuele relaties + kan tot 6 personen. Veel zaken regelen op allerlei niveaus
- Laagste niveau: recht op informatie in ziekenhuis, …
- Hoogste niveau: Zugewinngemeinschaft (wettelijk stelsel van verrekening van aanwinsten). Dit kan enkel tussen 2 personen

Question 12

wettelijke samenwoning: Frankrijk

Answer 12

pacte civil de solidarité

Question 13

wettelijke samenwoning: E&W

Answer 13

zelfde stelsel als dat voor gehuwden bestaat (equitable distribution)

Question 14

wettelijke samenwoning: N-Z

Answer 14

uitgestelde gemeenschap van goederen, volledig gelijkgesteld met huwelijk (geen gekwalificeerde samenwoning vereist)

Question 15

wettelijke samenwoning: Nederland

Answer 15

-Primair stelsel: volledig hetzelfde (bescherming gezinswoning, bijdrage in lasten)
-Secundair stelsel: volledig hetzelfde = beperkte gemeenschap van goederen/gemeenschap van aanwinsten
↔ België: secundair stelsel kan zelfs niet contractueel bedongen worden
-Volledig gelijkgeschakeld recht op alimentatie/onderhoudsuitkering
↔ België: enkel indien contractueel bedongen
-Erfrecht volledig gelijkgesteld
↔ België: enkel recht op VG/huur op gezinswoning en huisraad

Question 16

keuzeargument: pro en contra

Answer 16

» Pro (EHRM):
- Geen discriminatie in het feit dat gehuwde partners anders worden behandeld dan ongehuwde partners

» Contra:
- Keuze vrij en rationeel: geen invloed van partner?
- Informatie bijstand: foutieve indruk dat samenwoners gelijkgeschakeld zijn, want: vaak gelijk in sociaal en fiscaal recht (zelfde erfbelasting, maar niet zelfde erfrechtelijke bescherming)
- Weinig samenwoners gaan naar notaris
- Optimism bias: communicatie tussen partners is niet altijd evident

Question 17

standpunten GWH mbt keuzemenu

Answer 17

1. Aanvaarding bijzonder geprivilegieerd statuut huwelijk. Elk verschil in behandeling is gebaseerd op objectief element = duidelijk verschil in juridische toestand op vermogensrechtelijk vlak
   » Gemeenschap die gevormd wordt door ongehuwde partners kan niet met zelfde zekerheid worden aangetoond als gemeenschap gevormd door gehuwde partners
2. Keuzeargument: gekozen statuut = objectief element
3. Nuance: steeds beoordeling in concreto: daadwerkelijk redelijk en proportioneel verschil in licht van het doel van de maatregel?
   » Dringende en voorlopige maatregelen: max termijn van 1 jaar enkel voor wettelijke samenwoning = schending gelijkheidsbeginsel
   » Verschillende erfrechtelijke regeling = geen schending gelijkheidsbeginsel (keuzeargument)
   » Preferentiële toewijzing:
   - Tussen verschillende huwelijksstelsels: geen schending gelijkheidsbeginsel, maar wel door wetgever uitgebreid
   - Tussen huwelijk en wettelijke samenwoning: wel schending gelijkheidsbeginsel, want: doelstellingen preferentiële toewijzing = minimum solidariteit en goede trouw binnen elke geïnstitutionaliseerde samenlevingsvorm
   - Feitelijke samenwoning: vermoedelijk geen schending
   - = Punctuele gelijkstelling van statuten (geen bredere assimilatie)