Samenvatting Flashcards
Welke 3 onderdelen staan er in het advies?
Mondhygiene, voeding, fluoride
Waarom voeren we soms restauratieve/invasieve behandelingen uit?
Om mondhygiene mogelijk te maken
Waarvan is het afhankelijk hoeveel carieus weefsel je weghaalt?
Van de diepte van de laesie
Wat is de eerste optie bij jeugdigen als het gaat om invasief behandelen?
Slicen > eventueel duraphat erbij
Waarom wil je als eerst gaan slicen?
Op deze manier wordt het element bijgeslepen zodat mondhygiëne mogelijk is. Hiermee zorg je ervoor dat de ouders en het kind bewust worden van het feit dat de verantwoordelijkheid bij henzelf ligt als het gaat om de ziekte cariës
Coachen en arrested laten worden
Wat gebruik je wanneer Duraphat onvoldoende is?
SDF
Waarom voer je een restauratie uit? (8)
- mogelijk maken mhg
- herstel vorm
- herstel functie
- oraal comfort
- voorkomen gevaar pulpa
- gevoeligheid
- kans op migreren
- esthetiek
Wat valt er onder micro-invasief?
Slicen, sealant (in glazuur) (2)
Wat valt er onder non-invasief?
Duraphat lak, preventie (1)
Welk restauratiemateriaal wordt bij voorkeur gebruikt bij de blijvende molaren?
Composiet
Welk restauratiemateriaal wordt bij voorkeur gebruikt bij een melk molaar?
Compomeer (mix materiaal, minder slijtvast)
Glasionomeer is goed bestand tegen vocht. Waarbij is het handig om dit toe te passen?
Klasse I bij kinderen (V bij volwassenen). Doorbrekende elementen + lage spanningsboog. Ook is het goed om bij ouderen toe te passen
Waardoor kan sneller slijtage optreden bij composiet?
Knarsen
Wat is de isthmus?
versmalling: smalste deel restauratie
Waarom worden elementen droog geblazen bij het detecteren van cariëslaesies?
Om vroege laesie zichtbaar te maken
Hoe kan de doorschemering van de pulpa inzichtelijk worden gemaakt?
Door te spelen met het licht
Waarom worden er Bitewings gemaakt?
Om eventuele problematiek approximaal inzichtelijk te maken
Als er veel cervicale problemen zijn, ga je er dan eerder vanuit dat het actieve of inactieve laesies zijn?
Actieve
Welk detectiemiddel kan bij dentine, vooral in het front worden gebruikt?
FOTi
Welk detectiemiddel is handig bij glazuur en niet bij dentine?
QLF
Hoeveel eetmomenten worden er maximaal bij een kind geadviseerd?
max. 5
Vanaf welke leeftijd poetst een kind met volwassen/kinder tandpasta?
Vanaf 5 jaar
Waarom is het slim om de ouders vanaf de geboorte al te laten poetsen
Zodat het in het systeem komt
Welk effect van fluoride is het meest belangrijk?
Post-eruptief
Is de mondvloeistof in rust onder- of oververzadigd met ionen?
Oververzadigd
Wanneer raakt de mondvloeistof onderverzadigd met ionen?
Na een zuuraanval. De H+ ionen vangen hydroxyl-apatiet en fluoride-apatiet weg
Wat gebeurt er als je in een keer een hoge concentratie fluoride toedient.
Heeft alleen effect op de oppervlaktelaag. Er is geen volledige remineralisatie mogelijk
Bij een hoge mineraalconcentratie in oplossing vindt er met name neerslag van mineralen in de oppervlaktelaag
plaats. Bij lage mineraal-concentratie vindt de eremineralisatie in de gehele laesie plaats.
Stel een kind heeft een hoog cariës risico, vanaf welke leeftijd mag er dan met een volwassen tandpasta worden gepoetst? Wat is hiervan de reden?
Vanaf 3/3,5 jaar
Op dit moment zijn de incisieven in BK uitontwikkeld. Op deze manier wordt fluorose voorkomen (esthetiek)
Wat is het effect van Xylitol?
Remt metabolisme bacteriën (ook na uitspugen)
Is een sealant tegenwoordig preventief of invasief?
Invasief
Is het altijd nodig om carieus weefsel te verwijderen?
Als goede mondhygiëne mogelijk is niet
Wanneer is het volledig verwijderen van carieus weefsel noodzakelijk?
Alleen perifeer
Bij centraal is het overbehandeling
Waarom wordt er in de regel niet bij blijvende elementen gesliced?
Vanwege de esthetiek
Waarom is het niet verstandig om cariësdetector te gebruiken?
De kans is groot dat er dan ook gezond weefsel wordt verwijderd (je kan niet alleen perifeer aanbrengen)
Behandel je bij glazuurlaesies invasief?
Eigenlijk nooit (zowel hoog als laag risico). Vrijwel altijd preventief
Dentine laesies worden ingedeeld in 3 delen. Waar houdt je rekening mee als de laesie minder dan 1/3 van het dentine betreft?
Laag risico
Hoog risico
Bij laag risico: Preventief
1. Is het goed schoon te houden? = (aanvullend) advies cariës preventie
2. Bijslijpen nodig?
Bij hoog risico afweging > kans groter invasief
Dentine laesie (< 1/3)
- Approximaal: gecaviteerd?
Ja?
Nee?
- Occlusaal?
- Preventief en invasief
- Alleen preventief
- Sealant gewenst?
Dentine laesie (1/3 - < 2/3) = middelste deel dentine (moeilijkste catagorie)
- Approximaal:
- Occlusaal:
- Meestal preventief en invasief
- Sealant (+ uitslijpen) of restauratie
Waardoor kunnen elementen gaan migreren?
Als een laesie weg carieert of volledig afwezig is. Er kan verschuiving plaatsvinden
Wat is het verschil tussen flowable en een sealant?
Flowable is meer gevuld. Sealand beval helemaal geen vulstof
Hoe lang kan een composiet restauratie in de molaarstreek aanwezig zijn?
15 jaar
Wat kan er gebeuren op de isthmus?
Breuk van materiaal
Wat is het voordeel van het plaatsen van een dummy?
Het zorgt ervoor dat gezond weefsel wordt bespaard
De risicogroep is bepalend voor je behandeling, maar kan veranderen. Waarbij moet je alert zijn?
Bij doorbraak van elementen en andere factoren die van invloed zijn voor een hoog risico
Waarvoor wordt gekozen wanneer slicen bij een melkelement niet haalbaar is?
voor restauratie of Hall kroon
Wat is zacht dentine?
Dentine dat vervormt onder druk van een instrument en dat makkelijk verwijderd kan worden met een hand excavator.
Wat is leerachtig dentine?
Dentine dat niet vervormt onder druk van een
instrument, maar dat nog steeds makkelijk verwijderd kan worden met een hand excavator. Leerachtig dentine is de overgang tussen zacht en stevig dentine, het verschil tussen leerachtig en stevig dentine kan klein zijn
Wat is stevig dentine?
Dentine waarbij iets kracht nodig is om het te verwijderen met een handexcavator
Wat is hard dentine?
dentine dat alleen verwijderd kan worden met een boor of als er flink kracht wordt gezet met een zeer scherpe handexcavator.
Na verwijdering kan met de sonde een krassend geluid (‘çri dentaire’) gehoord worden
Hoe kan het krassende geluid met een sonde op hard dentine worden genoemd?
çri dentaire
Stelling: Afhankelijk van de diepte van de laesie wordt centraal alleen het zachte dentine geëxcaveerd (bij diepe laesies) of tot leerachtig of stevig dentine (bij minder diepe laesies).
Juist
Welk hoekstuk mag niet bij kinderen worden gebruikt?
Airrotor
Tot aan waar bevinden matigdiepe laesies zich?
En diepe leasies?
- in middelste derde deel dentine (perifeer verwijderen tot hard, centraal tot leerachtig, stevig)
- in buitende derde deel dentine (perifeer verwijderen tot hard, centraal verwijderen tot zacht)
Op welke manier kan erosieve schade vergroot worden?
Door abrasie en attritie
Waardoor wordt de erosiviteit van voeding bepaald?
Door de pH en de buffercapaciteit hiervan
Tot met welke ICDAS boor je niet?
1 t/m 3
Boor je bij ICDAS 4 - 5?
hangt van de patiënt af: cariesrisico, plek van cariës
Boor je bij ICDAS 6?
hangt ook van de patiënt af: maar bijna zeker van restaureren
Wat staat er in de richtlijn voor wortelcariës? (2)
- Basisadvies cariespreventie, korter recallinterval, extra keer poetsen / spoelen, Duraphat tandpasta 1x pd (onvoldoende dan 2x pd, dit onvoldoende dan aangevuld met professionele Fluoride maatregelen)
- Invasief ingrijpen altijd zo lang mogelijk uitstellen, moment van ingrijpen afhankelijk van laesies, risico op schade en belastbaarheid patiënt. Voorkeur: vrijleggen om mondhygiëne mogelijk te maken
Wat staat er in de richtlijn voor jeugdigen? (4)
- Voorkom cariës: geef ouder informatie
- Eerste tandje —> naar de tandarts
- Advies cariespreventie is de basis
- Carieslaesies? Basis en eventueel aanvullend advies cariespreventie, bij gevorderde dentinelaesies eventueel aangevuld met aanvullende invasieve maatregelen
De omstandigheden van de patiënt zijn niet statisch. Wat wordt hiermee bedoeld?
Dat er wisselende dingen kunnen voorkomen in het leven:
- Thuis / -uitwonend
- Werk
- Ziekte
- Major life events
Welk materiaal heeft een chemische hechting (verbindt meteen met tandweefsel)
GIC
Hoe hecht Macromechanische retentie (amalgaam) zich?
Het hecht zich aan de hand van de vorm van de preparatie
Welke materialen hechten mbv adhesiefsysteem (etsen, primer, bonding)?
Composiet en compomeer
Wat leidt tot verschillende adhesiefsystemen?
Verschil in hechting aan dentine en glazuur
Wat zijn 3 voordelen van een duurzame adhesieve verbinding?
- Geen noodzaak tot uitbereiding preparatie met als doel houvast van restauratiemateriaal
- Element kan worden versterkt
- Geen of minder microlekkage
Waardoor is GIC chemisch hardend (conventioneel)?
Door een zuur-base reactie
Hoe kan het dat GIC licht uithardend is?
Doordat het kunststof gemodificeerd is
- snel verlopende polymerisatiereactie en langzamer verlopende zuur-base reactie
- gebruik conditioner aanbevolen
Wat is het verschil tussen GIC en composiet/compomeer? (3)
- Slijtvastheid / breukweerstand minder dan composiet/compomeer, daardoor minder geschikt
voor klasse II restauraties. Voor kindertandheelkunde occlusaal kan het wel gebruikt worden. - Kleur en kleurstabiliteit minder dan composiet/compomeer, daardoor minder geschikt voor frontrestauraties. Blijft minder lang mooi.
- Kan het beste tegen vocht ivm composiet en compomeer, dus als je een sealant maakt in een
element die niet volledig is doorgebroken, waardoor de kans op vocht vrij groot is gebruik je
GIC.
Waarbij/hoe wordt GIC toegepast? (5)
- ART (atraumatic restorative treatment) komt van oorsprong uit ontwikkelingslanden, kan zonder
elektriciteit gebruikt worden (uithardingslamp) - Melkmolaren (occlusaal)
- Wortelcarieslaesies / cervicale laesies (kleur verandert snel, dus esthethisch minder mooi)
- Tijdelijke restauratie
- Sealant
Wat zijn kenmerken van compomeer, waarbij wordt het gebruikt en welk systeem? (7)
- Andere naam: polyzuurgemodificeerd composiet
- Combineert eigenschappen composiet en glasionomeercement
- Wordt met name (bijna altijd) in de kthk toegepast (restauratie melkmolaren), klasse 1 of 2
- Niet etsen, primer, bonden, maar tweestapssysteem «
- Betere breukweerstand dan GIC
- Minder slijtvast dan composiet daarom hiervoor de voorkeur in kthk
Wat zijn kenmerken voor amalgaam? (10)
- Samenstelling en uithardingsreacties
- Verwerking en randvoorwaarden
- Klinisch gedrag
- macromechanische hechting
- Kwikhygiene
- Amalgaam wordt in het Nederlandse mondzorg vrijwel niet meer gebruikt. Elders wel.
- In EU vanaf 2018 niet meer gebruiken bij melkdentitie, zwangere vrouwen en vrouwen die
borstvoeding geven. - Vanaf 2019 verplicht: amalgaamafscheider en voorgedoseerde capsules (uit schuurmachine)
- 2022-2030: Verbod op gebruik amalgaam
- In andere landen wordt het meer gebruikt want praktisch en goedkoop
Uit welke bestanddelen bestaat amalgaam? (5)
Definitie: metaallegering waarvan Hg een van de bestanddelen is:
- Zilver 65-70%: vergroot sterkte, expansie en verkleint kruip
- Tin 26% - 29%: vergroot kruip, contractie, corrosie en verkleint sterkte, hardheid en
uithardingstijd.
- Koper 3-6%: vergroot hardheid, sterkte expansie en dofheid verkleint kruip
- Zink 0-2% : vergroot plasticiteit amalgaam
+ Kwik = amalgaam
Wat is de geschiedenis van restauratie materiaal (4)
- Eerst was het in het oude China een zilverpasta
- Rond 1700 verwijdering carieus weefsel en vullen met lood- of tinfolie (lood —> plomberen)
- Rond 1800 vijlsel van zilveren munten + kwik
- 1896 verbeteringen door Black
Op welke manier wordt amalgaam verwerkt? (5)
- Condenseren = verdichten: door goed aandrukken
- mengsel wordt in caviteit samengeperst, aandrukken in lijnhoeken en punthoeken, adaptatie tegen wanden
- overmaat kwik wordt omhoog geperst
- laagjes van 1 mm
- caviteit ruim overvullen, overtollig kwik wordt dan door het bijsnijden en modelleren verwijderd
Waarmee dient rekening te worden gehouden wanneer er met amalgaam wordt gewerkt? (3)
- Voorwaarden preparatie en matrix (NB! amalgaam hecht niet aan tandweefsel)
- Corrosie randspleet (selfsealing), expansie, kruip (creep, flow), fractuur restauratie (isthmus, rand
(ditching)) en fractuur knobbels - Werken met amalgaam? Rubberdam, amalgaamafscheider
Waarmee moet naast een rubberdam bij amalgaam worden gewerkt?
Met een amalgaamafscheider
Wat houdt corrosie bij amalgaam in?
aantasting van metalen door elektrochemische reacties lost het probleem van randspleet op
Wat is kruip van amalgaam precies?
de blijvende vervorming van een materiaal dat gedurende langere tijd belast is
Welk materiaal kan er bij een klasse 4 in het front worden gebruikt?
Composiet
Wat zijn 7 stappen bij kroon- en brugwerk?
- Diagnose
- Afdrukken maken
- Occlusie en articulatie in kaart brengen
- Materiaalkeuze
- Preparatie
- Techniekwerk
- Passen & plaatsen
Waarvan is de behandelbeslissing afhankelijk?
van resterend weefsel element en patiënt (wensen, financiële mogelijkheden, mondgezondheid
Er is een nieuwe patiënt, wat doe je? (3)
- Anamnese afnemen: o.a. opsporen risicofactoren en indicatoren
- Intra-oraal onderzoek (o.a. cariesdetectie)
- Opstellen persoonlijk preventieplan
Wanneer aanvullend advies op basisadvies?
Als cariesactiveit actief blijft (nieuwe /
voortschrijdende laesies) —> aanvullend advies cariespreventie
Hoe kan erosieve-gebitsslijtage ontstaan? (3)
- Intrinsieke zuren
- Extrinsieke zuren
- Eet- en drinkgewoonten
Benoem nog een aantal kenmerken van FOTI en QLF (4)
- Minder betrouwbaar dan visueel-tactiel
- FOTI: glazuurlaesies worden minder goed gedetecteerd (gebruik bij dentine)
- QLF: dentinelaesies worden minder goed gedetecteerd (gebruik bij glazuur)
- Algemeen: meer cariesdetectiemetboden maken je waarneming niet betrouwbaard
Wanneer operatief ingrijpen? (5)
- Om plaque verwijderen/mhg mogelijk te maken
- Progressie in dentine, pulpagevaar
- Klachten
- Esthetiek
- Herstel van functie
Wat kan er gebeuren wanneer de glazuur-dentinegrens niet volledig schoon is?
Er kan makkelijker secundaire cariës ontstaan
Waarom mag er centraal carieusweefsel achterblijven?
Het gaat erom dat het cariësproces tot stilstand wordt gebracht. Dit kan door de caviteit af te sluiten zodat er geen voeding voor de bacteriën (en zuurstof) meer bij kan komen. Dit dient goed de worden gedaan: The seal is the deal
Tot op hard is overbehandeling
Wat is het doel van etsen en bij welk weefsel (glazuur/dentine) wordt het toegepast?
Etsputten glazuur, weghalen smeerlaag, verhogen
retentie van het oppervlak. Zowel bij glazuur als dentine
Wat is het doel/effect van primen en bij welk weefsel (glazuur/dentine) wordt het toegepast?
De primer zorgt voor verbinding tussen de hydrofiele onderlaag van het dentineoppervlak en de hydrofobe composieten.
Toepassing: voornamelijk relevant voor dentine omdat door het etsen de collageenvezels zijn neergeslagen. De primer zorgt ervoor dat deze vezels zich weer oprichten (hydrofiel effect primer)
Wat is de zuurstofinhibitielaag?
Het bovenste laagje van de bonding die iets vloeibaar blijft (hardt niet volledig uit) omdat dit in aanraking komt met zuurstof. Het is een soort laagje tussen composiet en bonding.
Hoe gaat etsen precies in zijn werking? (4)
- Met fosforzuur (38%, 20 seconden)
- Ets eerst glazuur, daarna dentine
- Spoelen 20 sec
- Droogblazen
Hoe gaat primen precies in zijn werking? (3)
- Primer aanbrengen (15 seconden
- Penselende bewegingen maken = soort van inborstelen)
- Licht uitblazen (5 seconden)
NB! Niet spoelen of uitharden
Hoe gaat bonden precies in zijn werking? (3)
- Dun laagje aanbrengen (15 seconden)
- Licht uitblazen (niet spoelen)
- Polymeriseren (20 seconden) (uitharden)
Wat doet bonding precies? (2)
- Bonding kruipt in de etsputten van het glazuur en tussen de opgerichte collageenvezels van het dentine
- Bovenste laag hardt niet uit = zuurstofinhibitielaagje, hieraan hecht de composiet
In combinatie met welk adhesiefsysteem wordt er met compomeer gewerkt?
Wordt met name in de kthk toegepast i.c.m
zelfetsende primer (restauratie melkmolaren)
Welke zelfetsende adhesieven zijn er?
1 (alles in één=etsen+primen+bonden) of 2 stappen (etsen+primen, bonden)
Welke Ets- en spoeladhesieven (etch and rinse) zijn er?
2 (etsen en primen+bonden) of 3 stappen (etsen, primen, bonden) > 3 stappen voorkeur!
Wat vergroten en verkleinen de volgende bestanddelen van amalgaam?
* Zilver
* Tin
* Koper
* Zink
- vergroot: sterkte, expansie
- verkleint: kruip
- vergroot: kruip, contractie, corrosie
- verkleint: sterkte, hardheid, uithardingstijd
- vergroot: hardheid, sterkte, expansie, dofheid
- verkleint: kruip
- vergroot: plasticiteit amalgaam
Wat kan je zeggen over het samenspel van de verschillende factoren die cariës kunnen veroorzaken?
Dit is bij iedere patiënt anders (samenstelling speeksel, plaque opbouw)
Je wil dat behandeling van een laesie bewezen effectief is. Hoe doe je dat?
Door bewezen effectiviteit wat ingedeeld is in A, B en C door Ivoren Kruis: evidence based
Waar kan het aan liggen dat poetsen lastig is? (3)
- Orthodontie
- Veranderingen in leven
- Bij ouderen: verschillende medicatie (droge mond), motoriek, veranderingen eetgedrag (smaakbeleving anders, meer zoet en zout)
Wanneer is de mondvloeistof oververzadigd met ionen?
In rust: neutrale pH
Wat is de basis voor cariëspreventie?
Het Basisadvies cariëspreventie (eventueel aanvullend)
Wat is het voordeel van fructose (fruitsuiker) boven sucrose?
Het os makkelijker weg te spoelen (grotere clearance rate) + meer verzadigd gevoel
Waar gaat positieve gezondheid van uit?
Functioneren, veerkracht, eigen regie
Wat os echt noodzakelijk bij het behandel plan?
Een individuele benadering
Waarom moet je alert zijn bij doorbrekende elementen?
Weten dat ze er zitten (anders ga je er voorbij), lastig schoon te houden
Wanneer verwijderen je geen carieus weefsel? (3)
- Als het arrested is
- Als het schoon te houden is
- Als het een glazuurlaesie betreft
Waarom wordt er bij een matig diepe laesie tot stevig verwijderd?
Omdat er anders onvoldoende bulk is voor het restauratiemateriaal
Wanneer ben je er zeker van dat je NRCT kan uitvoeren
Als je weet dat de ouders voldoende betrokken en gemotiveerd zijn om ervoor te zorgen dat de mondhygiëne van het kind verbetert (is dit niet het geval, dan zoek je naar een andere methode)
Waarom zou je ART kunnen toepassen in NL?
Als kinderen niet tegen het geluid van de boor kunnen
Hall-kroon =
The seal is the seal = afsluiten van buitenwereld
Waarbij wordt de hall-kroon gebruikt?
- Uitgebreide dentine laesies
- Laesies in twee of meer vlakken
Waarom grijpen we invasief in?
Om mhg mogelijk te maken, maar afhankelijk risico patiënt + grootte, locatie en activiteit
Wanneer heb je meer kans op fout-positieve uitslagen?
Wanneer je meerdere detectiemethodes gebruikt: beperk tot 2
Waarom is het zo belangrijk om vroege laesies te detecteren?
Zodat je meer tijd hebt om het proces te beïnvloeden
Waarom geven we (radiolucenties) een score voor diepte?
Om de progressie te monitoren en voor de beslissing om invasief in te grijpen
Wat gebeurt er als de buffercapaciteit van een voedingsmiddel hoog is?
Het is lastiger voor het speeksel om het te neutraliseren
Wanneer heb je meer kans op fracturen van het element?
Als de restauratie groot is (niet in restauratiecyclus komen is beter)
Moeten restauraties vaker worden vervangen in het front of de molaarstreek waarom en wat is hiervan het effect?
In het front, vanwege verkleuringen van voeding/dranken. Dit houdt in dat er telkens gezond weefsel opgeofferd dient te worden bij vervanging
Waarom bij voorkeur restauraties repareren
Weefselbesparing
Is een brug altijd handig?
Nee, er zijn namelijk pijler elementen nodig die beslepen moeten worden: opoffering gezond weefsel (liever implantaat)
Voorkeur plaat of frame prothese?
Frame:
Bij plaat rust de behuizing meer op de mucose wat niet goed is (bij goede mhg minder probleem)
Welk composiet gebruik je in het front?
Microfijn; esthetisch
Waar gebruik je een flowable?
als het net te diep is voor een sealant en er te weinig bulk is voor composiet (ondiepe laesies)
Welke twee soorten GIC zijn er?
- Chemisch hardend: zuur-base-reactie
- Lichtuithardend: kunststof gemodifceerd
Hoe werkt lichtuithardend GIC?
Snel verloopt van polymerisatiereactie en langzaam verloopt zuur-base-reactie
(gebruik conditioner (ets) aanbevolen)
Waarom GIC bij wortel cariës/cervicaal?
Lastig droog te houden
Amalgaam is op röntgenfoto’s vaak meer radio-opaak (wit). Waaraan kon je nog meer zien dat het om amalgaam gaat?
Aan de vorm preparatie; moet namelijk aan het materiaal voldoen (vaak rechtere hoeken)
Dat is macro-mechanische hechting
Bij composiet dus niet vanwege de micro-mechanische hechting
Hoe kan je het verschil tussen composiet en GIC op röntgenfoto’s zien?
Afhankelijk van de composiet of GIC soort
Met werk principe voor straling(bescherming) houdt je rekening?
ALARP (as low as reasonably practicable, ‘zo laag als redelijkerwijze uitvoerbaar is’)
Wat als er een strakke donkere lijn onder een restauratie zit op een röntgenfoto?
Wellicht een laagje bonding (cariës kan het niet zijn, heeft een andere vorm)
Waarom zie je vaak tussen het glazuur en dentine een zwart randje?
Dit komt doordat het twee verschillende materialen zijn die anders zijn opgebouwd. De straling gaat dan anders
Is composiet hydrofoob of hydrofiel?
Hydrofoob
Is de onderlaag van het dentineoppervlak hydrofiel of hydrofoob?
Hydrofiel
