Puberteit/adolescentie

Question 1

Wat is de puberteit?

Answer 1

De periode van geslachtsrijpheid/ontwikkeling tot volwassene.

Question 2

Wanneer begint de puberteit?

Answer 2

Het begin van de puberteit kan verschillen (tussen 10e en 18e) en wordt beinvloedt door genen, ethniciteit en lichaamsgewicht.

Question 3

Wanneer begint en eindigt de puberteit bij meiden?

Answer 3

Begin: 10/11 jaar
Eind: 15/17 jaar

Question 4

Wanneer begint en eindigt de puberteit bij jongens?

Answer 4

Begin: 11/12 jaar
Eind: 16/17 jaar

Question 5

Wat is het voordeel van een late puberteit bij meiden?

Answer 5

Minder kans op borstkanker, omdat er een minder lange tijd blootstelling aan oestrogeen is.

Question 6

Wat is adolescentie?

Answer 6

De overgang van jeugd naar volwassenen. Emotioneel nog niet volwassen, maar biologisch wel.

Question 7

Wat is het verschil tussen de puberteit en adolescentie?

Answer 7

De puberteit is een onderdeel van de adolescentie. De puberteit is in feite het begin van de adolescentie: tussen 10 en 15 jaar. De puberteit slaat met name op de lichamelijke volwassenwording, de lichamelijke ontwikkeling die leidt tot vruchtbaarheid.

De adolescentie is de levensperiode tussen 10 en 22 jaar. In feite beslaat het de hele periode van de volwassenwording. Het gaat hierbij dus om alle facetten van volwassenwording: sociaal, emotioneel, lichamelijk, cognitief, maatschappelijk. Adolescentie is bovenal een cultureel en maatschappelijk fenomeen. De leeftijdsgrenzen van de adolescentie kunnen daarom per cultuur verschillen.

Question 8

Waardoor wordt de puberteit op gang gebracht?

Answer 8

Door veranderingen in de hormoonspiegels in het bloed, van de hypothalamus-hypofyse-gonadale-as. De productie van de hormoon stijgt -> puberteit. De remming van GnRH valt weg.

Question 9

Wat doet de hypothalamus wanneer de puberteit begint?

Answer 9

Deze gaat meer gonadotrophin-releasing hormoon (GnRH) produceren.

Question 10

Wat gebeurt er met de hypofysevoorkwab?

Answer 10

Deze wordt gevoeliger voor GnRH en concentraties FSH en LH stijgen.

Question 11

Wat gebeurt er met de cellen in het ovarium/testes?

Answer 11

Deze worden gevoeliger voor FSH en LH, dit leidt tot:

1. vorming van gameten
2. vorming van geslachtshormonen -> ontstaan van secundaire geslachtskenmerken en gedragsveranderingen
3. plotselinge groeispurt van een periode van ongeveer drie jaar, door geslachtshormonen, groeihormoon, steroïden van de bijnieren en thyroxine, eindigt met sluiten epifysekraakbeen.

Question 12

Waartoe leidt een verhoging van FSH bij meiden?

Answer 12

Stimulatie van:
• de rijping van de eierstokken
• functie van de granulosacellen (aanmaken geslachtshormonen)
• secretie van oestrogeen

Question 13

Waartoe leidt een verhoging van FSH bij jongens?

Answer 13

Stimuleert de aanmaak van spermatocyten in de aanwezigheid van testosteron.

In de zaadballen wordt ook inhibine gemaakt in de Sertoli-cellen. Inhibine is een eiwit dat de secretie van FSH remt.

Question 14

Waartoe leidt een verhoging van LH bij meiden?

Answer 14

Stimuleert
• de ovulatie
• formatie van het gele lichaam (corpus luteum)
• secretie van progesteron

In het begin zorgt oestradiol voor remming van FSH en LH, maar later zorgt het juist voor stimulatie. Hierdoor wordt de secretie van FSH en LH cyclisch. De hoeveelheid oestradiol neemt geleidelijk aan
toe en zorgt voor rijping van de geslachtswegen en ontwikkeling van de borsten.

Question 15

Waartoe leidt een verhoging van LH bij jongens?

Answer 15

Stimuleert de interstitiële cellen van de testikels

(Leydig-cellen) om testosteron te maken.

Question 16

Wat is de menarche?

Answer 16

Het tijdstip waarop bij meisjes de eerste menstruatie optreedt, ná de borstontwikkeling, de groeispurt en het ontstaan van schaamhaar.

Question 17

Wat heeft invloed op de leeftijd waarop de menarche komt?

Answer 17

• erfelijkheid
• hormonen (bijv. hormonen in vlees)
• stress
• lichamelijke activiteit (veel sporten= minder vetcellen = verlate menarche)
• lichaamsbouw
• voeding
• gewicht (zwaarder = meer vetcellen = vervroegde menarche)

Question 18

Hoe verloopt de eerste fase van verandering bij jongens in de puberteit?

Answer 18

De zaadballen worden groter ten gevolge van ontwikkeling van de zaadbuisjes onder invloed van FSH. Een klein deel van de groei ontstaat door toename van de Leydigcellen, onder invloed van LH.

Question 19

Hoe verloopt de tweede fase van verandering bij jongens in de puberteit?

Answer 19

Nadat de testikels groter geworden zijn, wordt ook de penis groter.

Question 20

Hoe verloopt de derde fase van verandering bij jongens in de puberteit?

Answer 20

De penis groeit verder in de lengte en wordt ook dikker.

Question 21

Wanneer vindt de spermarche plaats bij jongens?

Answer 21

Op ongeveer een leeftijd van 13 jaar. Dit valt vaak samen met een tannerstadium van 3/4 van de genitaliën.

Question 22

Hoeveel groeit een meisje per jaar tijdens de prepubertijd?

Answer 22

6-7 cm

Question 23

Hoeveel groeit een meisje per jaar tijdens de pubertijd?

Answer 23

8,3 cm

Question 24

Welk hormoon speelt een belangrijke rol tijdens de pubertijd bij meisjes?

Answer 24

Het groeihormoon. Dit hormoon wordt deels onder invloed van oestrogeen afgescheiden. Als gevolg hiervan komt insulin like growthfactor-I (IFG-I) vrij. Dit zorgt voor lineaire lengtegroei. Uiteindelijk zullen de groeischijven sluiten onder invloed van oestrogenen.

Question 25

Hoeveel groei een jongen per jaar tijdens de prepubertijd?

Answer 25

4-6 cm

Question 26

Hoeveel groeit een jongen per jaar tijdens de pubertijd?

Answer 26

10-15 cm

Question 27

Welk hormoon speelt een belangrijke rol tijdens de pubertijd bij jongens?

Answer 27

Door een toegenomen productie van testosteron, neemt de productie van het groeihormoon toe. De groei stopt uiteindelijk door het sluiten van de groeischijven onder invloed van oestrogenen.

Question 28

Wanneer treed de puberteit te vroeg op (Centrale pubertas praecox)?

Answer 28

Meisjes: 8 jaar
Jongens: 9 jaar

Question 29

Hoe wordt een centrale pubertas praecox behandeld?

Answer 29

GNRH-analoog

Question 30

Welke stoffen hebben invloed op de overgang naar de puberteit en de mate waarin een vrouw vruchtbaar is nadat zij volwassen is geworden?

Answer 30

Wanner leptine, glucose of vetzuren niet in voldoende mate aanwezig zijn, zal de menstruatiecyclus niet (adequaat) plaatsvinden.