Psychopharmacology: Key concepts in psychopharmacology

Question 1

Wat zijn agonisten?

Answer 1

-Stoffen die acties van endogene NTs nabootsen
-Netto-actie niet per se synaptische transmissie promoten, niet uitsluitende exciterend
–>Verklaring: effecten presynaptische autoreceptoren

Question 2

Wat zijn antagonisten?

Answer 2

-Stoffen die effecten van endogene NTs tegenwerken
-Zorgen voor tegengesteld effect van normale synaptische transmissie
-Niet uitsluitend inhiberend: indien bv inwerken op presynaptische receptoren die net leiden tot toename neurotransmissie (dus geen negatieve feedback meer)

Question 3

Wat zijn partiële agonisten?

Answer 3

-Agonist-antagonist: dual effects
-Werken net als agonisten direct in op receptoren
-Indien gebruikt in aanwezigheid agonist: blokkerend effect, want in competitie voor bereiken receptoren

Question 4

Op welke manier is aripirazole een partiële agonist?

Answer 4

-Maximaal effect ligt tussen effect agonist (dopamine) en antagonist (haloperidol)
-Zet vast op specifieke breinreceptoren
–>Veel dopamine: effecten dopamine deels geblokkeerd
–>Minder dopamine: agonistische werking leidt tot toename neurotransmissie dopamine
-Zwakke agonist-activiteit: zal dopaminetransmissie nooit even erg blokkeren als antagonist
–>Minder extrapiramidale side-effects
–>Consensus: effect op dopaminefunctie in basale ganglia beperkt, nog steeds voldoende werking

Question 5

Wat zijn voorbeelden van agonisten die inwerken op receptors?

Answer 5

-Noradrenaline: clonidine
-Opiate: morphine
-GABA(a): benzodiazepines

Question 6

Wat zijn voorbeelden van antagonisten die inwerken op de receptors?

Answer 6

-Dopamine D(2): neuroleptics
-Benzodiazepine: flumazenil
-Opiate: naltrexone
-5-HT(2): clozapine

Question 7

Wat zijn voorbeelden van partiële agonisten die inwerken op de receptors?

Answer 7

-Dopamine: aripirazole
-5-HT(1a): buspirone
-Opiate: buprenorphine

Question 8

Wat zijn voorbeelden van antagonisten die inwerken op enzymes?

Answer 8

-Noradrenaline: MAOIs
-Acetylcholinesterase: donepezil
-GABA transaminase: vigabatrin

Question 9

Wat zijn voorbeelden van antagonisten die inwerken op uptake sites?

Answer 9

-SSRIs: paroxetine
-TCAs: imipramine
-NARIs: reboxetine
-GABA: tiagabine

Question 10

Wat zijn voorbeelden van antagonisten die inwerken op ionenkanalen?

Answer 10

De meeste anticonvulsants

Question 11

Wat zijn receptoren?

Answer 11

Proteïnen op oppervlak hersencellen met speciale peptideformaties waaraan bepaalde NTs en hormonen kunnen binden

Question 12

Wat zijn kenmerken van receptoren?

Answer 12

-Door unieke vormen heel selectief voor bepaalde stoffen
-Sterkte aantrekking en gepastheid bepaalde receptor: affiniteit stof/drug/NT (uitgedrukt in nanomol nM)
-Classificatie op verschillende manieren: site, manier van transformatie vervoeren, etc.
-Verschillende types receptoren
-Verschillende subtypes receptoren

Question 13

Welke types receptoren zijn er?

Answer 13

-Postsynaptische receptor
-Presynaptische autoreceptor
-Presynaptische heteroreceptor

Question 14

Wat is een postsynaptische receptor?

Answer 14

-Meest typische mediator tussen NTs en cellulaire acties
-Kunnen exciterend (depolarisatie postsynaptisch neuron) of inhiberend (hyperpolarisatie postsynaptisch neuron) zijn
-Receptor (NIET NT) bepaalt excitatie/inhibitie: NT kan exciterend EN inhiberend zijn, afhankelijk van receptorsubtype waarop werkt

Question 15

Wat is een presynaptische autoreceptor?

Answer 15

-Liggen op presynaptisch neuron
-Detecteren NTs losgelaten door presynaptisch neuron
-Remmen verdere release NTs: doorgaans inhiberend
-Belangrijke regulatiemechanismen

Question 16

Wat is een presynaptische heteroreceptor?

Answer 16

-Receptor in buurt van synaps
-Detecteren NTs niet losgelaten door eigen neuron
-Doorgaans inhiberend

Question 17

Wat is een voorbeeld van een presynaptische heteroreceptor?

Answer 17

alfa2-adrenoreceptor (op eindvoetjes serotonerge neuronen) gevoelig voor noradrenaline
-Inhibeert release serotonine indien binding
-Antagonist mirtazapine blokkeert receptoren: toename serotonine-release

Question 18

Wat zijn kenmerken van subtypes van receptoren?

Answer 18

-Receptoren in families verdeeld obv verschillende kenmerken: meestal NT die eraan bindt en manier waarop info in cel wordt doorgegeven
–>Metabotrope (signaaltransmissie via second messengers) en ionotrope (binding ligand beïnvloedt doorlaatbaarheid specifiek ionenkanaaltje en dus signaal) receptoren
-Allosterische mechanismen: stof activeert niet direct second messenger proces, maar potentieert effect endogene NT

Question 19

Welke effecten kan het chronisch gebruik van psychofarmaca hebben?

Answer 19

-Tolerantie
-Sensitisatie

Question 20

Wat is tolerantie (kort)?

Answer 20

-Verlaagde drugactie door herhaald gebruik
-Algemeen: enkel bij agonisten
-Reflecteert homeostatische compensatiemechanismen in doelneuron
-Door herhaald gebruik minder side-effects: kan ook gezien worden als tolerantie

Question 21

Op welke manier reflecteert tolerantie de homeostatische compensatiemechanismen in het doelneuron?

Answer 21

-Down-regulation: reductie in aantal targetreceptoren
-Steeds hogere dosis nodig om zelfde effect te bekomen

Question 22

Wat is sensitisatie (kort)?

Answer 22

-Toename functie bij herhaald gebruik
-Zeldzaam bij psychiatrische medicatie
-Verklaring waarom herhaald gebruik stimulantie kan leiden tot psychoseachtige verschijnselen
-Na chronisch gebruik antagonisten: supersensitiviteit mogelijk in reactie op farmaca die werken als agonist
-Toename receptordensiteit: up-regulation
–>Verklaart sommige fenomenen bij withdrawal/ontwenning

Question 23

Wat is withdrawal of ontwenning?

Answer 23

Bij stoppen behandeling/gebruik enkele mogelijke fenomenen: withdrawal
-2 soorten: rebound en discontinuatie/stopzetting

Question 24

Wat is rebound?

Answer 24

-Soort withdrawal
-Verergeren oorspronkelijke toestand waarvoor drug gebruikt
-Toename symptomen die oorspronkelijke reden waren voor behandeling/gebruik (indien ernstig genoeg: herval)
-Soms ergere symptomen dan voor start therapie: overshoot/recoil
-In sommige gevallen na rebound op lange termijn herstel, in sommige gevallen echt herval (clinici streven naar langetermijnherstel)
-Kan gebeuren zonder discontinuatiefenomenen

Question 25

Wat zijn voorbeelden van rebound?

Answer 25

-Plots stoppen epilepsiebehandeling met benzodiazepines: verergering epileptische aanvallen
-Toegenomen risico op manie door lithiumstop
-Psychotische reacties op stoppen clozapine

Question 26

Waarom kan rebound gebeuren zonder discontinuatiefenomenen?

Answer 26

-Aangezien kan blijven doorzetten zelfs wanneer drugniveau in bloed niet meer detecteerbaar
-Wellicht adaptieve veranderingen in brein of fysiologische veranderingen geproduceerd door drug
-Dus niet gewoon als oorzaak verwijderen van drug uit bindingsplaats

Question 27

Wat is een discontinuatiesyndroom?

Answer 27

-Soort withdrawal
-Verklaring withdrawal-symptomen SSRIs
-Hoofdkenmerk: reactie die optreedt tijdens ontwenning (terwijl plasmaniveaus drug dalen), symptomen niet onderliggend aan stoornis zelf
-Geassocieerd met symptomen die oorspronkelijk NIET reden waren voor behandeling
-Verklaring: waarschijnlijk adaptieve veranderingen in receptoren of neurotransmissie door chronisch gebruik

Question 28

Welke verdere uitleg kun je geven over de reacties die kunnen optreden bij het discontinuatiesyndroom?

Answer 28

-Vaak geen relatie met farmacologie drug
-Sommige symptomen specifiek en bizar, anderen lijken erg op neveneffecten drug zelf
-Frequent bij veel klassen drugs