Powiat Buski Flashcards
Kiedy Busko-Zdrój otrzymało prawa miejskie
Osada, w której w XIII wieku odkryto pokłady soli uzyskała w 1287r. zezwolenie na kolację miejską (z rąk księcia Leszka Czarnego).
Kościół św. Bartłomieja w Chotlu Czerwonym
Fundator: Jan Długosz
Wzniesiony w latach 1440-1450. Gotycki
Przebudowany w XIX wieku.
Budowla jednonawowa, na planie zbliżonym do kwadratu. Przylegają do niej dwiekruchty.
1. Gotycka od południa, ze znajdującym z:
-zegarem słonecznym
-tajemniczymi rytami stóp.
-tablicą erekcyjną (wnętrze) z 1450 z płaskorzeźbami Matki Boskiej z dzieciątkiem, św. Stefanem, św. Hieronimem i niewielkim popiersiem (być może fundatora) .
2. Neogotycka z1850 r., piętrowa, od zachodu.
Nawa i prezbiterium posiadają sklepienie sieciowe ze zwornikami. Na nich umieszczono herbyWieniawa(Jana Długosza) i Dębno (biskupaZbigniewa Oleśnickiego), a w prezbiterium wizerunek Orła Białego.
Pozostałości dawnej polichromii z XVI wieku
Chrystus na krzyżu, dzieło z ok. 1400 r. eksponowane na północnej ścianie nawy.
W ołtarzu głównym znajduje się późnogotycki krucyfiksz XV w. Za ołtarzem, dwa ołtarze boczne z XVIIIw. z obrazami niepokalanego poczęcia i św. Bartłomieja.
Organy pochodzą z XIX w.
Wewnątrz wzgórza kościelnego pomieszczenie w skale gipsowej dł. 20m. zwane kuchnią proboszczów.
Wszystko na gipsowym wzgórzu zbudowanym z megakryształów selenitu (widoczne jaskółcze ogony)
Pomnik przyrody “Odsłonięcie geologiczne i źródło - Zimne Wody”
znajduje się przy ulicy Stawowej w Busku-Zdroju. Występują tu skały gipsowe z rozwiniętymi formami zjawisk krasowych oraz źródłami zimnej wody (stąd nazwa). Warto zwrócić uwagę na wielkie formacje kryształów gipsu, tzw. jaskółcze ogony.
Jaką data jest uznawana za powstanie uzdrowiska w Busko-Zdroju?
1 czerwca 1836 roku, kiedy to dla gości otwarto budynek Łazienek (sanatorium Marconi)
Jakie wody lecznicze występują w Busko-Zdroju?
Siarczkowe i jodkowo-bromowe.
Jakie schorzenia są leczone w Busko-Zdroju?
reumatologiczne, pourazowe, neurologiczne, skórne, układu krążenia, a także cywilizacyjne
Drewniany Kościół pw. św. Leonarda w Busko-Zdroju z 1699 r. (Budowa lub remont)
Ma cechy późnogotyckiego kościoła drewnianego typu małopolskiego. Możliwe, że powstał w XVI wieku. Sugerowałby to “Katalog Zabytków” oraz takie elementy jak np. rozwiązania dachowe.
Kościół jest orientowany. Ma drewnianą, zrębową konstrukcję posadowioną na kamiennej podmurówce.
Bryłę tworzą:
-kwadratowa nawa o boku ok. 9 metrów,
-krótkie, trójbocznie zamknięte prezbiterią z zakrystią
-dobudowana do kawy od zachodu kruchta;
Korpus kościoła pokryty jest jednokalenicowym, dwuspadowym dachem. Zakrystię nakrywa dach jednospadowy (pulpitowy) A kruchtę dwuspadowy. Dachy nie mają gotyckiej strzelistości, mimo zastosowania charakterystycznej dla tego okresu konstrukcji storczykowej.
Na dachu wieżyczka.
Wnętrza zakryte płaskimi stropami. Prezbiterium otwarte do nawy półkolistym otworem tęczowym, przeciętym profilowaną belką. Zastosowanie nad portalem wyjściowym motywu tzw. “Oślego grzbietu” świadczy o gotyckiej metryce, pomimo umieszczenia tu daty 1699.
Ołtarz główny późnobarokowy, ale prowadzące do niego stopnie wykonane z kamiennej płyty - niegdyś nagrobnej, z gotyckimi napisami. Po bokach umieszczone zostały fragmenty z rozebranego kościoła w Szańcu.
Na przykościelnym cmentarzu znajduje się kilka zabytkowych nagrobków, najstarszym obiektem jest kolumna kamienna. Ma cechy barokowe i może pochodzić z XVII lub XVIII wieku.
Najstarszym z nagrobków jest kamienny krzyż z datą 1819roku o cechach klasycystycznych, ale z zatartym nazwiskiem.
Kaplica Zdrojowa pw. św. Anny w Busku-Zdroju
Lata Budowy 1884-1886
Fundator: kuracjusze z Buska-Zdroju.
Została wybudowana staraniem doktora Aleksandra Dobrzańskiego (dzierżawił wtedy zakład w Busku) i Karola Pawłowskiego, który za to, że zajmował się budową został skazany przez Rząd Rosyjski na 14 dniowy areszt.
Kaplicę znajduję się we wschodniej części parku Zdrojowego. Ustawiono ją skośnie do układu komunikacyjnego parku.
Kaplica wykonana z kamienia i cegły ma nawę na planie prostokąta z dostawionym od strony wschodniej trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Wejście do wnętrza do 1907 roku prowadziło przez neogotycki, ostrołukowy portal.
W 1907r. dobudowano do fasady kruchtę.
Kaplica powstała głównie dla potrzeb kuracjuszy, których zaczęło przybywać coraz więcej i zaczęli mieszkać bliżej Łazienek, a nie w miejskich kamieniczkach. Ciężko było od nich wymagać 3km spacerów (w obie strony) do kościoła parafialnego. Poglądu tego nie popierały jednak miejscowe władze (reprezentujące rosyjskiego cara). Sprawę budowy załatwiono więc fortelem i gdy iejscowe władze wyjechały do Petersburga kaplicę wzniesiono w 2 tygodnie.
Zapewne ze względu na okoliczności powstania projekt jest anonimowy.
Neogotycka architektura kaplicy jest dość bogata. Fasada zwieńczona wieżyczką, usytuowaną na osi trójkątnego szczytu, dekorowanego pilastrami i blendami.
Ostrołukowy otwór tęczowy. Wnętrze pokrywa płaski strop. W prezbiterium stoi neogotycki ołtarz, stylistycznie odpowiadający neogotyckiej architekturze świątyni.
Zabytki Busko-Zdroju
- Drewniany Kościół św. Leonarda z 1699r.
z cechami późnogotyckiego kościoła drewnianego, stylu małopolskiego.
We wnętrzu:
-profilowana belka tęczowa
-grupa ukrzyżowania z rzeźbami Matki Bożej, św. Jana oraz wyciętym w blaszce krucyfiksem.
-fragmenty późnobarokowej polichromii na stropie prezbiterium - Kaplica Zdrojowa pw. św. Anny
Lata Budowy 1884-1886
Fundator: kuracjusze z Buska-Zdroju
styl: neogotyk
Zapewne ze względu na okoliczności powstania projekt jest anonimowy.
Neogotycka architektura kaplicy jest dość bogata. Fasada zwieńczona wieżyczką, usytuowaną na osi trójkątnego szczytu, dekorowanego pilastrami i blendami.
Ostrołukowy otwór tęczowy. Wnętrze pokrywa płaski strop. W prezbiterium stoi neogotycki ołtarz, stylistycznie odpowiadający neogotyckiej architekturze świątyni. - Kościół parafialny pw. Niepokalanego poczęcia NMP i Klasztor ponorbertańskii w Busku-Zdroju
a). Pierwotnie drewniany z XIIw.
b). Kolejno gotycki z 1470, spłonął w 1590
c). Obecny z 1592-1621, powiększony w 1804. Odbudowany po pożarze 1820r z zamianą prezbiterium na nawę. Przerabiany w początku XXw. Odnowiony w 1923. Barokowo-klasycystyczny z pozostałościami gotyckimi w dolnych partiach murów dawnej nawy, szkarpach i elewacji zachodniej. Zwrócony prezbiterium na zachód. Murowany.
Fasada wschodnia klasycystyczna. Obraz Matki Bożej z aniołami w oltarzu główny przypisywany Franciszkowi Smuglewiczowi. Epitafia nagrobne z XVII-XIXw. W kaplicy Matki Bożej późnorenesansowa tablica Anny z Korycińskich
Klasztor
Pierwotnie ufundowany przez rycerza Deresława w latach 1180-85, który sprowadził zakon norbertanów do Buska.
Barokowe zabudowania klasztorne z lat 1720-1730 wystawiono na miejsce wcześniejszych budynków zakonnych. Po XIX wiecznym pożarze zostały tylko 2 skrzydła.
- Sanatorium “Marconi” (Łazienki)
data powstania: przed 1836r.
projekt: Henryk Marconi
styl: klasycystyczny
budynek wielokrotnie przebudowywany. - Park Zdrojowy
data powstania: przed 1836.
powierzchnia: 11,5ha
projekt: Henryk Marconi
ogrodnik urządzający: Ignacy Hanusz - Tężnia Solankowa
Rok oddania do użytku: 2021
Lokalizacja: Nowy Park Zdrojowy
Jedna z najnowocześniejszych i największych w Polsce.
jakie gminy znajdują się na terenie powiatu Buskiego?
(Wiejsko-miejska)
1. Busko-Zdrój
2. Nowy Korczyn
3. Pacanów
4. Stopnica
5. Wiślica
(Wiejskie)
6. Gnojno
7. Solec-Zdrój
8. Tuczępy
Jakie miasta znajdują się na terenie powiatu Buskiego?
- Busko-Zdrój
- Nowy Korczyn
- Pacanów
- Stopnica
- Wiślica
Gdzie znajduje się największy w rejonie świętokrzyskim kompleks stawów rybnych?
W Górkach koło Wiślicy
Kiedy i na jakich terenach odbyła się bitwa pod Chmielnikiem?
18 marca 1241
Była to wielka bitwa z ludami mongolskimi.
w pobliżu Chmielnika, (a konkretnie na gruntach wsi Skadła i Glinka) armia Ordu natknęła się na oddziały polskiego rycerstwa dowodzonego m.in. przez wojewodów krakowskiego i sandomierskiego ora kasztelanów (krakowskiego i sandomierskiego).
Wojsko polskie bitwę przegrało.
Z opisu Długosza wynika, że jednym z głównych powodów klęski rycerstwa sandomierskiego i krakowskiego pod Chmielnikiem był fakt, że Polacy nie wyznaczyli żadnych oddziałów rezerwowych, zaś Mongołowie – wierni swojej tradycji – podzielili wojska na dwa oddziały. Teoretycznie słabszy oddział ruszył do ataku jako pierwszy, silniejszy zaś czekał w odwodzie. Kiedy po ciężkich walkach Polacy zaczęli przełamywać szyki słabszego oddziału, to nieprzyjaciele rzucili się do pozorowanej ucieczki. Sytuacja uległa zmianie, kiedy na będących w pościgu Polaków uderzył silniejszy, wypoczęty i bardziej doświadczony oddział Mongołów.
Kiedy i na jakich terenach odbyła się bitwa pod Grotnikami?
6 maja 1439 we wsi Grotniki, Koło Nowego Korczyna.
Po jednej stronie – oddziały konfederacji husyckiej, dowodzone przez kasztelana bieckiego Spytka z Melsztyna, z Wojskami Zbigniewa Oleśnickiego.
Walka trwa krótko. Obóz Spytka zostaje zdobyty, a jego piechota i jazda zniesiona. Sam Spytek, skłuty włóczniami i trafiony licznymi pociskami z kusz, trafia w ręce nieprzyjaciół, gdzie zostaje skazany.
Kościół parafialny pw. Niepokalanego poczęcia NMP w Busku-Zdroju
- Pierwotnie drewniany z XIIw.
- Kolejno gotycki z 1470, spłonął w 1590
- Obecny z 1592-1621, powiększony w 1804. Odbudowany po pożarze 1820r z zamianą prezbiterium na nawę. Przerabiany w początku XXw. Odnowiony w 1923. Barokowo-klasycystyczny z pozostałościami gotyckimi w dolnych partiach murów dawnej nawy, szkarpach i elewacji zachodniej. Zwrócony prezbiterium na zachód. Murowany.
Fasada wschodnia klasycystyczna. Obraz Matki Bożej z aniołami w oltarzu główny przypisywany Franciszkowi Smuglewiczowi. Epitafia nagrobne z XVII-XIXw. W kaplicy Matki Bożej późnorenesansowa tablica Anny z Korycińskich
