Oefentherapie van de wervelzuil Flashcards
1
Q
algemeen oefentherapie wervelzuil
A
- oefentherapie essentieel voor behandeling en preventie
- individueel!
- nog andere middelen om doel te bereiken, dus oefentherapie intgreren in breder behandelprogramma
- belang individuele benadering
- heterogene populatie => veel verschillen
- hoge vs lage levenskwaliteit en toch beiden rugpijn
- individuele verschillen identificeren adhv klinisch redeneerproces met parallelle pistes. - studies (meta-analyses, systematische reviews)
- vooral bij chronische rug of nekpijn
- matige verbetering door oefentherapie, beter da minimale interventies en niet voor iedere patiënt even goed
- weinig verschil in effectiviteit tss vss oefentherapeën
=>door heterogene groep & weinig verschil in types oefeningen
=> elke patiënt specifiek (obv individueel patiëntenprofiel) behandelen & meer types oefeningen = veel beter
- meestal kiezen voor individuele benadering en combinaties van oefeningen ipv 1 type. - (sub)acute klachten
- minder studies = minder evidentie
- voorkomen van recidivere
- bij acuut meer opteren voor manuele therapie - ICF
- alle oefeningen zijn op functie niveau
- alle doelen zijn op activiteiten of participatie niveau
=> buiten pijndemping
- oefeningen zijn middel naar doel op act/particip. niveau
2
Q
oefeningen ter bevordering van circulatie nut
A
- indicatie
- bij aantoonbaar structureel letsel
- doorlopen van 3 fasen
- beginnen op einde van inflammatie fase = na paar dagen van letsel
–> synoniem = homeostase bevorderende oefeningen - nut
- verhogen van doorbloeding = weefsel herstel optimaliseren
- pijndemping - aandachtpunten
- uitvoering door patiënt
- therapeut = fixatie en bijsturen
- lage dosering noodzakelijk = anders mogelijk inflammatoire reactie, vaak gepaard met toegenomen pijn (BELASTBAARHEID)
3
Q
modaliteiten bevordering van circulatie
A
- behandeldoelen
- homeostase bevorderen = doorbloeding & weefselherstel
- pijndemping - progressie
- van aspecifiek naar specifiek
- meer herhalingen - modaliteiten
- dosering: lage intensiteiten <50% 1RM
–> bij wervelzuil wordt meestal 1RM niet bepaald, we zijn zeker dat we er onder zitten door type oefening
- herhalingen: veel = 3x30-45
–> mag lager als te belastend
- ritme: traag
- pijn: geen toename toegestaan, indien wel: meer recuperatie en oef / modaliteiten aanpassen
- frequentie: meermaals per dag
- specificiteit: specifiek & aspecifiek = richting maakt niet uit
- eindstandig: niet
4
Q
oefeningen ter bevordering van de mobiliteit
A
- nut
- weefsel in proliferatie fase
–> mobiliserende oefeningen on functionele belastingsrichtingen initiëren
- initieel onbelast daarna functionele belaste richtingen
- liefst in functionele houding => wet v specifiteit
- op hypomobiele segmenten
=> mobiele segmenten controleren + uitgahngshouding aanpassen: bv. in flexiepositie rug variëren => hoger mobiliseren: onderrug meer in flexie (benen hoger) of laaglumbaal impact: knieën lager dan bekken plaatsen - pijn
- chronisch = mag licht toenemen
=> pain-monitoring model
- acuut = best geen toename
=> collageen nog steeds van inferieure kwaliteit = lage belastbaarheid - behandel effect
- meestal vrij acuut
- kan ook enkel lange termijn zijn (toename pijnvrije ROM)
- afhankelijk van soort onderliggend probleem
- gebruik maken van comparable signs = beperking voor & na interventie meten: KO!
5
Q
modaliteiten bevordering van mobiliteit
A
- behandeldoelen = mobiliteit verhogen
- progressie
- verder gaan in beweging
- beweging langer aanhouden
- andere type oefening - modaliteiten
- dosering: laag <50% 1RM (ook hier geen 1RM meten)
- herhalingen: veel = 3x30-45
- ritme: traag
- pijn: lichte pijntoename is toegestaan,zo weet je goed het #reps
=> goede monitoring noodzakelijk
- frequentie: meermaals per dag
- specificiteit: in richting van beperking = specifiek, aangedaan weefsels stelselmatig belasten
- eindstandig: ja
6
Q
painmonitoring model
A
NPRS numerical pain rating scale
–> score van 0-10
- zones
- safe zone = 0-2
- acceptable zone = 2-5
- high risk zone = 5-10 - toepassing
- maximale pijn van 5/10
- tijdens, na & ochtend na oefeningen
- pijn & stijfheid mag toenemen van week tot week
7
Q
oefeningen ter bevordering van de mobiliteit praktijk
A
- uitvoering
- zowel actief als passief
- enkel actief in cursus
- bewegingen in de 3vlakken of 3D - segmentale uitvoering
- controle van mobiele segmenten & beweging vanuit hypomobiele segmenten
- door grootte heuphoek & armpositie
- uitsluiten is nooit mogelijk - uitgangshouding
- actief met fixatie van therapeut
- thuisoefenprogramma = automobilisatie
- belaste positie = zit & stand = funcitoneler
- onbelast = lig = minder pijnlijk
8
Q
oefeningen voor pijndemping
A
- manuele pijndempende technieken = heel acute inflammatie fase
- circulatoire oefeningen
- afvoer van inflammatoire stoffen
- lokale homeostase bevorderen => minder pijngevoelig - mobiliteitsoefeningen
- pijnlijke beweginsbeperking
- kan pijnlijk zijn tijdens
- nadien = toename van pijnvrije ROM (zie comparable signs)
Bekomen via vss types oefeningen, afh van onderliggend probleem, fase v weefselherstel…
9
Q
oefeningen voor musculaire flexibiliteit
A
- indicatie
- gedaalde flexibiliteit
- ROM vd beweging waarbij spier op rek komt moet toenemen
- herstel van spiervezels na spierletsel
=> door specifieke rekbelasting
- vooral in maturatie fase, soms proliferatiefase - methodes
- statische
- ballistische
- PNF
- actieve proximale controle
10
Q
modaliteiten bevordering van flexibiliteit
A
- behandeldoelen
- flexibiliteit verbeteren
- rekgevoeligheid verminderen - modaliteiten van statisch
- langzaam mx rek, lang vasthouden
- makkelijk aan te leren en laag risico op schade
- binnen pijngrens
- herhalingen: 3
- ritme: 20-30seconden
- frequentie: 3x per week voor vergroten, 1x per week voor onderhoud
11
Q
statische & ballistische methode
A
- ballistische
- verend rekken = korte rek door zwaaimoment van lichaamsegmenten, meerdere reps
- dynamisch rekken op passieve manier
- mogelijk weefselschade door myotatische rekreflex
=> geen rekreflex indien: vrijwillige bewuste gecontroleerde beweging
- sensorimotorische controle van belang = anders rek op ongecontroleerde segmenten
- vooral voor sportspecifieke bewegingen evidentie
- in fase van integratie
- T moet waken dat weefsel belasting aankan - actieve proximale controle
- voldoende motorische controle van proximale partner noodzakelijk
- vaak niet mogelijk in initiële fase van revalidatie
12
Q
PNF methode
A
- eigenschappen
- gebruik van neurologische inhibitie mechanismen om effect te vergroten
- ontspannen van spier na isometrische contractie - reflexen
- reciproke inhibitie = ontspanning van antagonist tijdens contractie agonist
- autogene inhibitie = betere ontspanning van spier net na contractie (Golgi-apparaat geactiveerd bij spierspanning => contractie geïnhibeerd) - nadelen
- risico myotatische rekreflex
- moeilijk thuis uit te voeren door belang van anatomische kennis = therapeut vereist
- controle moeilijk per segment
13
Q
PNF modaliteiten
A
- CR-methode = contract-relax
- passieve submaximale rek voor 20-30sec
- contractie van te rekken spier voor 6sec
- korte relaxatie voor stretchreflex te vermijden
- 20-30sec statische stretch - CRAC-methode = contract-relax-antagonisch-contract
- passieve submaximale rek voor 20-30sec
- contractie van te rekken spier voor 6sec
- korte relaxatie voor stretchreflex te vermijden
- 20-30sec contractie antagonist = enige verschillend
=> door reciproke inhibitie betere stretch en meer winst in ROM
14
Q
oefeningen ter bevordering van sensorimotorische controle
A
- samenspel
- neurosensorische input = proprioceptie
- neuromotorische output - soorten activiteiten
- lage belasting = input & output van belang voor vlotte beweging (goede propric. input + goede musculaire coördinatie (= output) nodig)
- hoge belasting = naast goede input en output voldoende kracht & uithouding ook nodig - moment van oefeningen
- goede SMC nodig om over te gaan naar kracht & uithoudingsoefeningen => KO
- KO: propricoceptie niet te meten, enkel motorische output. => geen geïsoleerde behandeling voor prorpioceptie. Wel houding- bewegingscontrole trainen, neuromusculaire controle trainen…
- indien SMC verstoord: hierop werken
- focus op correcte activatie van diepe spieren & inhibitie van oppervlakkige
=> juiste spiercontrole & goede timing, daarna pas kracht trainen
- hoog actueel = geen nut door compensatoire spierstrategiën
- MC oefeningen daarom pas in proliferatiefase
- chronisch = compensatie wordt mal-adaptief process
- eerst kwaliteit dan kwantiteit
15
Q
modaliteiten bevordering van motorische controle
A
- behandeldoelen
- verbeteren houding & beweginscontrole
- aanleren van correcte motorische patronen - progressie = steeds grotere fout maken
- modaliteiten
- bevorderen van houdings & bewegingscontrole
- bevorderen van neuromusculaire controle: perceptie, precisie, repetitie & integratie
16
Q
stappen van verbetering motorische controle
A
- perceptie
- precisie
- repetitie = automatisatie
- integratie
17
Q
perceptie voor motorische controle training
A
- inhoud
- begrijpen & aanvoelen welke houding verwacht wordt
- gebruik van technieken & hulpmiddelen als facilitatie - hulpmiddelen
- uitleg
- illustraties & visuele voorbeelden
- beweging inbeeling & blinde uitvoering
- tactiele prikkel
- taping feedback
18
Q
precisie voor motorische controle training
A
- inhoud
- actie met bepaalde precisie uitvoeren
- in bepaalde uitgangshoudingen
- controleren van spierrekruteringspatroon met ideale spiercontractie, met facilitatie (instructie, tactiel) => perfectioneren van beweging
- ook buiten praktijk laten oefenen
- motivatie en engagement P belangrijk
- voor optimale precisie: P technieken aanleren waarbij hij zichzelf kan bijsturen en controleren + eigen compensaties en substitutiepatronen herkennen (bv. opp nekbuigers gebruiken bij oefenen diepe nekbuigers). - concentratie
- kwaliteit belangerijkst
=> veel concentratie voor nodig
- rap fysiek & mentaal vermoeid + afgeleid
- korte periodes van oefening
- vaak vlotte ademhaling verliezen door focus - oefeningen
- dagelijks voor korte periodes
–> buiten kine praktijk
19
Q
repetitie/automatisatie voor motorische controle training
A
- inhoud
- herhalen & automatiseren van coördinatie patronen
- flexibele automatisatie noodzakelijk
- oefenen in verschillende uitgangshoudingen & variëren - automatisatie
- vlotter & efficiënter
- minder aandacht & energie
- minder feedback nodig
- minder vatbaar voor storende variabelen vb: externe pertuberatie - aandachtpunten???
- duur van contractie
- vermoeiing & verveling van patiënt
20
Q
integratie voor motorische controle training
A
- inhoud
- evenwichtige samenwerking diepe & opp. spieren
- shift van focus: diepe spieren -> opp.
- diepe spieren zijn geautomatiseerd door vorige fases + neuromusculaire controle is voldoende - oefeningen
- van statische naar dynamische controle, niet alleen maar neutraal
- minder analystische oefeningen
- toename complexiteit & functionaliteit
- meer integreerbaar in ADL
- kracht & uithouding wordt verder getraind
- niet telkens weer gaan vragen om eerst diepe musculatuur te gaan gebruiken => geautomatiseerd, we kunnen gwn kracht en uithouding / functionele oef doen
21
Q
spiercontrole vs bewegingscontrole
A
Gerelateerd, maar niet hetzelfde
- gestoorde spiercontrole
- inhibitie van diepe musculatuur bij lage rugpijn (diepe MF, tr. abd.), opp meer actief
- training door specifiek op te spannen - gestoorde bewegingscontrole
- dissociatie testen (lumajoki, obers’ buiging, …)
- bewegingen romp & bekken moeilijk controleren - interactie
- goede spiercontrole nodig voor bewegingscontrole
- tijdens bewegingscontrole testen ook spierrekruteringspatroon testen
- weinig transfer op training van specifieke aanspanningspatroon naar goede bewegingscontrole
=> specifiek multifidus kunnen opspannen zal weinig invloed hebben op vb: obers buiging
- beide verbeteren: spiercontrole en bewegingscontrole, typisch evolueren van bewuste (perceptie-precisie) naar onbewuste /automatische fase waarbij zowel spierrecruteringspatroon en bewegingspatronen worden geautomatiseerd.
22
Q
bewegingsvariabiliteit
A
- interindividueel
- veel verschil tss iedereen = natuurlijke variatie in manier v bewegen
- in beweging & houding
- snelheid, gewrichten & segmenten van wervelkolom
- geen ideale manier van bewegen & houding - intraindividueel (binnen de persoon)
- andere beweginsstrategiën voor zelfde bewegingen
- goede SMC => adequate bewegingsstrategie voor doel te bekomen
- vb: verschil licht of zwaar gewricht oprapen
- bij zwaar gewicht veel meer co-contractie van rompspieren (indien te weinig = te weinig bescherming, evt overbelastingsrisico!)
=> als ook bij licht gewicht = vermoeiing, verminderde circulatie & verzuring (pH daling), dus niet persé goed om dit te doen met licht voorwerp
23
Q
bewegingsvariabiliteit: beweging aanpassen aan context
A
Lang aanhouden positie/beweging: bewegingsstratege verandert => minder snel vermoeid, vermijden v constante belasting zelfde structuur, minder overbelasting
- experiment
- 2 minuten lang doos van grond halen, op schap zetten & terug op grond
- meting van lumbale extensoren op EMG-grid (heel duidelijk beeld van kleine delen van spier => goed zichtbaar welk deel van spier actief is) - resultaten
- begin = mediaal & hoog lumbaal
- later = caudaal & lateraal verschuiving
- bij patiënten met pijn gebeurde dit niet, gebruikt doorheen de taak dezelfde gebieden => minder variabiliteit!
=> kan ook juist toegenomen zijn (tegenstrijdige literatuur) - algemeen principe
- minder snel vermoeid zijn
- structuren niet continu op zelfde manier belasten
- overbelastingsletsels vermijden - SMC training om bewegingsvariabiliteit te optimaliseren
- kan ook om variablitieit te verlagen
24
Q
spectrum van bewegingsvariabiliteit
A
- spectrum
- van weinig tot veel variabiliteit
- algemeen = spinale klachten zitten aan uiteinden van spectrum
- variabiliteit verhogen/verlagen is mogelijk met training - spierkracht
- spinale klachten = uiteinden
- gemiddeld = minder kracht in lumbale extensoren
25
kinesiopathologisch model
1. modellen
- pathokinesiologisch model = door pijn/pathologie anders bewegingsgedrag
- kinesiopathologisch model = door weinig variabiliteit pijn/pathologie ontstaan
2. kinesiopathologisch model
- pijnvrije beweging met weinig bewegingsvariabiliteit
- overbelasting leidt tot pathologie
- bepaalde regio meer eindstandig bewegen
3. regio van pijn = meest beweging in
- grootste flexibiliteit
- minst goede bewegingscontrole
- minste weerstand tegen beweging
26
evidentie voor kinesiopathologisch model
1. houding is oorzaak van pijn
- niet alle afwijkende houdingen zorgen voor pijn
- weinig & slechte studies
- pijn kan wel komen door afwijkende houding
2. actief/neuromusculair onderzoek
- als houding ≈ klachten dan:
- minder goede controle op plaats van pijn & in richting van last
- pijn reductie bij tegenovergestelde beweging
27
bevordering van spierkracht & spierkracht uithouding
1. doelgroepen
- specifieke spierkracht gedaald in toegevoed onderzoek
- patiënten = basiskracht & uithouding vergroten
- sporters & fysiek beroep = explosieve, maximale & snelkracht & hypertrofie
2. oefeningen
- kracht & krachtuithouding
- pas uitvoeren bij goede motorische controle
28
modaliteiten ter bevordering van spierkracht & uithouding
1. behandeldoelen
- opbouwen van kracht
- herstellen van onevenwichten
- opbouwen van uithouding = opdrijven van herhalingen
2. modaliteiten basiskracht
- dosering: 60-75% 1RM
- herhalingen: 8-12reps & 3sets
- ritme: 3-5min rust
3. modaliteiten krachtuithouding
- dosering: 20-60% 1RM
- herhalingen: 20-30 tot 100reps voor 2-3sets
- ritme: 1-2min rust
29
gebruik progressie & regressie binnen oefentherapie
= mogelijk bij elk type oefeningen: ook motorische controle
1. effecten van progressie
- moeilijkere oefening
- extra prikkel voor proprioceptie
- toename van metabole belasting
- andere spieren/bewegingen binnen zelfde beweging
2. redenen voor progressie
- uitlokken van foutieve bewegingspatronen
- motivatie verhogen door gemaakte vooruitgang
- genoeg variatie in beweging & belasting = voorkomen overbelasting
- stimuleren van leereffect & transfer
2. gebruik van regressie
- terug stappen van te moeilijke oefeningen
- beperkte mogelijkheden van patiënt
- terugval van toestand patiënt
30
algemeen progressie
1. begin niveau = afh van
- leeftijd
- belastbaarheid & fase van weefsel hersel
- activiteiten niveau & basisconditie
--> dagelijksleven, sport, werk
- pathologie & comorbiditeiten
2. progressie
- van eenvoudig naar complex
- beginnen met meer analytische oefeningen
- zo snel mogelijk funcitonele oefeningen
--> hogere transfer
- vb: controle-oefeningen -> grotere fout uitlokken
3. soorten
- veranderen van uitganshouding
- veranderen van steunbasis
- veranderen van visuele input = sluiten voor proprioceptie
- toevoegen van dubbeltaken
- gebruik van hefbomen
- veranderen van snelheid
- segmentatie & combinatie
- statisch & dynamisch
- fouten uitlokken
- materiaal
31
progressie door veranderingen van uitgangshoudig & steunbasis
1. uitgangshouding
- proprioceptief: lig -> zit -> stand -> unipodaal
- functionaliteit: afunctioneel in lig naar functioneel in stand = hogere transfer
- ≈ ADL-verwachtingen
- andere werking van Fz
2. veranderen van steunbasis
- verminderen van contact opp.
- meer vertrouwen op proprioceptie
- voorbeeld = plank met benen op bal
--> harder/zachter opblazen van pal
--> verder/dichter naar bovenbenen
32
progressie door dubbeltaken, hefbomen & snelheid
1. dubbeltaken
- grotere input = afleiding
- goed voor eindfase van revalidatie = voorbereiding op meer uitdagende situaties
--> automatisering
- meer cognitief belastend zijn
- in spinale revalidatie vaak door geassocieerde bewegingen
2. hefbomen
- gewicht toevoegen
- van assymetrisch met ledenmaten naar symmetrisch vb: leg raise
3. snelheid
- eerst correct aanleren = traag uitvoeren
- daarna progressief snelheid verhogen naar ADL
- sporters = explosieve bewegingen trainen
33
progressie door taaksegmentatie & combinatie
1. taaksegmentatie
- vaak bij motorische controle oefeningen
- geheel is complex
- beginnen met delen appart te oefenen
- progressie door te combineren
2. combinatie oefeningen
- vb: bridging x serratus punch
- vb: planking x push up plus
34
progressie door statisch -> dynamisch
1. verschil
- statische controle = te controleren regio beweegt niet
- dynamische controle = te controleren regio beweegt
--> vaak doel van therapie
2. nut dynamische controle
- beweging toelaten
- eindstandige belasting specifiek verminderen
- belasting mag wel nog
35
progressie door fouten uit te lokken, materiaal & parameters
1. fouten uit lokken
- bij last in bepaalde richting of te lage variabiliteit van beweging
- fouten uitlokken = actief corrigeren
- aanpassen van motorische controle strategie
2. voeg materiaal toe
- weerstand toevoegen
- uitdagend vlak van controle = ondergrond of contactopp.
3. trainingsgerelateerde parameters = reps, rust, frequentie, ...
36
algemeen oefenmateriaal
1. nut
- vorm van progressie
- nieuwe stimulatie & succeservaring
--> patiënt blijft meer gemotiveerd & betrokken
- ADL-situaties nabootsen = betere voorbereiding
- halen van bepaalde (sub)doelstellingen
2. nadelen
- patiënt heeft materiaal thuis niet
- materiaal is duur of heeft geen/slecht alternatief voor thuis
- materiaal kan niet meegenomen worden voor oefenignen doorheen de dag
- opstellingstijd kan barrière zijn
37
functionele oefeningen
1. hulpvraag
- vaak in functie van activiteiten & participatie niveau
--> werk/sport/alledaagse bewegingen
- goede anamnese
- patiënt laten voortonen & zeggen specifiek waar pijn
2. oefeningen
- nabootsen van alledaagse bewegingen
- vanaf begin: circulatoire oefeningen in stand/zit
- verder integreren bij elk niveau
38
thuisoefeningen algemeen
1. doel
- kinesitherapeutische interventie aanvullen
- sneller bereiken van doelen
- doel bereiken binnen het beperkt aantal terugbetaalde oefensessies
2. patiënt
- meer voorantwoordelijkheid
- grote tijdsinvestering
- goede adherence nodig
39
instructie van thuisoefeningen
1. uitleg & kadering
- belang van oefentherapie uitleggen
- modaliteiten van oefeningen meegeven
- shared desicion making
--> oefeningen aanpassen voor mogelijkheden van patiënten binnen vrije tijd
- verhogen van betrokkenheid = grotere kans van slagen
2. voortonen
- belangerijkste aandachtspunten
- soms voor patiënten moeilijk om oefeningen voor te stellen
- mogelijkheid van filmen/andere programma's
3. laten uitvoeren
- bijsturen & klemtonen leggen
- bevragen of alles begrepen is
40
aandachtspunten voor thuisoefeningen
1. eenvoudige oefeningen ≠ gemakkelijk
- geen complexe opstellingen
- voorwerpen die patiënten hebben als oefenmateriaal
--> anders kleine dingen meegeven
- beperkt aantal = 2 of 3
--> mensen met hoge motivatie kunnen nog naar meer vragen
- passen in alledaagse gang van patiënten
2. variatie van oefeningen
- eentonige oefeningen = minder adherence
- meer variatie = ook betere transfer
- niet TE veel variaties
- geïndividualiseerde aanpak = meer geloofwaardig & betere adherence
3. bevragen van eventuele moeilijkeheden
- tijd
- materiaal
- plaats
- motivatie
41
checklist van oefentherapie deel 1
= voor oefeningen
1. veiligheid
- controle van opstelling vb: gewicht & matje
- geen materiaal in de weg
- haalbare oefening
2. communicatie
- oefening kaderen binnen behandelplan & -doelen
- algemen uitleg van oefening
3. voortonen
- volledig voortonen
- aandachtspunten & veel gemaakte fouten benadrukken
4. uitvoeren
- begeleiden van oefening = intens beginnen & progressief afnemen
- elke herhaling observeren = vermoeidheid
5. feedback = bepaald pro- & regressie
6. (her)evaluatie
42
Belang kwaliteitsvolle oefentherapie
1. SMC sensorimotorisch controle
- zorgt voor kwaliteit van bewegingen
- essentieel bij preventie & revalidatie
- bij te belastende oefeningen is SMC onvoldoende waardoor belasting > belastbaarheid
2. onderdelen oefentherapie
- principes vb: belasting & belastbaarheid
- inzichten
- progressie
3. toepassen
- richten voor patiënten groepen = richtlijken KCG & meta-analyses
- specificiëren door principes & inzichten voor patiënt
- eerst SMC trainen indien versoort
- afh van beperking kan doelstelling veranderen
43
Algemeen oefenschema & def SM systeem
interactie van SMC
- proprioceptie = input
- coördinatie = output
- vormen basis voor reconditioinering van kracht & uithouding
- als te vroeg beginnen = ontverantwoord trainen
definitie SM systeem = mechanismen betrokken bij
1. vergaren van sensorische stimulie
2. conversie tot neuronaal signaal
3. transmissie van signaal via afferente banen naar CZS
4. verwerking & integratie van signaal door centra van CZS
5. centra voor generatie van responsen = motorische responsen
6. spieractivatie
geheel is sensorimotorische controle
44
nut SM systeem
1. nut van SM systeem
- fijne motoriek door hoge nood aan stabilisatie
- functionele taken = hogere kwaliteit is meer functioneel
- gewrichtsstabilisatie = core stability
- -> stabiliteit & controle van romp
2. doelen
- verschillende doelen voor kwaliteit aansturing van beweging
- vb: stabilisatie van schouder & precieze beweging van hand waar ook schouder stabiliteit voor nodig is
45
proprioceptie
1. algemeen
- verwerven van info door proprioceptoren
- verzenden via afferente banen naar CZS
- erg verstoord door pijnprikkels
2. informatie
- gewrichtspositie = positiezin
- kineshtesie = bewegingszin
- kracht = gevoel van weerstand & zwaarte
3. receptoren
- diepe huid receptoren
- gewrichtsreceptoren
- musculo-tendineuze receptoren
4. testen
- enkel positie testen is niet goed
- ook andere onderdelen meenemen
- actief = positie-repositie test
- passief = blinde positie
46
Neuromusculaire controle (is) als onderdeel van sensorimotorisch systeem
1. infoafgeven voor motorische controle
- spinaal
- HS
- corticaal = beuwst & onbewust niveaus
2. modulatie van motorische commando’s
- cerebellum
- basale ganglia
3. kracht & uithouding
- uithouding = capaciteit van een spier om een dynamische of statische activiteit over een langere tijd uit te voeren
- kracht = mogelijkheid om de beweging in goede stabiliteit tegen een hogere belasting te kunnen volhouden
47
coördinatie
* Timing + musculaire controle
* def: vaardigheid om vloeiend en beheerst een doelgerichte motorische acitviteit uit te kunnen voeren.
48
posturale controle
- neuromusculaire controle
- visuele controle
- vestibulaire controle
- musculaire eigenschappen
- mechanische eigenschappen
49
functionele stabiliteit van passieve structuren
1. Passieve structuren: pathologisch
- hypomobiliteit = verlies normale beweglijkheid in 1 of meer richtingen
- hypermobiliteit = overdreven beweeglijkheid in 1 of meer richtingen
--> te grote amplitudo
- instabiliteit = abnormale beweeglijkheid in mid-range positie
- laatste 2 gaan soms samen vb: ACL letsel
2. functionele stabiliteit nog in orde
- door compensatie strategiën
- voldoende bij submaximale belastingen
- maximale belastbaarheid zal lager liggen
- gebruik maken van externe stabilisatie vb: braces
50
globaal vs lokaal lumbaal
1. musculaire & SMC spectrum
- globale spieren = vooral beweging
- kan ook stabiliseren maar co-contractie nodig door mover functie
- lokale functie = allemaal stabiliserende functie
- in elke positie zelfde stabiliteit
- dysfunctie van diepe spieren = overname door oppervlakkige spieren
- leidt tot hogere belasting voor zelfde beweging
2. globaal
- stabilisatie door druk verhoging
- diafragma & co-contractie van rompspieren
- valsalva bij grote inspanning
3. lokaal
- meer proprioceptief actief
- gevoeliger & meer bijsturen
- multifidus, erector spinae, longissimus & iliocostalis
51
lumbale spieren
1. longissimus & iliocostalis
- thoracaal deel = oppervlakkig
- lumbaal deel = diep
2. bekkenbodem spieren
- achterste = oppervlakkig
- voorste = diep
3. facia thoracolumbalis
- verbinding van grote spieren tussen thorax & bekken
- lordose vormen
- hier onder diepe spieren = ruit van multifidus
4. multifidus
- ruit in intervertebrale ruimte
- segmentaal geïnnerveerd
- apparte bundels = opp & diep
- ideaal voor controle
52
Stabilisatiemechanisme
1. afh van
- gewrichtsvorm
- compressie & spanning/tension rong gewrichtsopp
- spieren belangerijk
- elleboog > schouder
- goede vormsluiting, middelmatige compresse & dynamische spanning is ideaal
2. form closure
- stabiliteit door vorm
- sacrum als wig in bekken
- afwijking van vorm zorgt voor instabiliteit
3. force closure
- afwijkingen stabieler maken door rkacht
- stabilisatie training
53
Trainen van SMC
1. proproceptie reëducatie
- oefenvormen ter verbetering van houding & bewegingsdetectie
- vb: bekkenkanteling & invloed op lage rug
- positie-repositie training
- ergonomische tips geen invloed als nog geen voeling van lichaam
3. voorwaarden
- pijnvrije training
- minimale ROM nodig voor ideale houding te kunnen aannemen
- kan belemmerd zijn door spierverkortingen of spierverzwakking
54
proprioceptieve therapie motorische controle
1. werking
- feedbackmechanisme
- door gespecialiseerde zenuwuiteinden & mechanoreceptoren
- controleren van houdingen & sturen van bewegingen
2. bekken kanteling
- normale fysiologische lordose leren aanvoelen
- juiste bekkenkanteling kunnen uitvoeren
- in verschillende houdingen: stand, zit, handen & knieën stand
- van belang bij zware last & (sub)acute problemen!
3. fouten
- thoracale beweging -> schouders tegen muur
- benen bewegen -> bovenbenen tegen tafel
4. facilitaties
- grotere heuphoek = halfzit op tafel of benen onder stoel
- tactiele stuwing door therapeut
- feedback door therapeut
- andere houding = stand moeilijkst
- rollen over zitknobbels
55
coördinatie training motorische controle
coördinatie = timing + musculaire controle
1. neuromusculaire controle
- selectief spier(groepen) te contraheren
- wakker maken van diepe/segmentale spieren bij dysfunctie
- tonische spieren bewust & selectief recruteren
- geen compensatie van oppervlakkige spiern
2. timing & recrutering
- zachte tonische contractie
- steeds behoud van spontane ademhaling
56
Bekken algemeen
1. lumbopelvische regio
- schakel tussen OL & BL
- minimale speling in SI-gewrichten & symphise
- beweging die effectief plaatsvindt = heup & wervels
- sturing vanuit bekken = lokaal
- sturing vanuit rug = globaal
- therapeutisch heup altijd meenemen
2. functionele stabiliteit
- passieve structuren
- musculaire structuren
- posturale controle
- SMC
