NIEPŁODNOŚĆ Flashcards
definicja podstawowa niepłodności:
niemożność uzyskania ciąży w ciągu 12 miesięcy, mimo regularnych (2-4x/tydzień) stosunków płciowych
ile % par dotyczy niepłodność?
10-16% (około milion par w Polsce)
po jakim okresie bezskutecznych starań o ciążę para powinna skorzystać w konsultacji?
- poniżej 35. rż., bez obciążeń - po 12. miesiącach
- po 35. rż. - po 6 miesiącach
- po 40. rż. - bezpośrednio po zadeklarowaniu planów prokreacyjnych
w pierwszej kolejności diagnostyka powinna obejmować:
- ocena czynności jajników - czy są cykle owulacyjne?
- anatomia żeńskiego układu rozrodczego (jajowody, jama macicy)
- badanie nasienia
ocena płodności kobiet niemiesiączkujących lub miesiączkujących nieregularnie - jakie badania?
FSH, LH, estradiol
TSH
TST
PRL
AMH
jakie badania o ustalonym znaczeniu w ocenie anatomii dróg rodnych?
USG
USG 3D
HSG
HyCoSy/HyFoSy
jeśli zmiany w miednicy mniejszej, w tym w jajowodach - rozważyć LSK
jeśli zmiany maciczne w USG - HSK
u około …. par za ograniczenie płodności odpowiada czynnik męski
u około połowy
nieprawidłowy wynik seminogramu - co robimy?
- powtórzyć po miesiącu
- po potwierdzeniu nieprawidłowości dokładniejsza diagnostyka
azoospermia/ciężka oligozoospermia - co robimy?
badanie USG jąder i moszny
niepłodność obturacyjna męska:
objętość ejakulatu poniżej 1ml, niskie pH ejakulatu
co robimy najpierw w niepłodności obturacyjnej męskiej?
pogłębić diagnostykę urologiczną
ile abstynencji seksualnej przed badaniem nasienia?
2-7 dni
seminogram: jaka liczebność plemników ok?
≥ 16mln/ml
≥ 39 mln/ejakulat
seminogram: jaki procent żywotności plemników?
≥ 54%
seminogram: jaki procent ruchliwości plemników?
≥ 30%
seminogram: jaki odsetek plemników o prawidłowej budowie (morfologii)?
≥ 4% plemników o prawidłowej budowie
seminogram: jakie prawidłowe pH nasienia?
≥ 7,2
jaka prawidłowa objętość ejakulatu?
≥ 1,4ml
jakie badania lab. u mężczyzny z b. obniżonymi parametrami nasienia / podejrzeniem chorób endokrynologicznych?
LH, FSH, estradiol, PRL, TST
co trzeba wykluczyć u pacjentów, u których objętość ejakulatu <1ml?
hipogonadyzm, stres, niedrożność dróg wyprowadzających, obustronny brak nasieniowodów, ejakulację wsteczną
jakie badanie celem wykluczenia ejakulacji wstecznej?
zbadać mocz po masturbacji na obecność plemników
czy posiew bakteriologiczny nasienia jest zalecanym badaniem?
nie (jedynie gdy kliniczne wykładniki infekcji męskiego układu moczowo-płciowego, koncentracja leukocytów w nasieniu powyżej 1mln/ml)
badanie autoprzeciwciał przeciwplemnikowych w surowicy pacjentki - tak czy nie?
niezalecane
aglutynacja plemników w nasieniu, co zbadać?
autoprzeciwciała w nasieniu
fragmentacja DNA plemników w rutynowym badaniu - tak czy nie?
nie
jakie badania nierekomendowane w rutynowym postępowaniu przy prawidłowym seminogramie?
- pomiary wolnych rodników
- aktywność enzymów antyoksydacyjnych spontanicznej bądź indukowanej reakcji akrosomalnej
- badania biochemiczne gamet męskich
kiedy zbadać mutację CFTR?
przy obustronnym lub jednostronnym braku/niedrożności nasieniowodów
- badanie również partnerki jeśli wyjdzie + u partnera
kiedy badać kariotyp pacjentowi?
- azoospermia
- poronienia nawracające
- jeśli materiał genetyczny z poronienia wskazuje na możliwość nosicielstwa zmiany genetycznej u rodziców
jakie postępowanie w azoospermii już jeśli koncentracja plemników nie przekracza 5mln/ml?
badanie kariotypu
testy w kierunku mikrodelecji AZF
najbardziej dokładną metodę ustalenia podłoża zaburzeń spermatogenezy stanowi
biopsja jądra (wykonywana tylko jeśli możliwa jest jednoczesna kriokonserwacja bioptatu)
kiedy podejrzewamy zaburzenia owulacji?
brak miesiączek
rzadkie miesiączki (>35 dni)
częste miesiączki <19 dni)
owulacja jest prawdopodobna przy stężeniu progestronu 7 dni przed spodziewaną miesiączką …… (jaki poziom)
5ng/ml
leczenie zaburzeń owulacji: jakie postępowanie w niewydolności podwzgórze-przysadka?
indukcja owulacji analogami gonadotropin
(albo pulsy GnRH - trudno dostępne)
leczenie zaburzeń owulacji: jakie postępowanie w dysfunkcji układu podwzgórze-przysadka?
- cytrynian klomifenu 50-150mg, 5 dni
- letrozol 2,5-5mg, 5 dni (wyższa skuteczność, wskazania pozarejestracyjne)
oporność na klomifen i letrozol: - stymulacja gonadotropinami
- kauteryzacja jajników (niedopuszczalna kauteryzacja jajników bez rozpoznanej anowulacji na tle PCOS i stwierdzenia braku reakcji na cytrynian klomifenu/letrozol)
leczenie zaburzeń owulacji: jakie postępowanie w III grupie (POI)?
dawstwo oocytu
leczenie zaburzeń owulacji: jakie postępowanie w hiperprolaktynemii?
agoniści receptora D2: bromokryptyna, kabergolina, chinagolid (normalizacja stężeń PRL/ zmniejszenie wymiarów guza), przywrócenie cykli owulacyjnych
bardzo wysoka skuteczność
podanie leków stymulujących owulację nie zwiększa szansę na ciąż u par:
- cykle owulacyjne
- niepłodność nieokreślona
- endometrioza
- czynnik męski
metformina w monoterapii - kiedy i jakie wyniki?
przy stwierdzeniu insulinooporności
jako adjuwant w minimalnym stopniu poprawia wyniki leczenia w grupie opornych na cytrynian klomifenu
pęcherzyk dojrzały ile ma mm?
≥ 17mm
indukcja owulacji: maksymalna liczba pęcherzyków dojrzałych nie powinna przekraczać….
3
niepłodność może być związana ze zwiększonym ryzykiem raka…
jajnika, endometrium, piersi (leki stymulujące owulację nie zwiększają tego ryzyka)
brak ciąży po indukcji przez …… owulacyjnych cykli jest wskazaniem do zmiany strategii leczenia
6
( u kobiet po 35 roku życia po 3-4)
jaki protokół COH w zespole PCO?
preferowany protokół antagonistyczny, w sytuacji nadmiernej odpowiedzi na stymulację z indukcją piku owulacyjnego agonistą GnRH i odroczeniem transferu zarodka (profilaktyka OHSS)
w diagnostyce endometriozy zlokalizowanej w miednicy mniejszej metodą z wyboru jest…
laparoskopia z pobraniem wycinka do badania hist-pat
postępowanie w endometriozie z towarzyszącą niepłodnością uzależnione od:
- wieku kobiety
- rezerwy jajnikowej
- stanu jajowodów
- parametry nasienia partnera
stopień I i II endometriozy - lsk:
usunąć ogniska choroby i ewentualne zrosty (może to poprawić płodność, zwiększyć odsetek ciąż)
postępowanie o niskiej skuteczności
stopień I i II endometriozy - kobiety z dobrym rokowaniem (do 35 rż., prawidowa rezerwa jajnikowa, zachowana drożność jajowodów, prawidłowe nasienie) - postępowanie:
można zaproponować postawę wyczekującą
zaproponować IUI - MAKSYMALNIE DO 3 PRÓB
stopień I i II endometriozy - kobiety 35-38 rż lub młodsze z niską rezerwą jajnikową - czy IUI ok?
nie, nie powinno być proponowane
stopień I i II endometriozy po 38 rż. postępowanie:
IVF
III i IV stopień endometriozy - lsk:
operacyjnie usunąć widoczne ogniska endometriozy
przywrócenie anatomicznych warunków
zmniejszenie dolegliwości
III i IV stopień endometriozy - postępowanie:
- postawa wyczekująca po operacji nie jest zalecana
- stymulacja owulacji/IUI nie zwiększa szansy na ciążę
- u kobiet ze zmniejszoną rezerwą jajnikową, nieprawidłowościami jajowodów, lub po 35. rż. postępowanie z wyboru –> IVF
torbiele endometrialne a niepłodność:
- operacyjne usunięcie torbieli mniejszych niż 3-4cm nie zwiększa szansy na ciążę
- > 4cm tylko w szczególnych sytuacjach może poprawić płodność (uwaga - rezerwa jajnikowa)
- preferowane wycięcie zmiany a nie koagulacja
- jeśli istnieją wskazania do IVF rutynowe usunięcie torbieli nie zwiększa szansy na ciążę
(wyjątek: torbiel potencjalnie utrudniająca pobranie oocytów, torbiel grozi skrętem)
leczenie farmakologiczne w endometriozie:
- nie poprawia płodności
- pacjentki przygotowywane do IVF - supresja jajników przed COH analogiem GnRH/antykoncepcja może zwiększyć szanse na ciążę
niepłodność idiopatyczna:
niemożność zajścia w ciążę mimo regularnego współżycia w okresie roku, a w rutynowych bad. diagnostycznych bez nieprawidłowości
niepłodność idiopatyczna - jaki %?
20-30% par leczonych z powodu niepłodności
niepłodność idiopatyczna - postępowanie wyczekujące:
przed 35. rż. bez obniżonej rezerwy jajnikowej można wydłużyć okres starania naturalnego do 2 lat łącznie
korekta stylu życia, regularnie współżycie
po 35. rż/niska rezerwa jajnikowa - przedłużanie postawy wyczekującej >1 roku może zmniejszyć szansę na urodzenia dziecka
niepłodność idiopatyczna - stymulacja owulacji:
nie zwiększa szansy na urodzenie dziecka
niepłodność idiopatyczna - gestageny w II fazie cyklu:
nie rekomenduje się