Modernistische stedenbouw Flashcards
Aan de hand van een afbeelding van Garniers Cité industrielle
naam van de architect
naam van het ontwerp
geef 4 kenmerken(+1lijnuitleg)
Tony Garnier (1869 – 1948)
La Cité Industrielle
4 kenmerken:
1) Denkbeeldig ontwerp, geïnspireerd door de topografie van Lyon
Stad = denkbeeldig, maar lijkt op topografie van Lyon. Nieuwe stad in bocht van rivier, in de nabijheid van een historische stad.
2) Autonome stad: industriële productie (energie, grondstoffen, haven) en landbouw Waterkrachtcentrale -> energie voor verwarming en verlichting
Mijnbouw, haven, landbouw bij modelboerderijen Stad is in niets afhankelijk van de grootstad.
3) Functionele zonering: scheiding van Wonen, Werken, Transport en Ontspanning
Beneden -> industriezone
Plateau in heuvels -> stad en groenzone
Flank van heuvel -> ziekenhuizen (gezonde lucht)
4) Georiënteerde stad
Georiënteerd in Oost – West richting
ziekenhuizen + woonzone -> maximaal laten geniet van warmte, licht en lucht en beschutten tegen Noorderwind.
5) Lineaire stad
Lineaire stad -> onbeperkte uitbreiding mogelijk, opheffen van tegenstellingen tussen stad en platteland
6) Industrieel en rationeel gebouwde stad Industriële bouwtechnieken, rationeel ontwerp Gebouwen -> gewapend beton
Grootschalige ontwerpen -> ijzer en glas Ontwikkelen van: kolom, overstekende luifel, glaswand, bandvenster
vrije plattegrond, sobere vormgeving, platte daken
7) Utopische socialistische samenleving
Merendeel arbeiders
Geen privébezit, alle ruimten openbaar
Burger is zelfregulerend en heeft burgerzin (geen kazerne, politiekantoor, gerechtshof of gevangenis)
Iedereen vrijzinnig -> geen religie en dus ook geen kerken.
Leg uit: Een denkbeeldig ontwerp, geïnspireerd door de topografie van Lyon
Stad = denkbeeldig, maar lijkt op topografie van Lyon. Nieuwe stad in bocht van rivier, in de nabijheid van een historische stad.
Leg uit: Een autonome stad
Waterkrachtcentrale -> energie voor verwarming en verlichting Mijnbouw, haven, landbouw bij modelboerderijen
Stad is in niets afhankelijk van de grootstad.
Leg uit: Functionele zonering
Werken, Transport en Ontspanning
Verkeersluwe wijken (tussen 2 parkachtige percelen is plaatselijk verkeer toegestaan)
Elektrische tramlijn (woon – werkverkeer)
Beneden -> industriezone
• Fabriek logisch ingedeeld volgens fase van bewerking: aan ene zijde komen grondstoffen binnen, andere verlaten afgewerkte producten de fabriek Plateau in heuvels -> woonzone en groenzone
- Parkachtige groene percelen
- Verkeersvrije voetgangerswegen
- Plaatselijk verkeer
Flank van heuvel -> ziekenhuizen (gezonde lucht) Centraal -> Salles d’assemblées
• Hierrond alle diensten voor gemeenschapsleven functioneel gegroepeerd
Leg uit: Een georiënteerde stad
Georiënteerd in Oost – West richting
ziekenhuizen + woonzone -> maximaal laten genieten van warmte, licht en lucht en beschutten tegen Noorderwind.
Leg uit: Een lineaire stad
Spreiding van zones is het landschap -> bewust zo gekozen (samen met oriëntatie van het plan) Garnier houdt rekening met de potentiële groei van de stad en biedt in westelijke richting de mogelijkheid tot uitbreiding.
Leg uit: Een industrieel en rationeel gebouwde stad
Industriële bouwtechnieken, rationeel ontwerp
Gebouwen -> gewapend beton
Grootschalige ontwerpen -> ijzer en glas
Ontwikkelen van: kolom, overstekende luifel, glaswand, bandvenster vrije plattegrond, sobere vormgeving, platte daken
Leg uit: Een utopische socialistische samenleving
- Geen privébezit -> alles eigendom van de gemeenschap (staat)
- Burger is zelfregulerend en heeft burgerzin volgt vanuit verantwoordelijkheidsbesef zelf de regels, … geen controle nodig dus geen kazerne, politiekantoor, gerechtshof of gevangenis
- Iedereen is vrijzinnig, staat bekommert zich om sociale -> geen nood aan religie en dus kerken
Aan de hand van afb: Vergelijking tussen de Tuinstad van Howard en de Cité Industrielle van Garnier
- Cité Industrielle op eerste zicht vergelijkbaar met tuinstad van Howard:
- Middelgrote stad (35.000 inwoners)
- Collectieve eigendom
- Veel gemeenschapsleven
- Groene omgeving
- Aanwezigheid van zware industrie -> Cité Industrielle volledig autonoom. Garnier ontwerpt aangepast aan moderne industriële tijdperk. Tuinstad geen plaats aan grootschalige industrie, ontkent geïndustrialiseerde tijdperk.
- Garnier kiest voor industriële materialen, bouwtechnieken en gerationaliseerd bouwproces. Howard niet
Welke invloed had de Cité Industrielle?
- Grote invloed op modernistische stedenbouwkundig denken
- Russische Constructivisten -> ontlenen idee van zonering en lineaire stad
- Le Corbusier neemt delen van Cité Industrielle op in tijdschrift L’Esprit Nouveau
- Stedenbouwkundige principes theoretisch uitgewerkt door CIAM4 -> mee bepalend voor charter van Athene
Wat is Desurbanisatie?
Pijnpunt modernistische visie op stedenbouw -> men weet geen blijf met de bestaande historisch gegroeide steden. Vertrekken van leeg onbebouwd landschap om nieuwe architectuur te ontwerpen. Ontstedelijking -> steden lopen leeg en worden verwaarloosd, verpaupering en verkrotting als gevolg Auto faciliteert het wonen buiten de stad
Aan de hand van afb. Hedendaagse stad voor 3 miljoen inwoners/Plan Voisin
naam van de architect Le Corbusier
geef kritiek op dit ontwerp
Le Corbusier
1) Desurbanisatie
2) Hiërarchische zonering -> oogt niet sympathiek, hiërarchisch/fascistoïde plan
Aan de hand van afb. plan Miluytin
naam van de architect
leg uit
Allereerste ontwerp van de Lineaire stad à-> gebaseerd op idee van Okhitovich Grote troef lineaire stad -> mogelijkheid tot groei, onbeperkte uitbreiding
Principe van zonering volgens functie wordt strikt toegepast. De lineaire stad ontwikkelt zich:
- langs spoorweglijn (transport)
- productie (industrie, administratie en onderwijs)
- groenzone (groenebuffer ,doorkruis tdoor transportwegen)
- woonzone (residentieel + faciliteiten voor gemeenschapsleven)
- park
- landbouwzone en volkstuinen
Aan de hand van afb. plan La ville radieuse
- *a) naam van de architect
b) naam van het plan
c) leguit**
LeCorbusier, Ville Radieuse
Onbegrensde stad die het gecentraliseerd stadsmodel vervangt
De ‘uitstralende’ stad
Doelstellingen zijn: zon, ruimte en groen verbeteren levenskwaliteit van de mens.
Wat is CIAM?
- Afkorting van ‘Congrès Internationaux d’Architecture Moderne’
- Europese denktank van Modernistische architecten
- Organiseert thematische congressen (minimale woning, functionele stad)
- Groepeert bekende architecten van het Nieuwe Bouwen (Le Corbusier, Ersnt May, El Lissitsky,Walter Gropius, …)
Wat is CIAM4?
- Op een cruiseschip, zomer van 1933
- Congres met als thema ‘de functionele stad’
- Stedenbouw van 33 bestaande steden wordt onder de loep genomen en er worden suggesties voor de toekomst opgelijst. -> 10jaar later, het Charter van Athene
- Centrale begrip is zonering met strikte functiescheiding (wonen, werken, ontspanning, verkeer)
Wat zijn de gevolgen van CIAM4?
- Idee van zonering nog steeds terug te vinden in ruimtelijke ordeningsplannen (industrie gescheiden van stedelijke bewoning.
- Volledig nieuwe stad volgens het concept van zonering is Brasilia
- Charter van Athene -> bouw van modernistische woonwijken met hoge bevolkingsdichtheid in repetitieve appartementsgebouwen
Afb. Brasilia
Duiding
- 1 vd weinige volledige nieuwe steden volgens het concept van zonering
- onder invloed van Charter van Athene
- een plan met 2 assen -> verticale as met staatsgebouwen (kathedraal, parlementsgebouw,…) enkele gebogen horizontale assen met gezoneerde functies (wonen, banken, hotels, …)
- leidt tot spontaan gegroeide onmetelijke favella’s aan de rand
Tot welke problemen leidden ‘gezoneerde’ woonwijken?
- Slaapwijken (doodse verlaten wijken doordat bewoners overdag gaan werken zijn)
- Verkeersdrukte (woon – werkverkeer)
- Vervuilde openbare ruimte (slecht onderhoud en verwaarlozing)
- Stijgende criminaliteit (gebrek sociale controle)
Tot welke problemen leidde de Brutalistische stijl in woonwijken?
- betonnen façades niet geschikt voor noordelijk licht(lelijk)
- beton werd snel grijs en groezelig
- snelle wederopbouw -> vaak slecht gebouwd
- verhoogde wandelroutes (scheiden auto/voetganger) -> criminaliteit
- vervreemding door onmenselijke Brutalistische stijl
Afb. Plan voor Rio de Janeiro -> Duiding
Le Corbusier, geïnspireerd op glooiende landschappen (vliegreizen). Overgang naar organische (lichamelijke) vormgeving. Einde aan geometrische grid.
Plan voor Rio de Janeiro:
- Slingerende kunstweg 100m bovengrond
- Onder die weg, appartements gebouwen van 15 verdiepingen
- Verkeer gescheiden van woonzone
- Landschap ononderbroken door onder de kustweg
Afb. Plan Obus -> Duiding
- Plan Obus voor Algiers (gelijkaardig ontwerp als Plan voor Rio de Janeiro)
- Viaduct door de heuvels landinwaarts, kustweg slingert langs kustlijn (beide in de hoogte)
- Viaduct verbindt administratieve centrum aan water met woonwijken (app.) in de heuvels (zonering)
- Geometrie kantoorgebouwen contrasteert met organische lijn van woonblokken en viaduct
Afb. Broadacre City, wat zijn de uitgangspunten? (leg uit) (van Frank Lloyd Wright)
1) Desurbanisatie: escapistische vlucht uit de stad
Stad is te grootschalig, kunstmatig en mensonterend voor Wright. Voorkeur naar platteland omdat:
- Liefde voor platteland -> kenmerk van Amerikaanse identiteit. Uitloper protestantse verheelijking van agrarisch leven
- Wright pionier van Modernisme, maar gebruikt industriële technieken (gewapend) beton om zich van de (stedelijke) samenleving af te keren en terug te trekken op het platteland.
- Stedenbouw -> fan van tuinstad van Howard, pleit voor desurbanisatie, uiteenvallen van de stad
2) Ontstedelijking mogelijk dankzij technologische vooruitgang
• Vlucht naar platteland is makkelijker in de moderne tijd door komst van elektriciteit, telefoon, auto en vliegtuig -> afstanden korter en overbrugbaar
Afb. Broadacre City, kenmerken? (leg uit)
- Vier vierkante mijl per inwoner. Platteland versnipperd in percelen van 1acre (4000m2), verdeeld onder bevolking. Per 4 vierkante mijl -> landschap verdeeld in raster van wegen
- Amerikaan verdeelt tijd tussen handwerk en denkwerk. Moderne mens streeft naar evenwicht tss handwerk (op het veld) en denkwerk (kantoor) Iedere Amerikaan krijgt one acre op zijn 18e, eigenhandig huis op bouwen en halftijds als landbouwer om eigen voedsel te telen. Voor deeltijds kantoorwerk verplaatst hij zich met moderne vervoersmiddelen
- Industrie en grootwarenhuizen bevinden zich aan de rand van gelijk gespreide grotere gehelen bereikbaar via transportwegen
