Duits Avant – garde Modernisme – Das Neue Frankfurt

Question 1

Wat is Das Neues Frankfurt

Answer 1

1. Grootschalig project van sociale huisvesting in Frankfurt tijdens het interbellum (periode tussen 2 wereldoorlogen)
2. Op 5 jaar tijd, 15.000 woningen gebouwd in de vorm van tuinwijken
3. Initiatief vanuit stedelijke overheid

Question 2

Wat is het belang van Das Neue Frankfurt?

Answer 2

1. Grootschalige toepassing van principes van het Modernisme (Nieuwe bouwen)
   - Functionele ordening
   - Rationele ontwerpen, rationele bouwmethodes (standaardisatie)
   - Industriële materialen en technieken
2. Totaalproject
   - Ruimtelijke ordening, architectuur, interieur, desig en levenskwaliteit (sociaal bouwen)

Question 3

Waarom in Frankfurt?

Answer 3

1. Na – oorlogse crisis: ontreddering, vernielingen, woningnood, sloppenwijken
2. Socialistisch stadsbestuur: stad heeft oog voor de sociale noden van de bevolking

Question 4

Geef 2 voorbeelden van industrieel bouwen in Das Neue Frankfurt.

Answer 4

Bouwen met industriële materialen en technieken
• Staalskelet, gewapend beton, metalen ramen

Question 5

Geef 1 voorbeeld van een ‘gestandaardiseerd bouwproces’

Answer 5

1. gestandaardiseerd product
   • identieke huizen of appartementen (hooguit spiegelbeeld) met een identieke indeling (grondplan)
2. gestandaardiseerd bouwproces

Strokenbouw of Zeilenbau -> rijhuizen gebouwd in parallelle rijen

Muren uit geprefabriceerde betonplaten

Montage van huizen met een rijdende montagekraan

3. gestandaardiseerde aankleding en inrichting van de woning

Question 6

Wat is de Abteilung fur typisierung?

Answer 6

1. afdeling van de stedelijke bouwdienst van Frankfürt
2. schrijft prijsoffertes uit voor ontwerp en productie van aankleding van de woning -> doel: grote omzet, goedkopere prijzen krijgen
3. intensief reclame maken voor aanbeste producten (Frankfurter Register)

Question 7

Geef 3 voorbeelden van ‘zakelijke stijl’ bij rationeel en functioneel bouwen

Answer 7

Efficiënt, sober en strak

witte muren

rechte lijnen en hoeken

platte daken

ornamentloos

vb. “May – haus”

Question 8

Geef 2 voorbeelden van sociaal bouwen.

Answer 8

1. emancipatie van de arbeider
• voorzien in woningnood en verbeteren van woonomstandigheden

2. bevorderen van sociaal en cultureel leven

ontmoetingsruimte (feestzaal)

bibliotheek

kleuterschool

waserette

kapsalon

sportvelden

Question 9

Geef 4 voorbeelden van transparantie: ‘licht en lucht’ – gezond en hygiënisch wonen

Answer 9

1. Zonering: functiescheiding tussen wonen en werken
2. Strokenbouw met oriëntatie op de zon: woonkamer gericht naar Zuiden of Westen
3. Strokenbouw met optimale belichting: zigzag – rijen
4. Strokenbouw met optimale afstand tussen huizenrijen ifv. Zonlicht en ventilatie. Regel van heiligenthal: afstand tss 2 huizenrijen = 2x hoogte van de huizen
5. Volkstuintjes (moestuin – percelen)
6. Grote ramen – veel glas

Question 10

Wat is de bedoeling van het existenzminimum?

Answer 10

Bestaansminimum

Niet inperken van de leefruimte van bewoner

Wel -> efficiëntie: plaats – en tijdsbesparing die rationeel en functioneel leven, wonen en handelen opleveren.

Question 11

Wat is ‘Taylorisme’ in het huishouden?

Answer 11

• Taken van de huisvrouw worden geïnventariseerd en in deeltaken opgesplitst
• Bewegingen en handelingen worden geanalyseerd en getimed -> standaardisatie
• Werkomgeving wordt op functionele wijze ingericht zodat er geen overbodige afstanden afgelegd dienen te worden ->energie – en tijdbesparend

Question 12

Waarom huishoudelijk Taylorisme voor het eerst in Amerika opduikt?

Answer 12

• Lage bevolkingsdichtheid -> weinig huispersoneel voorhanden
• Gewone volk werkt liever in fabriek dan als huispersoneel voor de rijken
• Tekort zorgt voor bedenkingen over de efficiëntie van ‘vrouwelijke arbeid in huis’ en een ‘functionele indeling’ van de keuken
• Technologisering van het huishouden ligt in Amerika voor op dat van Europa

Question 13

Afb. Keuken A en B – duiding.

Answer 13

Keuken A vs. Keuken B
In keuken A moet de vrouw nog steeds kilometers afleggen om al haar verschillende taken te kunnen uitvoeren.

Bij keuken B is er een zichtbare efficiëntere indeling en schikking tov keuken A. De vrouw moet nog steeds rondlopen, maar de verschillende opeenvolgende taken, bevinden zich in elkaars buurt in de keuken.

Question 14

Afb. Fatigue studies – duiding.

Answer 14

• Lillian en Frank Gilbreth
• 12 kinderen, eigen huishouden als test –case
• uitvindster pedaalemmer
• Ingenieur en psychologe met doctoraatstitel
• Focus op motion studies en time – management
• Baanbrekend voor het ergonomisch denken
• “Streven naar doelmatigheid en uitbannen van vermoeidheid dan naar decoratie en schitterende verfijning

Question 15

Afb. Frankfurter Kuche
Naam, uitgangspunten, voorbeelden van dit gestandaardiseerde, gerelationeerde en functionele ontwerp

Answer 15

Wat zijn de uitgangspunten van dit ontwerp?

1. Existenzminimum: maximaal comfort op een minimale oppervlakte
2. BeÏnvloed door huishoudelijk taylorisme -> bewegingsstudies + ergonomie, zuiver wetenschappelijke benadering

Geef 3 voorbeelden van dit gestandaardiseerde, gerationaliseerde en functionele ontwerp

• Gestandaardiseerde keuken is een totaalconcept (inbouwkeuken), 3 formaten en goedkoop
• Bewust kleine oppervlakte om (bewegings) energie te besparen
• Onder het werkblad een verplaatsbare vuilbak – lade (gemakkelijk opruimen van etensresten)
• Tafelblad gemaakt van beuk omdat dit krasvrij is en bestand tegen stoom en vloeistoffen
• Blauwe laden -> volgens wetenschappers mijden vliegen blauwe oppervlaktes
• Draaistoel -> bestrijken van grote oppervlakte zonder verplaatsing

Question 16

Leg uit: de Keuken als ‘burgerlijke’ emancipatie van de arbeider

Answer 16

• Woonkazernes en krottenwijken -> centrale en enige ruimte vaak de woonkeuken: alles speelt zich hier af
• Nu in nieuwe tuinwijken wil men de arbeider licht en ruimte schenken door de woonkeuken op te splitsen in een efficiënte, minimale keuken en een ruimere leefruimte (met zicht op de tuin)
• Maar vrouw wordt nu teruggedrongen en opgesloten in een ruimte die slechts plaats biedt aan 1 persoon en wordt gescheiden van de rest van het gezin.

Question 17

= Afb. Van Frankfurter kuche naast woonkeuken – duiding

Answer 17

Question 18

Leg uit: De Frankfurter kuche: emancipatorisch of niet?

Answer 18

• Bedoeling: uitsparen van tijd in de keuken -> meer tijd voor andere dingen en verdere ontplooiing -> ja, emancipatorisch en bevrijdend
• Maar: Vrouwonvriendelijke implicaties van de evolutie van de woonkeuken naar keuken -> neen, niet emancipatorisch en bevrijdend

Question 19

Afb. Uit ‘De Neufert’ – duiding

Answer 19

• ‘De Neufert’: standaardmaten voor verschillende soorten ruimtes, afgestemd op de maten van de bewegende mens in die ruimtes
• Gigantisch succes
• Standaardiseren van bouwindustrie
  bv. 4 bakstenen in 1 strekkende meter