Mediterrane landschappen Flashcards
Bekken en Zeeën
De Middellandse Zee kent van west naar oost vijf diepe bekkens en daarnaast ook deels door land ingesloten delen die zeeën worden genoemd
Overheersende zeestromingen
Tegen de klok in (periplous)
Water verdampt in de Middellandse Zee en wordt aangevuld met water uit de Atlantische Oceaan door de straat van gibraltar
De locaties van havens werden bepaald door de zeestroming en winden
Afsluiting Middellandse Zee
Door tektonische bij de Straat van Gibraltar is de Middellandse Zee een tijd afgesneden geweest van de Atlantische Oceaan. De zeespiegel daalde 1500m door verdamping
Grootschalige afzetting van gips, kalksteen (karst) en steenzout in het zeebekken
Uiteindelijk weer hersteld waardoor de Middellandse Zee weer volliep
Geologische hoofdstructuur Middellandse Zeegebied
- Hercynische gebergten en vlakten
- Alpiente gebergte en laagvlakten
- Tektoniek
- Vulkanisme
- Zeebekkens
Mediterraan klimaat
Hete droge zomers, zachte vochtige winters
Frequent excessieve buien
300-600mm regenval
Eucalyptus in Portugal
In de 18e eeuw geïmporteerd uit Australië om moerassen te ontwateren en voor de houtproductie. De exoot heeft de natuurlijke vegetatie in Portugal verdrongen, maar is zeer brandbaar, verzurend en waterslorpend
Gevolg, veel bosbranden
Mediterrane struikvegetaties
- Maquis: vrij dichte struikvegetatie tot 2.5m hoog, extensief begraasd
- Garrigue: middelhoge dwergstruikvegetatie tot 1m hoog, vrij intensief begraasd
- Frygana: zeer lage gras- en kruidenvegetatie tot 0.5m hoog, zeer intensief begraasd
Minoische cultuur
Kreta, 3500-1100 v. Chr.
Phoeniciërs
1200-500BC
Thuisbasis de kustgebieden van Libanon, Syrië en Israël
Zeevaarders en handelaren, stichtte handelskolonies en het zuidwestelijk deel van het mediterrane gebied
Na de verovering van de Perzen rond 500BC werd hun rol overgedragen aan de Carthagers en Grieken
Klassiek Griekenland
Bergachtig terrein leidde in Griekenland niet tot een centrale staat, maar honderden geïsoleerde kleine stadstaten, gevoed door omgringd platteland en zeehandel
800-300 v. Chr.
Land was beperkt, hierdoor zich men naar meer elders –> griekse koloniën
Carthago
Bloeiperiode 550-146 v. Chr.
Romeinse centuriatie
Landindeling volgens vaste maatvoering (grid systeem). Gebruikt om nieuwe kolonisatie- en ontginningsgebieden in cultuur te brengen
De Republiek Venetië
Handelsrepubliek gericht op de oostelijke Middellandse Zee
8e eeuw tot de 18e eeuw
Latifundia
Grote bedrijven van grootgrondbezitters, bewerkt door slaven of arbeiders
Minifundias
Kleine familiebedrijven van 5-10ha
Incastellamento
De vorming van verdedigbare dorpen op heuveltoppen
Meestal Volle Middeleeuwen (9e-13e eeuw)
Vaak samenhang met feodale landeigenaar of klooster
Ook economisch motief: bescherming markt, handelsroutes en productiegebieden)
Agro-Silvo-Pastoral systems
Multifuntionele landschappen
1. Montado
2. Coltura Promiscua
3. Transhumance
4. Mezzadria
5. Lameiros
Combinatie van zeer hoge biodiversiteit en zeer hoge
cultuurhistorische waarden
Elk van deze eeuwenoude multifunctionele landschappen is sterk
bedreigd door intensivering, ontmenging en specialisatie in de
Europese landbouw
Dehesa/Montado
Spanje/Portugal
Savannelandschap met steeneiken en kurkeiken
Belangrijkste functie is beweiding met varkens
Ook kleinschalig graanteelt
Kurkproductie, jacht, honing, paddestoelen, houtskool
Onvruchtbare bodems en zeer droog
Serra de Geres
Grens Noord-Portugal en Noordwest Spanje
Multifunctioneel landschap en landbouwsysteem
Dorpen op lagere berghellingen
Moestuinen en fruitboomgaarden bij de boerderijen
Kleine akkers op terrassen rond de dorpen (o.a. gerst)
Wijnbouw langs de akkerpercelen (vinho verde)
Vloeiweiden op de hellingen rond het dorp (hooiwinning)
Hakhout langs de perceelsranden (brandhout, omheiningen)
Kastanjebossen op de hellingen (kastanjes; brood)
Halfnatuurlijke weidegronden op de hellingen boven het dorp
(runderbegrazing; melk; rundvlees)
Bremheide op de hogere berghellingen (schapen- en
geitenbegrazing; wol, schapenkaas, lamsvlees)
Lameiros
Vloeiweiden op de berghellingen
Noord-Portugal
Bevloeid grasland heeft hogere bodemtemperatuur in vroege voorjaar en kent daardoor een vroegere start van de grasgroei
Transhumance
Mensen trekken seizoensgewijs met het vee tussen zomerweiden en winterverblijven
Bestaat al sinds de prehistorie
Drie typen transhumance
- Verticale transhumance: mens terkt in de zomer met het vee de bergen in
- Omgekeerde verticale transhumance: mens en vee wonen in de zomer in de bergen en trekken in de winter de dalen of vlakten in
- Horizontale transhumance: mens en dieren trekken in de zomer over relatief grote afstand naar het noorden en in het winter weer terug naar het zuiden
Ontwikkelingen van transhumance
van vrijheid naar gebondenheid (verplichte organisatie; belastingheffing, etc)
van zelfvoorziening naar marktgericht
– van ruraal naar stedelijk gericht
– hoe dichter de bevolking, hoe meer regelingen
noodzakelijk
– inschakeling herders in andersoortig transport en
handel
– in hoog ontwikkelde industriële samenlevingen
nagenoeg verdwenen; in minder ontwikkelde rurale
samenlevingen thans aan het verdwijnen
Omgekeerde transhumacne
Van de Abruzzen naar de weidegronden van de Tavolierevlakte in Apulië onder leiding van de Dogana
Vanaf het midden van de 15e eeuw
Italië
