Landschappen van Scandinavië Flashcards
The Nordic Sublime
Het Noorse woeste landschap
Baltic Shield/Fennoscandian Shield
Oudste gesteenten van Europa (600 miljoen jaar geleden)
Zuur
Sterk afgevlakt en geërodeerd
Afgedekt met grondmorene door de ijstijden
Scherenkust
Rotsen die boven de zee uitkomen. In principe zijn de dalen van de bergen gevuld met water vanwege de stijgende zeespiegel
Strandflat
Abrasievlak langs de kust, cruciaal voor bewoning. Vlak deel van een klifkust, ontstaan door afschuring van de zee
Klimaat
Scandinavië is een kruispunt van verschillende klimaten (arctic, boreal, atlantic, central european, central russian)
Bevolkingsdichtheid
Is vooral te vinden langs de vlakten en de Noorse kust. Hier stroomt een warme golfstroom uit de atlantische oceaan waardoor het klimaat milder is. In het noorden is de bevolkingsdichtheid zeer laag door de barre omstandigheden
IJsland
Het meest natuurlijke land van Europa (maar 1% ontgonnen)
Tegenwoordig een zeer open landschap, voor de komst van de mens meer bos.
Ligt op twee platen (Amerikaanse en Eurazië), hierdoor veel platentektoniek en vulkanen
Vikingen vanaf eind van de 9e eeuw
Sinds 1944 onafhankelijk
Thing
Gezamenlijke volksvergadering in IJsland
Althing
Werd gehouden in een grote kloof (thingvellir), gebeurde in meerdere landen in de vikingtijd.
Denemarken
In het Weichselien rijkte het landijs tot halverwege Jutland. Gevolg, West-Jutland kent een Saalien-landschap (oude morene) en Oost-Jutland kent een Weichselien landschap (jonge morene)
Geografisch en cultureel kruispunt: brugfunctie tussen Scandinavië en Europa + op de overgang van de noordzee naar de oostzee
Homogeen land
Sterkte dominatie van moderne en argrarische cultuurlandschappen (zoals in NL)
Galme norge
het oude noorwegen, hier streefde de noren naar in de 19e eeuw van onafhankelijkheid.
Fjord
Een fjord is een bepaald type inham in een bergachtige kust, gekenmerkt door steile wanden die door gletsjerwerking zijn uitgesleten
Fjall
Berggebied
Drie cultuurlandschappen van Noorwegen
- Het noordelijke landschap van de Saami rendierjagers
- Het kustlandschap van de ‘farmers-fisherman’
- Het argrarische landschap van Zuid-Scandinavië
Het noordelijke landschap van de Saami rendierjagers
Trek van de rendieren en Saami in lapland, nomadisch, met de seizoenen:
Voorjaar: moerassen, zomer: bergen/kust, Najaar/winter: bossen
Saami-landschap
Nomadische rendierhoeders (seizoenstrek van de kust naar de bergen)
Laten heel weinig sporen achter in het landschap
Nadruk op de culturele/spirituele beteklenmis van natuurlandschappen
In de 17e-19e eeuw weggedrukt door de zuidelijke cultuur, godsdienst en staat
Het kustlandschap van de ‘farmers-fishermen’
Verspreid liggende boerderijen langs de fjorden
Elke boerderij had een boothuis met vissersboten
Mannen visten en vrouwen werkten op de boerderij
Zomerbeweiding in de bergen
Specifieke arbeidsverdeling tussen man/vrouw en generaties
Het maritieme landschap
Fysiek, sociaal en mentaal landschap
Vissers kennen niet alleen de kust, maar ook de zeebodem, stromingen, visbewegingen, namen en plekgebonden verhalen
De zee is ook juridisch begrensd en ingedeeld
Zweden
Het Zweedse Rijk (1560-1815)
Grote delen bestaan uit zure bodems en ondiep gneus en graniet, ongeschikt voor landbouw, geschikt voor bosbouw (55% bos)
De hoogste kustlijn
De hoogste zeespiegel bereikt door de zee aan het einde van de ijstijd
Clearage Cairns
Steenhopen ontstaan bij prehistorische- en Middeleeuwse ontginningen. De stenen lagen in de weg en zijn allemaal op een grote bult gegooid.
Landskaper
Rechtsgebioeden van Zweden in de Middeleeuwen.
Landskap
Regio met een specifieke combinatie van cultuurlandschap, samenleving, dialect, rechten op de grond en normen en waarden.
Vanaf de 16e eeuw zijn deze landschappen genationaliseerd tot één Zweeds koningkrijk
Runestenen
Plek: op centrale plaatsen en bij belangrijke verkeerspassages
Functie: herdenking van voorouders, afbakening van de rechten op grond en verslagen van verre reizen
Datering: 30% pre-christelijk, 70% na
