Landschappen van Scandinavië

Question 1

The Nordic Sublime

Answer 1

Het Noorse woeste landschap

Question 2

Baltic Shield/Fennoscandian Shield

Answer 2

Oudste gesteenten van Europa (600 miljoen jaar geleden)
Zuur
Sterk afgevlakt en geërodeerd
Afgedekt met grondmorene door de ijstijden

Question 3

Scherenkust

Answer 3

Rotsen die boven de zee uitkomen. In principe zijn de dalen van de bergen gevuld met water vanwege de stijgende zeespiegel

Question 4

Strandflat

Answer 4

Abrasievlak langs de kust, cruciaal voor bewoning. Vlak deel van een klifkust, ontstaan door afschuring van de zee

Question 5

Klimaat

Answer 5

Scandinavië is een kruispunt van verschillende klimaten (arctic, boreal, atlantic, central european, central russian)

Question 6

Bevolkingsdichtheid

Answer 6

Is vooral te vinden langs de vlakten en de Noorse kust. Hier stroomt een warme golfstroom uit de atlantische oceaan waardoor het klimaat milder is. In het noorden is de bevolkingsdichtheid zeer laag door de barre omstandigheden

Question 7

IJsland

Answer 7

Het meest natuurlijke land van Europa (maar 1% ontgonnen)
Tegenwoordig een zeer open landschap, voor de komst van de mens meer bos.
Ligt op twee platen (Amerikaanse en Eurazië), hierdoor veel platentektoniek en vulkanen
Vikingen vanaf eind van de 9e eeuw
Sinds 1944 onafhankelijk

Question 8

Thing

Answer 8

Gezamenlijke volksvergadering in IJsland

Question 9

Althing

Answer 9

Werd gehouden in een grote kloof (thingvellir), gebeurde in meerdere landen in de vikingtijd.

Question 10

Denemarken

Answer 10

In het Weichselien rijkte het landijs tot halverwege Jutland. Gevolg, West-Jutland kent een Saalien-landschap (oude morene) en Oost-Jutland kent een Weichselien landschap (jonge morene)
Geografisch en cultureel kruispunt: brugfunctie tussen Scandinavië en Europa + op de overgang van de noordzee naar de oostzee
Homogeen land
Sterkte dominatie van moderne en argrarische cultuurlandschappen (zoals in NL)

Question 11

Galme norge

Answer 11

het oude noorwegen, hier streefde de noren naar in de 19e eeuw van onafhankelijkheid.

Question 12

Fjord

Answer 12

Een fjord is een bepaald type inham in een bergachtige kust, gekenmerkt door steile wanden die door gletsjerwerking zijn uitgesleten

Question 13

Fjall

Answer 13

Berggebied

Question 14

Drie cultuurlandschappen van Noorwegen

Answer 14

1. Het noordelijke landschap van de Saami rendierjagers
2. Het kustlandschap van de ‘farmers-fisherman’
3. Het argrarische landschap van Zuid-Scandinavië

Question 15

Het noordelijke landschap van de Saami rendierjagers

Answer 15

Trek van de rendieren en Saami in lapland, nomadisch, met de seizoenen:
Voorjaar: moerassen, zomer: bergen/kust, Najaar/winter: bossen

Question 16

Saami-landschap

Answer 16

Nomadische rendierhoeders (seizoenstrek van de kust naar de bergen)
Laten heel weinig sporen achter in het landschap
Nadruk op de culturele/spirituele beteklenmis van natuurlandschappen
In de 17e-19e eeuw weggedrukt door de zuidelijke cultuur, godsdienst en staat

Question 17

Het kustlandschap van de ‘farmers-fishermen’

Answer 17

Verspreid liggende boerderijen langs de fjorden
Elke boerderij had een boothuis met vissersboten
Mannen visten en vrouwen werkten op de boerderij
Zomerbeweiding in de bergen
Specifieke arbeidsverdeling tussen man/vrouw en generaties

Question 18

Het maritieme landschap

Answer 18

Fysiek, sociaal en mentaal landschap
Vissers kennen niet alleen de kust, maar ook de zeebodem, stromingen, visbewegingen, namen en plekgebonden verhalen
De zee is ook juridisch begrensd en ingedeeld

Question 19

Zweden

Answer 19

Het Zweedse Rijk (1560-1815)
Grote delen bestaan uit zure bodems en ondiep gneus en graniet, ongeschikt voor landbouw, geschikt voor bosbouw (55% bos)

Question 20

De hoogste kustlijn

Answer 20

De hoogste zeespiegel bereikt door de zee aan het einde van de ijstijd

Question 21

Clearage Cairns

Answer 21

Steenhopen ontstaan bij prehistorische- en Middeleeuwse ontginningen. De stenen lagen in de weg en zijn allemaal op een grote bult gegooid.

Question 22

Landskaper

Answer 22

Rechtsgebioeden van Zweden in de Middeleeuwen.

Question 23

Landskap

Answer 23

Regio met een specifieke combinatie van cultuurlandschap, samenleving, dialect, rechten op de grond en normen en waarden.
Vanaf de 16e eeuw zijn deze landschappen genationaliseerd tot één Zweeds koningkrijk

Question 24

Runestenen

Answer 24

Plek: op centrale plaatsen en bij belangrijke verkeerspassages
Functie: herdenking van voorouders, afbakening van de rechten op grond en verslagen van verre reizen
Datering: 30% pre-christelijk, 70% na

Question 25

Futhark

Answer 25

Runeschrift, gebruikt van de 3e t/m de 16e eeuw in Scandinavië in alle door vikingen bezette gebieden.

Question 26

Ting

Answer 26

Volksvergadering waarin alle vertegenwoordigers van alle streken binnen een rijk gezamenlijk beslissingen namen en rechtspraken

Question 27

Solsskifte

Answer 27

Middeleeuws landverdelingssysteem in Zweden
Radicale landhervorming, waarschijnlijk opgelegd door de Deense koning en zijn grootgrondbezitters
Boeren dienden hun landen op te geven en boerderijen werden afgebroken om plaats te maken voor systematisch aangelegde rij van boerderijen. Vervolgens zijn de akkers en hooilanden herverkaveld

Question 28

Grote landhervormingen in opdracht van het Rijk

Answer 28

Storskifte: 1750-1800, grootschalige ruilverkaveling waarin kleinschalige verkavelingen grootschalig werden gemaakt
Enskifte (vroege 18e eeuw) en Laga skifte (1827-1928): boerderijen werden uitgeplaatst naar gebieden buiten de dorpen en gemeenschappelijke gronden werden geprivatiseerd

Question 29

IJzerproductie

Answer 29

Vanaf de 13e eeuw ambachtelijk en vanaf de 17e eeuw grootschalig

Question 30

Finland

Answer 30

Land van de 1000 meren, boreaal bos en moerassen
Sterk bepaald door de laatste IJstijd (Weichselien)
No-ZW ijsbeweging
Talrijke morenes, drumlins en eskers
Gletsjerbekken gevuld met water, de huidige meren
Isostatic rebound ca. 25-90 cm per eeuw

Question 31

Drumlins

Answer 31

Door landijs gestroomlijnde heuvels

Question 32

Esker

Answer 32

Langgerekte rug van zand en grind, ontstaan door smeltwater in tunnels onder de ijskappen

Question 33

Vier landschappelijke hoofdzones Finland

Answer 33

1. Finse archipel
2. Kustgebieden, Finse en Botnische golf -> kustzones met kleigronden van 50-100km breed, ontstaan door continental uplift, veel akkerbouw en veeteelt
3. Merengebied binnenland: >180.000 meren. Glaciaal landscap met drumlins en eskers
4. Arctische gebieden van Noord-Finland: Saami oorspronkelijke bewoners van Finland

Question 34

Svedjebruk

Answer 34

Landgebruiksysteem in de bossen van het binnenland van Finland waarbij stukken bos worden platgebrand om 2-3 jaar akkerbouw te kunnen plegen
Van oorsprong Russisch
Bomen worden eerst geringd en daarna afgebrand
Bos heeft 20/30 jaar nodig om te herstellen
Uitgevoerd door familiegroepen