Medicalisering bij mannen Flashcards
Wat is de impact van een seksueel probleem?
Het heeft een impact op de patiënt, de partner en de relatie.
Patiënt:
- duidelijke bron van stress
- geassocieerd met ouder worden
- minder fysieke en emotionele bevrediging
- daling levenskwaliteit
- prikkelbaarheid
Partner: Doorlopen enkele stappen - ondersteunend en geruststellend - verwondering 'ligt het aan mij?' - kwaadheid, frustratie, achterdocht - triestheid en rouw - bevrijding, bij koppels waarbij seks een last was
Relatie:
- warmte verdwijnt
- gevoel vervreemding
- relationele spanningen
- prikkelbaarheid
- vluchtgedrag in fantasie, pornografie en internet
De seksuele responscyclus van Masters en Johnson heeft aanleiding gegeven tot de indeling van seksuele functiestoornissen.
- seksueel verlangen seksuele aversie, verminderd seksueel verlangen - seksuele opwinding problemen met vaginale lubricatie, erectiele disfunctie - orgasme anorgasmie, premature ejaculatie - pijnstoornissen dyspareunie, vaginisme
Wat zijn de subtypes en perspectieven van Hypoactive Sexual Desire Disorder?
Subtypes:
- gegeneraliseerd/levenslang
Man heeft op geen enkele manier ooit interesse getoond in seksuele activiteit
- situationeel/verworven
Man blijft masturberen maar verliest interesse in seksuele activiteit met partner. Ze kunnen een intieme en seksuele relatie niet koppelen (madonna/prostituee syndroom)
- gegeneraliseerd/verworven
Man verliest interesse in seksuele activiteit agv een medisch probleem
Perspectieven:
- biologisch perspectief
Seks in een natuurlijk gegeven. Geen zin hebben in seks is iets onnatuurlijks
- psychologisch perspectief
Weinig zin in vrijen wegens gebrek aan intimiteit in koppel
- sociaal perspectief
Seksualiteit is een sociaal construct. Een verminderd seksueel verlangen wordt getoetst aan een norm die helemaal niet bestaat. We moeten enkel kijken naar hoe het tussen het koppel zelf functioneert
Wat kan je vertellen over de etiologie van HSDD?
Levenslang/gegeneraliseerd:
- niet veel geweten
- zouden aseksueel zijn
- aseksualiteit is echter een oriëntatie ipv verminder seksueel verlangen
Situationeel/verworven:
- Geen zin hebben in seks is bij velen meestal een secundair gevolg van een ander seksueel probleem. Als je een parafilie hebt, blijft opwinding achterwege wanneer deze parafilie niet aanwezig is
- Verminder velrangen kan het gevolg zijn van intimiteitsproblemen, relationele problemen of het madonna/prostituee syndroom
- De man kan gehinderd worden door het feit dat de partner een seksueel probleem of chronische ziekte heeft
- Typische uitlokkingsfactoren van een verminderd verlangen is seksueel misbruik, psychiatrische problemen of psychosociale problemen zoals infertiliteit
Gegeneraliseerd/verworven:
- medische problemen
- psychiatrische problemen
- medicatiegebruik
- genderdysforie of genderincongruentie
- andropauze (graduele achteruitgang testosteron)
Wat is nu eigenlijk te vroeg bij premature ejaculatie PE?
- Masters en Johnson: wanneer een man in minstens 50% van de gevallen er niet in slaagt om zijn orgasme uit te stellen tot dat de vrouw seksueel voldaan is
- Kaplan: het afwezig zijn van vrijwillige controle over de ejaculatie reflex
- DSM-IV: voordat de persoon het wenst zonder al te veel voorafgaande stimulatie, met distress of interpersoonlijke moeilijkheden
Kunnen we PE objectief meten?
Verschillende onderzoeken keken naar verschillende zaken:
- gemiddeld aantal intravaginale stoten in onderzoek varieert tussen 8 en 15
- percentage klaarkomen ‘ante portas’
- mogelijkheid tot controle over ejaculatie
- Waldinger: intravaginale ejaculatie-latentie-tijd IELT: varieerden tussen 1 en 7 min, 90% van de groep was sneller dan 1 min. Dit is de standaardmethode geworden om onderzoek te doen naar PE.
Wat is een normaal IELT? Veel onderzoek naar gedaan. Consensus: < 2 min is PE.
In de praktijk hanteert de prof tussen de 4 en 7 min als normaal.
Wat kan je vertellen over de etiologie van PE?
Psychologisch probleem:
- onbewuste vijandige gevoelens tav vrouwen
- onopgelost overdreven narcisme tijdens de kindertijd
- een lichamelijk symptoom dat een psychologisch conflict onthult
Gedrags- of leerperspectief (Masters en Johnson):
- eerste ervaringen gaan vaak gepaard met nervositeit waardoor mannen geconditioneerd worden om snel klaar te komen
- er is onvoldoende gevoeligheid voor de verschillende maten van seksuele opwinding (Kaplan)
Neurobiologie en genetica (Waldinger):
- serotoninereceptoren: hyperfunctie van 5HT2c- en 5HT1a-receptoren
- genetische voorbeschiktheid
- verhoogde gevoeligheid penis (tegenstrijdige data)
- verstoord evenwicht tussen sympathisch en parasympatisch zenuwstelsel
Hoe ziet de neurofysiologie van ejaculatie er uit?
- Emissie. Collectie van secreties prostaat, zaadblaasjes, vas deferens in de urethra. Blaashals sluit zich af en er ontstaat een soort drukkamer. Point-of-no-return.
- Ejaculatie. Uitstoot van semen doorheen urethra adhv ritmische contracties van de spieren in het perineum.
- Orgasme. Subjectieve corticale ervaring.
Kaplans stelt dat mannen die last hebben van PE, de voortekenen van het point-of-no-return moeten leren herkennen.
Er zijn een aantal types van PE, maar welke zijn de twee belangrijkste?
- Neurologische constitutie. Fysiologisch. Levenslang, gegeneraliseerd en komt zeer frequent voor.
(aangeboren biologische predispositie) - Psychoseksuele vaardigheden tekort. Psychologisch. Levenslang, gegeneraliseerd of situationeel en komt zeer frequent voor. Dit verwijst vaak naar Kaplan, naar het niet kunnen herkennen van de voortekenen.
Wat zijn gevolgen van PE?
Psychologische problemen:
- vermijden van relaties
- vermijden van leggen nieuwe contacten
- daling seksueel zelfvertrouwen,
- schaamte om probleem te bespreken
- lagere QoL
Relationele problemen:
- lagere QoL van partner
- stress ivm voortijdig afbreken van intieme momenten
- boos over weinig bevredigende kwaliteit van relatie
- boos dat mannen hun probleem niet willen aanpakken
- mannen voelen zich niet begrepen door hun partner
Persoonlijke problemen:
- oorzaak van PE
- PE onderhouden
- gevolg van PE
Wat zijn mogelijke behandelingen van PE?
Psychotherapie
- ejaculatie beter te leren controleren
- betekenis van symptoom begrijpen
- context begrijpen waarin het zich voordoet
- oefenen, mannen doelbewust laten masturberen
- bij relatietherapie: seksueel repertoire uitbreiden
Farmacotherapie
- verminderde zintuigelijke input naar de penis: verdovende crèmes om genitale prikkeling te verminderen
- voorkomen van detumescentie van de penis na ejaculatie: viagra of intracavernosale injectie
- SSRI: dagelijkse inname van SSRI/MAO gedurende een maand, nadien ‘on demand’ inname (minder succesvol maar goedkoper)
Psychotherapie/sekstherapie
- houvast en uitleg geven. Beiden moeten een rol spelen in het doorbreken van het huidige interactiepatroon
- streeloefeningen introduceren: tijdelijk coïtus verbod
- speciale oefeningen: start-stop techniek, knijpmethode, letten op lichaamssensaties, aankondigen ejaculatiereflex, dit wordt steeds herhaald in moeilijker wordende situaties
- aanvullende interventietopics aanhalen mbt disfunctionele cognities over negatieve gevolgen van een te snel orgasme
- neurologische constitutie PE: farmacologisch
- psychoseksuele vaardigheden tekort PE: sekstherapie
Wat is een erectiele dysfunctie ED?
- onmogelijkheid om een erectie te bekomen of aan te houden tot einde seksuele activiteit
- 1998: viagra. Ondertussen ook levitra, cialis en spedra
Wat is de behandeling van ED van 1900-1980?
- 1900: aspecifieke psychologische behandelingen zoals psychoanalyse en vrije associatie
- 1970: symptoomgerichte behandeling gericht op het creëren van opwinding adhv sensate focus oefeningen
- 1980: meer vanuit biologisch perspectief: vacuümpompen, intracavernosale injecties, vasculaire chirurgie (veneus lek, nu niet meer aan de orde)
Wat is (de geschiedenis van) het verloop van de behandeling van ED?
Van 1900-1998: intensief diagnostisch proces
- onderscheid proberen maken tussen psychogene of organische oorzaak
- psychogene: individuele psychotherapie, relatietherapie en sekstherapie
- organische: medische behandelingen
In 1998: viagra komt op de markt
Verloop consultatie:
- seksuele anamnese, medische voorgeschiedenis, psychologisch onderzoek en bloedonderzoek
- psychologische oorzaak: doorverwijzen naar counseling
- hypogonadaal persoon: doorverwijzen of testosteron voorschrijven
- cardiologisch probleem: doorverwijzen naar cardioloog
- ziekte van Peyronie (kromme penis): doorverwijzen naar uroloog
- meest belangrijke: kijken naar de wensen van de patiënt ovv behandeling
- velen kiezen voor PDE-5 inhibitoren (detumescentie tegengaan), dit brengt echter geen spontane erectie tot stand, er moet reeds opwinding zijn
Wat zijn gevolgen van meteen PDE-5 inhibitoren voorschrijven?
- gebrek aan info en hoge verwachtingen van cliënt
- werkt niet: dosis verhogen of andere middelen voorschrijven
- ook al werkt het, slechts de helft komt terug voor een tweede voorschrift
- sommigen komen terecht bij een seksuoloog, sommigen in een medische behandeling en anderen stoppen met seksuele activiteit
- de vraag of het gaat om een psychogene of biologisch oorzaak wordt niet meer gesteld, aangezien viagra eveneens werkt bij psychogene erectiestoornissen
