Lungnalyf

Question 1

Hver er munurinn á teppu og herpu lungnasjúkdómum?

Answer 1

Teppusjúkdómar = erfitt að fá loftið út, bólga í loftvegum. T.d. Astmi og COPD

Herpusjúkdómar = erfitt að fá loftið inn, lungun stíf. T.d. lungnabólga, hjartabilun, krabbamein og millivefjasjúkd.

Question 2

Hvenær eru Leukotriene antagonistar (po) notaðir?

Answer 2

í ofnæmisastma (montelukast).

*Þeir minnkar sléttvöðvaspasma og bólgusvar.

Question 3

Hvað eru SABA og SAMA?

Answer 3

Stuttverkandi berkjuvíkkandi lyf:

SABA = stuttvekandi beta agonisti (notað í bráða astma)

SAMA = stuttverkendi múskarínskur antagónisti

Question 4

Hvað eru LAMA og LABA?

Answer 4

Langverkandi berkjuvíkkandi lyf

LAMA = langverkandi múskarínskur antagonisti

LABA = langverkandi beta antagonisti

Question 5

Einkenni astma (5)

Einkenni bráðrar vesnunar (6)

Answer 5

Astmi : Mæði, teppa, surg í lungum, hósti og uppgangur.

Bráð vesnun: vaxandi mæði, surg, slappleiki, þreyta, önghljóð (wheezing, ronchi), stundum bara þurr hósti.

Question 6

Virkni innúðastera

Answer 6

• Draga úr bólgusvörun, minka slím og berkjuauðreitni

-Minnka losun leukotriena og histamíns

*þurfa að berast inn í kjarna og hafa þar áhrif á tjáningu próteina

Question 7

Algengustu 2 aukaverkanir innúðastera?

Answer 7

1. Hæsi 30%
2. Þruska í munni 5-10%

*Ef gefið í háum skömmtum geta þeir valdið vaxtarskerðingu barna og beinþynningu

Question 8

Hvenær eru sterar í töfluformi notaðir (2)

Answer 8

1. Í slæmum astma sem viðhaldsmeðferð
   eða
2. í miðlungsslæmum og slæmum við bráðar vesnanir.

*t.d. predisolon, decortin, betapred

Question 9

Hverjar eru helstu aukaverkanir stera í töfluformi? (7)

Answer 9

-Bjúgsöfnun -Háþrýstingur
-Beinþynning -Vöðvarýrnun
-Minnkuð mótstaða gegn sýkingum -Geðtruflanir
-Aukin matarlyst

Question 10

Á hverju er hætta á þegar sterar í töfluformi eru notaðir til langs tíma?

Answer 10

Hætta á því að það verði bæling á framleiðslu eigin stera í nýrnahettum

*Þarf að trappa niður meðferðina til að koma aftur á jafnvægi í eigin framleiðslu.

Question 11

Hvað gera SABA og hvað virka þau lengi?

Answer 11

Stuttverkandi beta-adrenvirk lyf (berkjuvíkkandi)

1. Slá á einkenni en ekki bólgusvörun.
2. Valda slökun á sléttum vöðvum í berkjuvegg og þar með berkjuvíkkun
3. Þau verka á nokkrum mín og virka í 4-6 klst

*eru notuð ein og sér í vægum astma og eru fyrsta lyf í bráðu astmakasti t.d. ventoline og bricanyl

Question 12

Hverjar eru helstu aukaverkanir SABA? (6)

Answer 12

Hjartsláttur, Skjálfti
Lækkun á kalíum í blóði, Kvíði
Óróleiki Erting í hálsi og koki

Question 13

Hvenær eru LABA notuð (3) og hve lengi virka þau?

Answer 13

Langverkandi b-adrenvirk lyf (berkjuvíkkandi)

1. Notuð fyrirbyggjandi við áreynsluastma og í næturastma.
2. hafa sama mekkansima og SABA (slökun í sléttum vöðvum)
3. Bætt við ef sterameðferð er ekki fullnægjandi

• Taka 20-30 mín að byrja að vika og virka í um 12 klst

*T.d. serevent, oxis, onberez og striverdi
* Aukaverkanir svipaðar og SABA

Question 14

Hverskonnar lyf eru seretide, symbicort og salmex og hvernig virka þau?

Answer 14

Þau eru blanda af öndunarsterum og LABA.
- Lyfin örva virkni hvers annars og gera það mögulegt að minnka steraskammt
- Nýtist best í meðalslæmum astma

Question 15

Hvað er stadus astmaticus

Answer 15

vesta form af asmakasti

Question 16

Meðferð við bráðri vesnun á astma (7)

Answer 16

1. Loftúði með SABA (ventolin) og SAMA (atróvent)
2. Sterar PO eða IV
3. Súrefni
4. Ef purulent uppgangur þá sýklalyf
5. Theophyllamin (SABA)
6. Ef um er að ræða status asthmaticus þá bricanyl (SABA) í vöðva og etv. Adrenalín.
7. Rannsóknir: blóðbös, sputum, rtg. Pulm til að útiloka lungnabólgu, loftbrjóst, lungnabjúg.

Question 17

Hverskonnar lyf er atrovent?

Answer 17

SAMA - stuttverkendi múskarínskur agónisti
Berkjuvíkkandi lyf.

Question 18

Meðferð LLT? (4)

Answer 18

1. HÆTTA AÐ REYKJA
2. Fyrst og fremst berkjuvíkkandi lyf SABA, LABA og LAMA.
3. ICS innöndunarsterar ef einkenni eru mikil / alvarlegur sjúkd.
4. Ef bráð vesnun þá po/iv sterar, sýklalyf, SABA/SAMA í friðarpípu, öndunarstuðningur.

Question 19

Spitivia, incruse, braltus og eklira eru dæmi um?

Answer 19

LAMA = Langverkandi múskarínskir antagónistar
*Grunnmeðferð í LLT
*Hefur sömu verkun og SAMA

Question 20

Hver er helsta aukaverkun LAMA?

Answer 20

Munnþurkur

Question 21

(Spurningar frá Höllu)
Hvaða lyf er gefið við bráðaastma?

Answer 21

SABA i.m. / Theopyllamin (berkjuvíkkandi)

Question 22

Hvaða rannsóknir eru gerðar í kjölfar bráðrar versnunar á COPD?

Answer 22

Sputum sýni, blóðgös til að meta öndunarbilun og rtg. lungu.

Question 23

Hvað er gefið við ofnæmisastma?

Answer 23

Leukotriene agonist töflur / IeG agonist undir húð.

Question 24

Atrovent og ventolin eru LAMA lyf. Rétt eða rangt?

Answer 24

Rangt. Bæði eru SABA, skammverkandi innúðalyf.

Question 25

Ef gefin eru fleiri en eitt lyf í friðarpípu á að byrja á SABA. Rétt eða rangt?

Answer 25

Rétt.

Question 26

Með belg/spacer, hvað þarf að draga oft inn andann til að ná viðunandi virkni lyfja?

Answer 26

5 sinnum.

Question 27

Fyrir hverja er belgur/spacer ætlaður?

Answer 27

Börn og einstaklinga sem geta ekki haldið inni andanum.

Question 28

Ung kona leitar til læknis vegna vaxandi mæði. Hún reykir ekki en er með vægt frjókornaofnæmi, hóstar upp slími (glæru) og hefur fundið fyrir andnauð 1-2 í viku á nóttunni.

A. Hvaða lyfjagjöf væri best fyrir hana?
B. Hún tekur öndunarpróf hjá lækni. Hvaða niðurstaða væri líklegust fyrir hana?

Answer 28

A. Miðað við lýsingu er hún með meðalslæman astma og því myndi langverkandi innúðalyf ásamt sterum henta henni vel. Lyfið inniheldur þá tvö virk efni, annað sem veldur slökun á sléttum vöðvum í lungum og hitt sem vinnur gegn bólgumyndun. Dæmi um þessi lyf eru; Reliva, Symbicort og Seritide

B. FEV undir 60% og PEF undir 80% - 3. stig, meðalslæmur astmi.

Question 29

Er Symbicort LABA eða SABA?

Answer 29

LABA. Til daglegrar notkunnar, ekki í bráðafasa.

Question 30

Hvaða lyf eru notuð sem viðhaldsmeðferð í slæmum astma?

Answer 30

PO sterar, prednisolon, decortin.

Question 31

Af hverju er mikilvægt að trappa steranotkun niður eftir vissan tíma?

Answer 31

Steranotkun getur haft skaðleg áhrif á framleiðslu eigin stera í nýrnahettum.

Question 32

Innúðalyf eru m.a. til að fyrirbyggja astma. Rétt eða rangt?

Answer 32

Rétt.

Question 33

Meðhöndla skal loftvegabólgu í astma með ________ sem fyrsta lyfi.

Answer 33

ICS. Innöndunarsterum.

Question 34

Meðhöndla skal LLT með _____ sem fyrsta lyfi.

Answer 34

Berkjuvíkkandi lyfjum.

Question 35

Skaðleg efni í reyk, bólga í loftvegum, örmyndun í lungnavef og blöðrumyndun (emphysema). Hér er verið að lýsa lungnabólgu. Rétt eða rangt.

Answer 35

Rangt. COPD/LLT.

Question 36

Hver er meðferðin við bráða versnun í COPD?

Answer 36

SABA í friðarpípu, sterar PO, sýklalyf og öndunarstuðningur.