Gigtarlyf

Question 1

Í hvaða tvo flokka skiptast gigtarsjúkdómar?

Answer 1

1. Sjálfsofnæmi
2. Gigt án sjálfsofnæmis

Question 2

Nefndu dæmi um sjálfsofnæmissjúkd. sem valda gigt (4)

Answer 2

1. Iktsýki
2. sóragigt
3. rauðir úlfar
4. æðabólgur

Question 3

Nefndu dæmi um gigt án sjálfsofnæmis (2)

Answer 3

1. Slitgigt
2. Kristallagigt (þvagsýrugigt eða pseudogout / CPPD kristallar)

Question 4

Sjálfsofnæmi (5) VS ekki sjálfsofnæmi (5)

Answer 4

Sjálfsónæmi
1. Langvinn bólga
2. Virkjun sérhæfðs ónæmissvars
3. Leggst á fleira en liði
4. Svarar ónæmisbælandi lyfjum
5. Líftæknilyf hafa hlutverk

Ekki sjálfsónæmi
1. Engin (eða stutt)* bólga
2. Ekkert (eða skammvinnt, almennt)* ónæmissvar
3. Bundinn við stoðkerfi
4. Engin (eða takmörkuð)* svörun við ónæmisbælingu
5. Ekkert (eða takmarkað)* hlutverk fyrir líftæknilyf

*Þvagsýrugigt vekur almennt ónæmissvar, bólgu, og getur svarað uricasa og fleiri líftæknilyfjum

Question 5

Hver er algengasti bólgu gigtarsjúkdómurinn?

Answer 5

Iktsýki / liðagigt

( *Flókin virkjun ónæmiskerfis leiðir til bólgu og beineyðingar
* Smáar lyfjasameindir virka oftast inni í frumum
*Methotrexate
*JAK hemlar )

Question 6

Grunnmeðferð í iktsýki (4)

Answer 6

1. Methotrexat
2. Leflunomide
3. Hydroxychloroquine
4. Sulphasalazine

*2-3 lyf í blöndu

Question 7

Methotrexat aukaverkanir (4)

Answer 7

Ógleði, þreyta, lifur, beinmergur

*Eftirlit með einstaklingum á methotrexate er lykilatriði – blóðprufur 3-4 sinnum á ári

Question 8

Leflunomide aukaverkanir (3)

Answer 8

Ógleði, munnsár, taugaeitrun

Question 9

Hvaða lyf virkar sérstaklega vel í psoriasis gigt?

Answer 9

Ustekinumab – blokkar IL12 og IL23
og
Ixekizumab / Secukinumab – IL17

Question 10

Hvaða gigtarlyf hefur marktækt svipaða virkni og placebo?

Answer 10

• Belimumab – BlyS hemill

-Standard therapy + Placebo – 46% svörun

-Standard therapy + Belimumab – 58% svörun

Question 11

Hvaða gigtarlyf er þekkt fyrir að endurvirkja berkla?

Answer 11

TNF hemlar

Question 12

Má nota TNF hemla á meðgöngu og í brjóstagjöf?

Answer 12

Já - taldir frekar öruggt lyf á meðgöngu

*Lyfið fer þó yfir fylgju og mælt með því að stöðva eftir 30v vegna mögulegrar vaxtarskerðingar.
*Ekki mikil vaxtarskerðing og stundum notað alla meðgönguna

Question 13

Hvaða gigtarlyf má nota á meðgöngu? (7)

Answer 13

1. Sulphasalazin, 2. Ciklosporin, 3. Hydroxyklórókín 4.Klorókínfosfat 5.Azathioprin 6. Kolkicin
2. TNF hemlar (hætta við 30v)

Question 14

Hver er vanalega fyrsta og annað skref í meðferð bólgugigtar?

Answer 14

Meðferð bólgugigtar er byrjar vanalega með methotrexate og næsta skref er vanalega TNF hemill

Question 15

Er gigt algengari hjá konum eða körlum?

Answer 15

Gigt er þrefallt algengari hjá konum meðal yngri gigtarsjúklinga, en hjá 60 ára og eldri eru kynjahlutföllin nokkuð jöfn.

Question 16

Lyfjameðferð við gigt getur í mörgum tilfellum tafið framgang sjúkdóms. Rétt eða rangt?

Answer 16

Rétt. En í sumum tilfellum er meðferð eingöngu einkennameðferð.