Intraveneuze perfusie: 1.2 De perifere intraveneuze katheter Flashcards
1
Q
Wat is een perifere katheter??
A
Flexibel, dun vrij kort kunststoffen buisje
2
Q
Welk soort handeling is het plaatsen van een intraveneuze perifere katheter?
A
B1
Verpleegkundige handeling ZONDER voorschrift
3
Q
indicaties
Wat is het doel van een perifere katheter?
A
- doel = directe toegang tot perifere circulatie
- om continue of intermitente perfusievloeistof en/of medicatie of contraststof in de bloedbaan toe te dienen
- vochtbalans herstellen, medicamenteuze therapie of diagnostische oz toe te laten
4
Q
anatomie
Voorkeur venen
A
- vena metacarpalis
- vena cephalica (radiale zijde van onderarm-duimzijde)
- venen van onderarm (vena basilica-vena medio antebrachiale)
5
Q
Benoem 2, 4 en 5
A
2.vena Metacarpalis Dorsalis
4.vena Cephalica (radiale zijde)
5.vena Basilica (ulnaire zijde)
6
Q
Benoem 6
A
vena Medio antebrachiale
7
Q
anatomie
Welke venen geven weinig hinder voor patiënt?
A
- oppervlakkige venen van bovenste ledematen
-
frequents handrug: venen goed zichtbaar, gemakkelijk vasodilatatie & fixatie
let op: wel pijnlijk en oppervlakkig liggende pezen!
8
Q
anatomie
Welke venen NIET gebruiken?
A
- venen elleboogplooien (mobiliteitsbeperking)
- bij volwassenen: venen voetrug (verhoogd risico op ontstaan flebitis, wegens gedaalde bloedflow bedlegerige p)
9
Q
Niet in leerdoelen!
Vergelijking punctieplaatsen
A
10
Q
Waar op letten bij visuele inspectie vene?
A
- vooraf aan elke plaatsing
- dichtbij:
→ gewrichten,
→ ontsteking,
→ infectie,
→ hematomen,
→ oedeem,
→ recente punctie, best vermijden
11
Q
indicatie
Waar op letten bij palpatie vene?
A
- conditie
- locatie
- verloop
- onderscheid vene, arterie, pezen
- met vingertoppen niet met duim (polsslag, lagere gevoeligheid)
- detecteren van benige uitsteeksels
12
Q
Vene voelt als harde streng –> longitudinale verloop
Wijst op?
A
Getromboseerde, ontstoken vene
13
Q
Wat is de ideale vene?
A
- zacht, soepel, niet pulserend
- snelle veneuze refill, na compressie
14
Q
Wat zijn beïnvloedende factoren voor venen?
A
- leeftijd en gewicht
- omgevingstemperatuur
- angst
- vene
- veneuze spasme
- medicatie
- vullingstoestand van patiënt
- letsel, pathologie of behandeling
15
Q
Vene kind
Typische kenmerken?
A
kort, soms diepliggend
16
Q
vene ouderen
Typische kenmerken?
A
prominent, maar wel broos
17
Q
Wat geeft aanleiding tot veneuze spasme?
A
het effectief aanprikken van de huid
18
Q
vuistregels
bij plaatsen intraveneuze katheter?
A
- plaats: zo distaal mogelijk
- respecteer de ervaring van de patiënt
- kies bij voorkeur de niet dominante arm
- max 2 pogingen
19
Q
Waarom zo distaal mogelijk starten?
A
Bij herhaaldelijk prikken start je van hand naar elleboogplooi.
Werk je omgekeerd → extravasatie van perfusievloeistof in hoger gelegen perforatie
20
Q
aandachtspunten voor intraveneuze katheter
A
21
Q
Vereisten van kathetermateriaal?
A
- gemakkelijke insertie toelaten
- hoge knikvastheid
- geen aanleiding tot ontstaan mechanische flebitis (soepel en knikvast)
- risico op infiltratie te verkleinen
22
Q
Hoe wordt diameter katheter uitgedrukt?
A
- in Gauge (G)
→ hoe hoger getal, hoe kleiner diameter - universele kleurcode
23
Q
Wat is de maximale flow rate?
A
= debiet
- afhankelijk van binnendiameter en varieert met het materiaal waaruit katheter is gemaakt
- uitgedrukt in ml/min
- is benadering, want perfusievloeistof is variabele die flow rate sterk beïnvloedt
24
Q
katheter met zelfde Gauche en kleurcode =
dezelfde flow rate?
A
Niet noodzakelijk, hangt van materiaal en perfusievloeistof af
25
Wat is de plaats en functie van een naald in katheter?
* In de katheter
* zorgt voor **stevigheid** tijdens aanprikken
* na opschuiven katheter --> verwijderd
26
2de maal aanprikken na falen, kan dat?
**Niet aan te raden** --> katheter sluit niet meer voldoende rond de naald, hierdoor wordt opschuiven moeilijk
27
Wat is instant flash?
sommige naalden hebben 2de opening distaal onder katheter --> snellere flashback (instant flash) van bloed zichtbaar
28
Waar zit de
luer-lockverbinding
tussen katheter en perfusieleiding
29
Functie van katheter met medicatiepoort?
* mogelijk om **rechtstreeks intraveneus medicatie** in te spuiten
* doorheen bijspuitpoort met éénrichtingsventiel
* verhoogd infectierisico, dus enkel **spoedgevallen**
30
# katheter met medicatiepoort
Benoem de onderdelen.
31
Doel van vleugeltjes van katheter
* **fixatie makkelijker**
* daling mechanische irritatie van venewand
* kans op flebitis neemt af
32
Leg uit: **interne filter** in katheter met medicatiepoort
deze verhindert dat er geen terugvloei van bloed is --> geen accidenteel bloedcontact mogelijk (bij verwijderen luer-lock)
33
Heeft katheter zonder medicatiepoort ook een interne filter?
plug kan niet vooraf afgehaald worden--> geen interne filter
34
Welke factoren bepalen katheterkeuze?
* **patiënt** zelf (grootste factor)
* indicatie **flow rate** en gewenst **debiet**
* **verblijfsduur**
* katheterdiameter
35
Hoe bepaalt de patiënt mee katheterkeuze?
* luister naar **eerdere ervaringen**
--> ahv ervaringen bepaal je punctieplaats en aard van katheter
36
Hoe bepaalt de **indicatie flow rate en gewenst debiet**
mee de **katheterkeuze**?
* **spoedopname/operatiezaal**: groot debiet, dan hoge flow --> 14G-16G
* **verpleegafdelingen**: kleine Gauche 20G-22G --> ter preventie van mechanische en chemische flebitis
37
Hoe bepaalt **verblijfsduur** mee de **katheterkeuze**?
* **langere tijd aanwezig**--> gemakkelijk te fixeren katheter
--> **vleugeltjes**
--> **flexibeler** (Vialon) geschikt voorkomen flebitis
* **kort verblijf**
--> **kleine Gauche zonder vleugeltjes**
38
Hoe bepaalt de **katheterdiameter** mee de **katheterkeuze**?
* **aanbevolen zo klein mogelijke** diameter
* afhankelijk van hoeveelheid infuustoediening per tijdseenheid
* **dunne katheter** (hoge Gauche)
--> ruimte en doorstroming --> **minder flebitis**
--> beter verdunning van infuusvloeistof --> minder schade aan endotheel bloedvat
* **dikke katheter** (lage Gauche)
--> vullen lumen van bloedvat meer
--> vertraagde bloedflow tussen katheter en venewand --> gedaalde dilutie van perfusieoplossing in bloed --> **aanleiding chemische flebitis**
39
Noem 2 soorten katheterverband.
* 3M Tegaderm
* Opsite IV 3000 Frame Dressing
40
Welke oplossingen zijn vaak **oorzaak van chemische flebitis**?
**Hypertone oplossingen**
--> worden steeds **via centraal veneuze katheter** toegediend
41
Welke katheter (Gauche) bij p in niet-acute situaties?
Gauche 22
42
Wat is functie van een katheterverband?
* **permanent toezicht** op insteekopening:
_observatie dat katheter in vene blijft
_observatie van vrijwaring infectie, trauma en flebitis
* **gebruiksvriendelijk**
* **kleefvastheid**
* **bescherming van de zone** rond insteekopening
43
Som de lokale complicaties bij perifere intraveneuze perfusie op.
* hematoomvorming
* flebitis
* infiltratie
* niet meer indruppelen van vloeistof
44
Wat is de oorzaak van lokale complicaties?
Voornamelijk beschadiging van de vaatwand.
45
Wat is **oorzaak** van **hematoomvorming**?
Perforatie van vene bij aanprikken.
46
**Symptomen hematoomvorming**
* Vene is geperforeerd of gescheurd.
* punctieplaats blauw, gezwollen, pijnlijk
47
**Behandeling hematoomvorming.**
* punctiemateriaal verwijderen
* nadrukken
* eventueel hoogstand arm
* resorptie bevorderende zalf
48
**Preventie hematoom**
* goede venekeuze en -voorbereiding
* kundigheid
49
**Definitie flebitis**
* ontsteking venewand
* door chemische of mechanische oorzaak
* kunnen secundair bacteriële invasie mogelijk maken
50
Oorzaak Flebitis
* anatomische positie van katheter
* positie kathetertip
* soort katheter (lengte, diameter, materiaal)
* verblijfsduur (>72 uur)
* rubberdeeltjes die vrijkomen uit doorprikken gummistops
* te snelle infusie
* slechte fixatie
* onsteriele handelingen
* inspuiten van te sterk geconcentreerde vloeistoffen
* allergie op kathetermateriaal
51
Symptomen flebitis
* rubor
* calor
* dolor
* tumor
52
Waarvoor dient
Van Dijck-observatieschaal?
om de graad van flebitis vast te stellen
53
Som de graden op van flebitis
Van Dijck-observatieschaal
* **graad 0: geen flebitis**
geen symptomen/klachten, lichte gevoeligheid huid
* **graad 1: beginnende flebitis**
pijn, roodheid, drukgevoeligheid
--> onmiddellijke omgeving katheter
--> verdwijnen binnen 48 uur, na verwijderen k
* **graad 2: definitieve flebitis**
pijn, verharding, rode streng vene, zwelling drukgevoeligheid
--> kunnen meerdere dagen-weken blijven
54
Tot wat kan flebitis leiden?
naam?
tot thrombusvorming
= thromboflebitis
55
Behandeling flebitis
* perfusie stopzetten en verwijderen
* volgens voorschrift,
**anti-inflammatoire zalf** aanbrengen (niet inwrijven)
* vochtige, ontsmetttende kompressen aanbrengen
* ernstige bact invasie --> AB
56
Preventie flebitis
* goede plaatsbepaling en venekeuze
* juiste katheterkeuze
* strikte steriliteit
* goede fixatie
* katheter en perfusie-toehoren niet langer dan 72 of 96 uur bij p (afh v zkh)
* vochtige luchtfilters vervangen
* steriele verzorging punctieplaats
* goede controle perfusiesnelheid
* IV-medicatie langzaam inspuiten
* prikkelende medicatie voldoende verdunnen
* hypertonische en prikkelende medicatie best via CVK
* regelmatig toezicht
57
Wat is infiltratie?
= **het paraveneus lopen van de perfusievloeistof** --> vloeistof loopt in onderhuidse weefsel
58
Oorzaak infiltratie
* perforatie bloedvat tijdens aanprikken
* slechte fixatie --> katheter verschoven uit bloedvat
59
Symptomen infiltratie
* gezwollen, bleek, pijnlijk, huid is gespannen
* mogelijk necrose
* bij aanspannen knelband boven insteekplaats, loopt infuus verder
60
Behandeling infiltratie
* perfusie stopzetten, verwijderen en herprikken op andere plaats
* bij hypertonische oplossing: arts verwittigen voor je perfusie verwijdert
* resorberende zalf en vochtige compressen aanbrengen
* bij necrose: orders arts opvolgen
61
Preventie infiltratie
* goede plaatsbepaling en venekeuze
* soms immobilisatie van lidmaat nodig
* goed toezicht
* hypertonische vloeistoffen cvk
62
**Oorzaken** van het
**niet meer indruppelen** van vloeistof
* verstopping van aanpriksysteem
* slechte houding van p met geknikte leiding
* knik in leiding
* klem of kraantje staat dicht
* oplossing hangt te laag
* fles of perfusiezak is leeg
63
**Behandeling** van het **niet meer indruppelen** van vloeistof
* oorzaak opsporen en corrigeren
* bij verstopping: deconnecteren en aspireren, zeker **niet doorspuiten** of op gflash Ball pompen
--> geen resultaat--> systeem verwijderen+nieuwe plaatsen
64
**Preventie** van het **niet meer indruppelen** van vloeistof
* lidmaat immobiliseren
* niet prikken thv gewricht (indien mogelijk)
* klem nooit dichtzetten bij bijna lege perfusie
* degelijk toezicht
65
Som de algemene complicaties bij perifere intraveneuze perfusie op.
* overgevoeligheidsreactie
* circulatoire overbelasting
* luchtembolie
* sepsis
66
Wat is een **overgevoeligheidsreactie**?
= allergische reactie kan variëren van lichte huiduitslag (urticaria) tot een veralgemeende levensbedreigende anafylaxie
67
Oorzaken
overgevoeligheidsreactie
* lichaamsvreemde stoffen zoals eiwitten, contrastvloeistof, medicatie...
68
Symptomen overgevoeligheidsreacties
* **urticaria**: jeukende uitslag
* soms **koorts**
* licht, algemeen onwelzijn, braken
* **anafylactische shock**: bloeddrukval; Erytheem (roodheid door dilatatie v capillairen); snelle, weke pols; snelle en oppervlakkige ademhaling
* **oedeem van Quincke**: oedeem gelaat; glottisoedeem (verstikkingsgevaar)
69
Behandeling
overgevoeligheidsreacties
* SNEL handelen, bij p blijven
* **allergene perfusieoplossing vervangen** door isotonische oplossing om veneuze toegangsweg open te houden, ook leiding vervangen
* **hulp roepen** (arts, intern reanimatieteam, ...)
* p platleggen og Trendelenburg
* parameters controleren
* eventueel zuurstof toedienen
* medicatie optrekken op voorschrift (adrenaline, cortisonpreparaten, antihistaminica, Ca-preparaten)
70
Preventie
overgevoeligheidsreacties
* goede en grondige anamnese
* goede observatie voortekenen: jeuk ter hoogte handpalmen; urticaria; hooikoorts, niezen
* preventief antihistaminicum bij overgevoelige personen
71
Oorzaak
Circulatoire overbelasting
* overdruk in hart en bloedvaten door te snelle perfusie
* **overvulling** kan snel leiden tot hartfalen met longoedeem
72
Symptomen
rechter hartfalen
* sterk opgezette halsvenen (door overvulling)
* CVD is gestegen
* oedeem onderste ledematen
* oligurie: nieren houden vocht en zout vast
73
Symptomen
linker hartfalen
* verhoogde pols en verlaagde bloeddruk
* stuwing in kleine circulatie
* dyspnoe
* benauwdheid, angst
* cyanose
* reutelende ademhaling
* rozig, schuimend sputum
74
Behandeling
circulatoire overbelasting
* **perfusie heel traag** laten indruppelen, arts verwittigen
* patiënt rechtop zetten
* zuurstof toedienen
* vitale functies controleren
* op voorschrift: medicatie toedienen (cardiotonicum, diuretica, respiratonicum,..)
* bij hyperacute situaties: intubaties en beademing
75
Preventie circulatoire overbelasting
* goede observatie risicopatiënten (hart-nierlijders,bejaarden, prematuren en zuigelingen)
* inloopsnelheid aanpassen, debietregelaar gebruiken
* vochtbalans bijhouden
2ml/kg/u voor normale P
1ml/kg/u voor risicopatiënten
76
Wat is luchtembolie?
= afsluit van een bloedvat door een **luchtbel**
--> kan tot plotse **dood** leiden
--> vooral bij Centrale perfusie
77
Symptomen luchtembolie
* kortademigheid
* benauwd gevoel
* eventueel pijn bij diep ademen
78
Wat is sepsis?
= toestand die ontstaat wanneer pathogene micro-organismes in bloedbaan terechtkomen.
--> risico groter bij Centrale katheter
79
# Ter volledigheid.
