Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Medicine > Innkirtlar > Flashcards

Innkirtlar Flashcards

1
Q

5 einkennaflokkar við blóðkalsíumhækkun.

A
  • GI: ógleði, uppköst, megrun, harðlífi.
  • Stoðkerfi: verkir í beinum, osteopenia.
  • Hjartaeinkenni: QT bil styttist, óregla osfrv.
  • Nýru: polyuria, nýrnasteinar, þorsti.
  • Neuromuscular: vöðvaslappleiki, rugl, tilfinningalegt óstabilitet.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hversu mikið af innbyrtu kalki nýtum við?

A

15%, restin er 85% og hún fer út um nýru.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Hvar er kalk geymt í líkamanum?

A
  • 99% í beinum

- Rest er í blóði og helmingurinn af því er bundinn albúmíni.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hvernig má leiðrétta fyrir albúmínbindingu þegar við mælum kalk í blóði?

A

Fyrir hvert 1g/L neðan/ofan við 40g/L albúmíns, þarf að bæta við eða draga frá 0,02mmól/L í heildar-kalsíum.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hvað eru parathyroid kirtlarnir margir?

A

4 :)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Hvernig losar parathyrin calcíum úr beinum?

A

Parathyrin virkar beint á G-prótín í osteóblöstum og losar þannig kalk úr beinum.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Hvað gerir PTH í nýrunum?

A

Það hvetur ensím sem activerar 1,25-Dvítamín og gerir það að virku hormóni, sem síðan virkar í GI og eykur frásog á kalki.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Tvískipt áhrif seytingar PTH.

A
  • Hypercalcemia

- Metabólísk acidósa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Calcitonin - hvað er það og hvar er það framleitt?

A
  • Er anti-parathyrin

- Framleitt í C-frumum parathyroid kirtla.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Leið D-vítamíns í líkamanum, frá framleiðslu.

A

Framleitt í húð (D3 vítamín), ferðast svo til lifrar sem 25-hydroxylerar það.
Þaðan til nýrna, þar sem PTH stuðlar að framleiðslu 1,25-dehydroxy-Dvítamíns, sem ferðast til GI og stuðlar að upptöku calciums.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hvaða form D-vítamíns er mælt á LSH?

A

1,25-hydroxy-D-vítamín, sem er óvirka formið sem lifrin skilar frá sér en á eftir að fara til nýrna.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

4 ástæður fyrir því að D-vítamín er í raun hormón.

A
  • Framleitt á einum stað en virkar á öðrum.
  • Berst líkamanum með fæðu.
  • Viðtaki, sem er meðlimur dæmigerðrar hormónaviðtakafjölskyldu.
  • Stýrt af neikvæðu afturvirkniskerfi.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

2 meginástæður hypercalcemiu og hvernig greinum við á milli?

A
  • Krabbamein (framleiða kalk. PTH er þá lágt en calcium hátt).
  • 1° hyperparathyroidsimi (PTH losnar við önnur blóðgildi calciums en venjulega - fáum hátt kalk OG hátt PTH).
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Tíðnitölur primer hyperparathyroidisma?

A

Algengi um 0,3-2%, konur 2x fleiri en karlar.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

3 algengustu orsakir primer hyperparathyroidisma?

A
  • Eitt, stakt adenoma í 85% tilfella.
  • Mörg adenoma
  • MEN-1 og MEN-2 (tumorsyndrome)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Þú sérð hátt kalk hjá sjúklingi. Hvaða uppvinnslu ferðu af stað með?

A
  • Endurtaka mælingu.
  • Mögulega leiðrétta fyrir albúmíni EÐA mæla jóniserað kalk.
  • Mæla PTH til að greina cancer frá primer hyperparathyroidisma.
  • Þvagsöfnun í 24 klst. og mæla kalkútskilnað.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hvers vegna viljum við gera 24 klst. þvagsöfnun og mæla kalkútskilnað hjá sjúklingi með óútskýrða hypercalcemiu?

A

Því til eru góðkynja sjúkdómar sem valda hypercalcemiu en hafa eðlilegan útskilnað kalks í þvagi.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Meðferð hypercalcemíu.

A 
- Vökvagjöf með saltvatni!
Síðan eftir einkennum:
- Bisphosphónöt
- Þvagræsilyf
- Sykursterar
- Calcíumhermar (bindast calcium skynnema í parathyroid kirtli og þannig lækkar PTH á einhverjum vikum).
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Um hvað snýst konservatíf meðferð einkennalauss primer hyperpara?

A
  • Vökvainntaka sé næg.
  • Forðast thiazide þvagræsilyf og liþíum.
  • Kalkinntaka milli 800-1000mg/dag
  • Nægt D-vítamín
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Hver eru bráð einkenni hypokalsemíu?

A
  • Sinadrættir og vöðvakippir
  • Carpopedal spasmar
  • Flog
  • Trousseau´s sign
  • Chvostek´s sign
  • Bronchospasm
  • Hjartabilun
  • Hjartsláttaróregla
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Hvað er Trousseau´s sign og hverju tengist það?

A
  • Mansetta sett á upphandlegg og þrýstingur aukinn umfram slagbilsþrýsting í 3 mínútur.
  • Sýrubasajafnvægi í blóði breytist þá og sjúklingar fá spasma í hendur.
  • Tengist hypocalcemiu.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Hver eru krónísk einkenni hypokalsemíu?

A
  • Parkinsonismi
  • Dementia
  • Þurr húð
  • Ectopiskar kalkanir í basal ganglia
  • Extrapyramidal einkenni
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Hvað er Chvostek sign og hverju tengist það?

A
  • Kippir í andlitsvöðvum þegar taugar eru ertar með léttu banki yfir parotis.
  • Tengist hypocalcemiu.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Helstu orsakir hypocalcemiu?

A
  • D-vítamínskortur
  • Magnesíumskortur (nauðsynlegt til að PTH losni úr kalkkirtlum)
  • Niðurgangur/laxatives
  • Áfengisneysla
  • Hypoparathyroidismi
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Bráðameðferð við hypocalcemiu.

A
  • Gefa kalsíum glúkónat IV (losar sj. við krampa).
  • Gefa vökvainfusion
  • Magnesíum ef hypomagnesemia var undirliggjandi.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Afleiðingar D-vítamín skorts.

A

Frásog kalsíums minnkar, sem eykur PTH. Það losar calcium úr beinum og þannig minnkar beinþéttni, sem eykur líkur á beinbrotum og truflunum á neuromuscular mótum.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Hvað eru MEN syndromin mörg og hvað heita þau?

A

MEN1
MEN2A
MEN2B

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Hvaða æxli tengjast MEN1 og hvaða gen?

A
  • MEN 1 genið.
  • Pituitary: æxli
  • Parathyroid: hyperparathyroid veldur hypercalcemiu
  • Pancreas: Insulinoma með hypoglycemiu eða ZE með gastrinoma og magasárum.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Hvað veldur MEN2A og hvaða æxli tengjast því?

A
  • Ret Oncogen veldur.
  • Pheochromocytoma
  • Skjaldkirtilskrabbi
  • Parathyroid
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Hvað veldur MEN2B og hvaða æxli tengjast því?

A
  • Ret Oncogen veldur.
  • Pheochromocytoma
  • Skjaldkirtilskrabbi
  • Neuronal tumor
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Fyrir hvað stendur “MEN” í MEN syndromum?

A

Multiple endocrine neoplasia.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Stjórnkerfi bak við myndun T4.

A 
TRH frá hypothalamus/undirstúku
...segir ant. heiladingli að frl. TSH
...sem segir skjaldkirtli að búa til T4.
- Neg. feedback frá T4 á TSH og á TRH.
- Neg. feedback frá TSH á TRH.
- Of lítið T4 örvar TSH.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Thyrotoxicosis kallast líka…

A

…hyperthyroidismi.

34
Q

Einkenni hyperthyroidisma.

A
  • Tachycardia
  • Niðurgangur
  • Heitfengi
  • auknir deep tendon reflexar
  • megrun
  • a.fib
35
Q

Fyrsta og annað próf í uppvinnslu hyperthyroidisma, og útkomur biochemiu.

A
  • Fyrst TSH! (lágt, því T4 slekkur á því)

- Síðan staðfesta með free-T4, sem er hækkað í hyperthyroidisma.

36
Q

Hvaða 6 sjúkdómar valda hyperthyroidisma?

A
  • Grave´s
  • Thyroiditis
  • Multinodular goiter
  • Toxic adenoma
  • Factitious hyperthyroid
  • Stroma ovarii
37
Q

Grave´s disease. Meinmyndun, próf, sértæk einkenni, meðferð.

A
  • Thyroid stimulating antibodies bindast viðtökum í og á skjaldkirtli og valda stækkun á honum.
  • RAIS: allur kirtill lýsist upp
  • Pretibial myxedema
  • Exophtalmos
  • Hægt að mæla thyroid stimulating antibodies
  • Rx.: Thioamide lyf, t.d. methimazole og propylthiouracil. Einnig hægt að nota geislavirkt joð og skurðaðgerð.
  • Horfur: svarar meðferð yfirleitt vel.
38
Q

Hver er mögulegur fylgikvilli geislavirks joðs sem meðferðar við Grave´s disease?

A

Ef sj. er kominn með pretibial myxedema og/eða exophtalmos vegna útfellinga mótefna, þá getur geislavirkt joð gert þessi einkenni verri.

39
Q

Thyroiditis. Hvað gerist, RAIS.

A
  • T4 er í skjaldkirtli sem síðan kemur bólga í, t.d. vegna autonom sjúkdóms.
  • Hellingur af T4 losnar þá út skjaldkirtlinum
  • Síðan ýmist grær kirtillinn aftur, eða veslast upp og deyr: það er Hashimoto´s.
  • RAIS: alveg kalt, engin framleiðsla T4 í gangi.
40
Q

Multinodular goiter og toxic adenoma. Hver er munurinn, biochemia,

A
  • Hellingur af virkum T4-framleiðandi adenoma í skjaldkirtli vs. eitt stórt T4-framleiðandi adenoma.
  • TSH lækkað (því það er mikil framleiðsla T4 í gangi).
  • RAIS: adenome lýsast upp, þau eru að framleiða.
41
Q

Factitious hyperthyroid vs. stroma ovarii.

A
  • T4 er innbyrt í megrandi tilgangi vs. T4-myndandi lesion í ovaries.
  • Yfirleitt konur.
  • RAIS: kaldur skjaldkirtill, því T4 er ekki að koma þaðan.
42
Q

Einkenni thyroid storms.

A
  • Alvarlegur hyperthyroidismi!!!
  • A.fib, jafnvel cardiogeniskt sjokk.
  • Mikill hiti
  • Hypotension
  • breytt mental state
43
Q

Meðferð thyroid storms.

A
  • Kæla! Kaldur IV vökvi, kæliteppi.
  • Beta blokker, t.d. propranolol.
  • Thioamide lyf, t.d. carbimazole/methimazole og propylthiouracil
  • Sterar til að draga úr myndun T3 frá T4.
44
Q

Meðferð hyperthyroid.

A
  • Geislavirkt joð fyrir ofvirka hnúta sem framleiða T4.

- Skurðaðgerð fyrir Grave´s.

45
Q

5 einkenni hypothyroid.

A
  • Bradycardia
  • Kulsækni
  • Þyngdaraukning
  • Minnkaðir deep tendon reflexar
  • Hægðateppa
46
Q

Biochemia í hypothyroid.

A
  • Lækkað T4
  • Hækkað TSH (vegna lækkaðs T4)
  • Nema ef heiladingull er vandamálið: TSH lágt OG T4 lágt.
47
Q

Algengustu ástæður hypothyroid og hvernig skal staðfesta greiningu.

A
  • Iatrogen (t.d. meðferð við hyperthyroidisma)

- Hashimoto´s (staðfesta með TPO)

48
Q

Meðferð hypothyroid.

A

Levothyroxine, óháð ástæðu hypothyroids.

49
Q

Hvað er myxedema coma og hver eru einkenni?

A
  • Mjög alvarlegur hypothyroidismi.
  • Coma
  • Hypothermia
  • Hypotension
50
Q

Meðferð myxedema coma.

A
  • Heitir IV vökvar og heit teppi.

- T4 IV, eða T3 ef T4 virkar ekki.

51
Q

TSH lágt og T4 lágt…

A

…hypothyroid vegna bilunar í heiladingli.

52
Q

2 lyf til að muna í skjaldkirtli…

A

…carbimazole og levothyroxin.

53
Q

4 sjúkdómar sem valda dreifðri stækkun í skjaldkirtli.

A
  • Einfalt struma/simple goiter
  • Graves
  • Hashimoto
  • Thyroiditis
54
Q

3 diff dx. fyrir einn, afmarkaðan hnút í skjaldkirtli.

A
  • Adenoma
  • Blaðra
  • Cancer
55
Q

4 týpur cancers í skjaldkirtli, eftir minnkandi algengi. Histologia og hvað er skást?

A
  • Papillary 80% - Orphan Anny nucleii!
  • Follicular 15% - “lítur út eins og normal thyroid”. Skásta týpan, getur gefið geislajoð!
  • Anaplastic - versta týpan, vex inn í allt og drepur fólk hratt.
  • Medullary - C-frumum, sem framleiða calcitonin. Tengist MEN. RET oncogen, pheochrom.
56
Q

Hvað þarf að spyrja um í sögutöku ef hnútur finnst í skjaldkirtli?

A
  • Öndunareinkenni (innöndun)
  • Kyngingarvanda
  • Hormónaeinkenni (hyper/hypo)
57
Q

Skoðun og uppvinnsla þegar hnútur finnst í skjaldkirtli.

A
  • Almenn skoðun
  • Skjaldkirtilsskoðun
  • Kyngingarmynd og spirometria ef slík einkenni
  • Pembertons sign
  • TSH, T4
  • Ómun, ísótóparannsókn, fínnálarástunga.
58
Q

Hvenær þarf að taka fínnálarsýni úr hnút í skjaldkirtli?

A
  • Alltaf ef eitlar finnast á hálsi.
  • Ef grunsamlegt útlit í ómun og áhættuþættir í sögu
  • Ef solid og stærri en 1cm.
59
Q

Hver er munur á líklega góðkynja vs. líklega illkynja hnút í skjaldkirtli á ómun?

A

Illkynja:

  • Solid massi
  • Ómsnautt
  • Stærra en 1-2cm
  • Microkalkanir
  • Illa afmarkaðar brúnir
60
Q

Hvernig anemia getur komið sekundert við hypothyroid?

A

Macrocytisk anemia.

61
Q

Hvað er normal gildi kalks í blóði?

A

C.a. 2,1 til 2,5 mmól/L

62
Q

Tvennt sem getur t.d. orsakað of hátt kalk í blóði (fyrir utan primer hyperpara) og hvernig greina má þetta í sundur.

A
  • MEN syndrome
  • Familial hypocalcuric hypercalcemia
    Það fólk er með setpoint á losun PTH aðeins ofar, kirtlarnir telja sem sagt normal calcium vera hærra en annarra manna kirtlar. Hægt að greina frá MEN syndromum með mælingu á kalki í þvagi – þessir pissa minna kalki en MEN.
63
Q

Tvennt sem getur t.d. orsakað of hátt kalk í blóði (fyrir utan primer hyperpara) og hvernig greina má þetta í sundur.

A
  • MEN syndrome
  • Familial hypocalcuric hypercalcemia
    Það fólk er með setpoint á losun PTH aðeins ofar, kirtlarnir telja sem sagt normal calcium vera hærra en annarra manna kirtlar. Hægt að greina frá MEN syndromum með mælingu á kalki í þvagi – þessir pissa minna kalki en MEN.
64
Q

Hvað heita mótefnin í Graves?

A

Thyrotropin receptor antibodies: TR-Ab.

65
Q

Hver er munurinn á staðbundnum slímlopa og slímlopaæði?

A

Staðbundinn slímlopi er pretibial myxedema og fylgir Graves.

Slímlopaæði er hins vegar myxedema á öllum líkamanum og fylgir myxedema coma í extreme hypothyroidisma.

66
Q

De Quervain’s (meðalbráð) skaldkirtilsbólga, hvað veldur, einkenni, greining, meðferð.

A

Orsök: Veirusýkingar, sérstaklega hettusótt, coxsackie og adenoveirur
Einkenni: bráð og sársaukafull stækkun skjaldkirtils. Einnig system einkenni (sótthiti, lympa (malaise)) og hækkað blóðsökk (um/yfir 50).
Dx. Bólga í kirtlinum skerðir upptöku á joði eða technetati en getur valdið skammtímaofvirkni vegna losunar skjaldkirtilshormóna.
Rx. Flest tilfelli jafna sig sjálfkrafa en gætu þurft NSAID-lyf og stundum stera.

67
Q

Thyroxin og þungun…

A

…bæði frítt og total thyroxin lækkar í þungun.

68
Q

Hypocalcemia eftir að hluti skjaldkirtils er numinn á brott er venjulega…

A

…skammvinn.

69
Q

Carbimazole og meðganga.

A

Carbimazole er mögulega vansköpunarmyndandi (teratogenic) og ætti að halda notkun þess í lágmarki á fyrsta þriðjungi meðgöngu.
Einnig seytt í móðurmjólk.

70
Q

Aðgerð er kjörmeðferð primer hyperpara þegar er aðgerð kjörmeðferð þegar heildar-kalsíumgildi sermis er…

A

…hærra en 3,0 mmol/l, vegna hættu á bein- og nýrnafylgikvillum.

71
Q

Hver er alvarlegur beinsjúkdómur sem fylgikvilli primer hyperpara og hver er tíðni slíkra einkenna?

A

Alvarlegur beinsjúkdómur við fyrsta stigs ofvirkni kalkkirtla er tiltölulega fágætur: osteitis fibrosa cystica kemur fram í minna en 10% tilfella.

72
Q

Meðferð hypercalcemiu.

A
  • Rehydration með 0.9% NaCl er aðalatriði upphafsmeðferðar (±fúrosemíð) og bísfosfónöt eru mjög gagnleg ef orsökin er illkynja sjúkdómur.
  • Akút meðferð: kalsitónín, míþramysín og prednosoloni eða bísfosfónöt.
  • Langtíma meðferð:
73
Q

Hver er munurinn á tíazíð vs. lasix þvagræsilyfjum þegar kemur að calcium?

A

Tíazíð halda í kalk.

Lasix auka kalkútskilnað.

74
Q

Hvaða lyf virka ekki við hypercalcemiu, þegar orsökin er ofvirkir kalkkirtlar?

A

Sterar. Þeir virka hins vegar ef orsökin er sarcoidosis eða myeloma.

75
Q

Hvað er “heilkenni hungraðra beina”?

A
  • Slæm hypocalcemia í kjölfar brottnáms kalkkirtla.
  • Er vegna hraðrar endurkölkunar afkalkaðrar beinagrindar, sem stafar af gífurlegri virkni osteoblasta sem má merkja af hækkun á gildi alkaline phosphatasa fyrir aðgerð.
76
Q

4 áhættuþættir fyrir því að hnútur í skjaldkirtli sé illkynja.

A
  • Þeir sem hafa fengið geislun á höfuð/háls.
  • Saga/fjölskyldusaga um krabbamein
  • Þreifanlegur hnútur OG hæsi
  • Aldur - undir 20 og yfir 60
77
Q

Hvernig er illkynja skjaldkirtilshnútur við skoðun?

A

Fixeraður, harður, þéttur.

Oft sársaukalausir, harðir eitlar nærri.

78
Q

Fyrsta rannsóknin þegar hnútur finnst í skjaldkirtli, og hvers vegna? Frekari uppvinnsla.

A
  • Mæla TSH.
    Því ef hnúturinn reynist vera hypervirkur (TSH lágt), er mjög ólíklegt að hann sé illkynja.
  • Ef TSH er lágt, þá staðfesta að það sé hnúturinn sem er að framleiða T4, með RAIS.
  • Ef RAIS sýnir heitan hnút, þá meðhöndla hyperthyroid.
  • Ef RAIS sýnir kaldan hnút, þá grunsamlegt fyrir malignitet - óma og hugsanlega stinga.
    (Ef TSH reynist hátt, þá beint í ómun.)
79
Q

Hvað er Pembertons sign?

A

Lætur sjúkling lyfta handleggjum og ef skjaldkirtillinn er verulega stækkaður/vaxinn inn í strúktúra, þá virkar hann eins og tappi. Sj. fær akút transient SVC og verður rauður í andliti

80
Q

Hver er meðferð eftir fínnálarástungu á hnút í skjaldkirtli?

A
  • Cancer: skurðaðgerð
  • Ekki cancer: follow-up eftir 6-12 mánuði
  • Ef óljóst hvað FNÁ sýnir, taka nýtt sýni til að fá greiningu.
81
Q

Þú sérð orphan Annie nuclei í smásjá. Sjúklingurinn er með…

A

…follicular cancer í skjaldkirtli.

Medicine (8 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions