IBD Flashcards
DD Crohn
- IBS
- Lactose intolerantie
- Infectieuze colitis
- Appendicitis
- Ischemische colitis
- Diveticulitis
- NSAID gebruik
- Radiocolitis
- Galzuur diarree
- GVHD (?)
- Diversion colitis (?)
- Colorectale kanker, carcinoid tumor, lymfoom, endometriose
Diagnose Crohn
- Anamnese
- begin symptomen
- recente reizen
- voedselintoleranties
- medicatie
- VG appendectomie
- Risicofactoren (roken, familiaal, recente infectieuze gastroenteritis)
- nachtelijke symptomen
- extra intestinale manifestaties (mond, huid, oog, gewrichten, peri-anale abcessen, anale fissuur) - KO
- algemene toestand, RR, BD, T, abdominale weerstand of distensie, palpabele massas, perianale en orale inspectie, PPA, BMI - Labo
- tekens acute/ chr inflammatie
- anemie
- vochtdepletie
- tekens malnutritie, malabsorptie
- CRP
- full blood count
- Fecale calprotectine
- Sedimentatie
- microbio c. Difficile
- evt stoelnganskweek (reizen)
- Endoscopie
Ileocolonscopie met biopten term ileum en elk colonsegment
CD: afteuze/diepe ulcera serpingious of lineare ulcera longitidunale acis colon in gebieden normaal of inflammatoir weefsel: cobblestoning, stricturen en pseudopoliepen. Discontinue. - MRI en CT enterografie en trans abdominale US
Ontdekken en stagering inflammatie, obstructie en fistulisatie. - Dundarm capsule endoscopie en device assisted enteroscopie
Als niks gevonden met andere bv maar wel vermoeden klinisch - Histologie
Focale discontinue chronische inflammatie, focale crypten irregulair en vranulomen in biopten colon. Dat plus irregulaire villeuze architectuur bij biopsies ileum.
Schematisch verschillen Crohn en CU
- Incidentie
- Crohn: 3.2-20.2 gevallen/ 100.000 / jaar
- CU: 2.2-19.2 - Risicofactoren
- Crohn: genotype, omgevingsfactoren (roken)
- CU: genotype, omgevingsfactoren (roken, appendectomie protectief) - Begin ziekte
Beide 15-40 - Locatie
- Crohn: vaak distale ileum/ colon
- CU: 55% proctitis, 25% linkszijdige colitis en 20% pancolitis - Pathologie
- Cr: discontinue en patchy darm inflammatie
- CU: continue inflammatie van rectum tot prox deel colon - Symptomen
- Cr: diarree, abdominale krampen, koorts, anemie, gewichtsverlies, vermoeidheid
- CU: bloederige diarree, abdominale krampen, koorts, anemie, gewichtsverlies, vermoeidheid - Extra intestinale manifestaties
Beide variatie organen en systemen aangedaan - Complicaties
- Cr: stenose, fistula, abscess, colonkanker
- CU: ernstige bloeding, fulminante colitis, toxisch megacolon, perforatie, colonkanker
Behandeling CU
- Doelstelling
- inflammatie zsm onder controle (inductie)
- recidieven en compl voorkomen (onderhouds)
- Step-up approach
Milde-matige CU episode 2. AMINOSALICYLATEN Bevatten 5-ASA - sulfasalazine of mesalazine (andere carrier) - werken Anti-inflammatoir - oraal/ enema/ schuim/ supposurtiva - BW: hoofdpijn, naussea, verlies eetlust, braken, uitslag, koorts, leukocytopenie - verminderde spermaproductie - pancreatitis, niertoxiciteit > monitoring bij lang gebruik, in begin /r
- CORTICOIDEN
- bij acute flare-up:
- kort, inductietherapie, niet onderhouds,
- werken immunosupressief
- Ca + VD3 supplementen
((- BW gekend () + niet zomaar stoppen))
- IMM
- Verminderen of moduleren werking immuunsysteem > verminderde inflamm respons
Stap 1:
- Azatrioine
- 6-mercaptopurine (6-MP)
- 3-6mnd tot volledig effect
- dus icm cortico eerst
- BW: hoofdpijn, naussea, braken, diarree, malaise, pancreatitis, beenmergsupressie (risico infec/bloeding)
Stap 2:
* Methorexaat
werkt ook sneller > wekelijkse injecties
- BW: naussea, braken, hoofdpijn, vermoeidheid, diarree, cytopenie, leververlittekening, longonsteking
Stap 3:
- Cyclosporine A
- Werkt na 1-2 wk
- Bij ernstige actieve UC, IV hoge dosis
- Wordt gegeven tot IMM werken of tot chirurgie
- BW: (weinig) verminderde nierfunctie, hepatitis, infectierisico, DM, verhoogd cholesterol ed. ed.
- Hoger risico neoplasma (lymfoma)
–> alle IMM labo monitoring beenmerg, lever, nieren, BD
- Biologicals
- anti-TNF-alpha/ ((anti-integrine / anti IL12/23 ))
- mAbs
Stap 1: anti-TNF-alpha
- Infliximab / adalimumab / golimumab
- verminderen symptomen en helen mucosa
- zowel inductie als onderhouds
Stap 2: Anti-integrine
- voorkomen inflammatoire cellen vanuit bloedvaten in weefsel komen
- Vedolizumab
- Inductie en onderhouds
- IV
- BW:
- reactie injectiesite, hoofdpijn, koorts, rillingen, zelden ernstige allergische reactie
- ! atypische infecties: niet bij TB, CHB
- jaarlijkse influenza vacc
- Chirurgie
- Curatieve proctocolectomie
- Ileal Pouch Anostemose (IPAA) of ileaal stoma
- Complicaties
* Pouchitis na IPAA > 50% na 10j. > diarree, krampen, urgency, tensemen, koorts ed.
Diagnose = endoscopisch + biopsie
/R: metronidazole, ciprofloxacine, probiotica
* cuffitis na IPAA > lijkt op pouchitis maar met bloeding - Ernstige extensieve UC
- Truelove Witts
- > opname! IC
- IV steroiden, vocht, LMWH, elektrolyten (K), plasma,
- geen respons na 3d? > cyclosporine, infliximab, tacrolimus of chirurgie
- geen respons na 4-7d > colectomie
Soorten en Bijwerkingen Cortico’s
- Oraal: prednisone, methylprednisolone, budenosonide
- IV: methylprednisone
BW:
HT, vollemaansgezicht, infectierisico, gewichtstoename, acne, humeurschomm, gezichtshaar, cataract, striae, hyperglycemie, osteoporose
(( Behandeling CU II ))
- /r Ernstige opstoot
- Bedrust / sedatieva / tranquilizers
- Parenterale voeding (op rust stellen colon)
- Afzuigen maag/darm inhoud bij abd opzetting
- ! Risico Toxisch colon bij antidiarreica/anticholinergica
- vocht/elektrolyten (k)/eiwitten/plasma / vitamines/ calorieen
- AB: breedspectrum bij koorts
- Cortico’s: 40-50mg/d
! niet bij perforatie / peritonitis
- Lokaal: cortico lavementen, 5-ASA lavementen / sulfasalazine lavem (meestal niet verdragen) - acute fulminante CU
- IC, GEEN voeding per os, continue maagsucite, intensieve ondersteuning IV vocht bloed ed
- hoge dossisen cortico parenteraal 48u + ciclosporine IV 14d (oraal afbouwen). evt. Infliximab, AB
- urgente chirurgie:
* massieve bloeding/perofratie /algm toestand daling / toxisch megacolon /geen verbetering na 4d (jong)/2d (oud) - /r proctitis + rectosigmoiditis ulcerhermorrhagica (?)
- lokaal: <10cm = suppositoria 5-ASA/cortico
- meer prox: lavementen / schuim
- + syst. /r sulfasalazine of 5-ASA - Onderhoudsbehandeling
- 5-ASA 1,5-2g/d min. 2j - Therapieresistentie
- azathioprine toevoegen (cortico verlagen)
- of anti-TNF-alpha
Behandeling Crohn
- Doelstelling
- Niet op basis symptomen
* kunnen afw zijn
* symptomen door complicaties of bijkomende IBS, infecties
(inf. colitis/C.difficle/CMV)
- Acitiviteit ziekte, lokatie ed.
- Klinische remissie + mucosale heling
- Inductie en onderhouds - Aminosalycilaten
- Corticoiden
- IMM
tacrolimus niet standaard - Biologicals
(( Anti-integrines: Natalizumab
- Inductie + onderhouds
- maar niet gebruikt want risico op PML (JC virus) ))
Anti-IL12/23
- Ustekinumab (IgG)
- wel voor CD (staat niks over CU)
Step-up of Top down?
- Niet-farmacologisch
- Dieet > EN voor pediatrische CD pt (inductie gelijk aan cortico’s)
- Fecale microbiotica transplantatie (nog geen standaard)
- Stamceltherapie
- Hematopoietische stamceltransplantatie
- bij ernstige CD dat proggesief is ondanks therapie
- verwijderen autoreactieve immuungeheugen en regeneratie naive en zelf-tolerant immuunsysteem van hematologische voorlopers
- Mesenchymale stamcel transplantatie
- vanuit verschillende weefsels
- lokale applicatie peri-anale fistula (is dit standaard al?)
- Andere
- AB, bij septische indicaties, bacteriele overgroei, perianale ziekte en pouchitis
- antidiarreica, laxativa, antispasmodica, analgetica > symptomatisch
- Antitrombotische profylaxe bij alle opgenomen pt of ernstige ziekte buiten ziekehhuis (want verhoogd risico) - Chirurgie
Chirurgische behandeling Crohn
- Indicaties
- Niet curatief
- Bij - lokale CD begin ziekte,
- pt /r refractoir,
- complicaties zoals stricturen/ penetrerende
- sluiten fistula’s, draineren abcessen
- Risicofactoren
* roken
* penetrerende en stricturen compl
* vroeg gebruik steroiden
* ileale ziekte
* jejunale ziekte
* jong lftd diagnose - Ileocolische resectie
- laporoscopisch
- verwijdering aagedaan deel, reconnectie gezond weefsel - Strictuurplastie
- veilig alternatief resectie jejuno-ileale CD
- <10 cm conventioneel
- langer niet conventioneel ? - Gelokaliseerde colon aantasting
- < 1/3 colon aangestast
- resectie aangestast deel
- Twee segementele resecties mogelijk
- GEEN strictuurplastie in colon - Post-op recidief
- Chirurgie is tijdelijk
- meestal recidief naast geresecteerd deel
- Vroege endoscopische follow-up
- Risicofactoren snel recidief:
* Roken
* Voorgaande GI churirgie
* Afw. profylactische /r
* Penetrerende ziekte bij index chirurgie ?
* peri-anale localisatie
* granulomas in resectieweefsel
* myenterische plexitis - Endoscopische dilatatie
- voor behandeling symptomatische en korte anastomose stricturen - Peri-anale aantasting
- Assymp geen /r
- Symp: medisch + chirurg /r
- Pijn vaak door onderliggend abces > MRI pelvis, anorectale echo > chirurgische drainage
- Seton plaatsing (??) + AB (metronidazole, ciprofloxacine)
- Recidief simpele stricturen AB resistent > thiopurines / anti-TNF-alpha
- Seton plaatsing na chirurgie op indicatie van sepsis aanbevolen voor complexe fistula (??)
Complicaties Crohn
50% pt binnen 20j na diagnose
- Stricturen
- veelvoorkomend
- Inflammatie en verdikking GI wand > vernauwen lumen = strictuur
- Inflammatoir en fibrotisch component
- > (Sub)obstructie > krampen (+ braken + bloating) - Fistulisatie, phlegmon of abces
- Transmurale inflammatie > sinus tract die serosa penetreert > fistula / phlegmon of abces
- Fistula:
- veelvoorkomend
- communicatie of tractus, meestal prox aan strictuur
- meestal darmlissen verbonden (BlindLoopS)
- meestal geen symp, hangt van lokatie af
- Ileovesicaal > pneumaturie, cystitis
- entero-cutaneous, entero-vaginaal
- Phlegmon
- inflammatoire massa met wand ZONDER bact infectie
- Soms palpabel
- Abces
- acute peritonitis mogelijk bij perforatie, zeldzaa,
- dan koorts, abd pijn, pijnlijke palpatie
- Peri-anale ziekte
- 1/3 pt
- fistula of abces
- inflammatie bij of vlakbij anus + tags/ fissuren/ abcessen/ stenose
- Symp: pijn, jeuk, bloeding, purulente afsch, stoelgangsincontinentie - Extra-instestinaal
- 1 Nieren
- Nefrolithiase:
* verlies water + elektrolyten > uraatstenen
* ca + vetzuur neerslag darm > resoprtie oxalaten > oxalaatstenen (want te weinig Ca)
4.2 Malabsorptie
- verlies vocht/ elektrolyten/ eiwit/ vocht in aangestaste segment (open wonde)
- stoornis vetvertering door gebrek ongec. galzouten
(door bact overgroei/ ileocolische fistel / stricutuur/ ileocecale resectie/ aant/resectie term ileum met galzoutenverlies)
- Verkleining resorptie-opp + versnelde transit
- galzouten in colon door gebrek resorptie > deconjungatie > dihydroxygalzuren > water + elektrolytenverlies
- 3 Metabool
- Cholecystolithiase > lithogene gal door inkrimpen galzoutenpool
- Ca en vD malabsorptie (door vetmalabsorptie) > osteoporose / osteomalacie (+ cortico/immob/eiwittekort)
- vB12 tekort: aantasting/resectie terminaal ileum
- Sec. amyloidose (chr inflamm) - 4 Hepato/pancreatico/billair
- PSC > verminderd prognose!!
* cholestase, cholangitis, cholecystolithiasis, cholangioCa, colorectCa, osteoporose, vitamine deficientie, steatorree
- Alcoholische vette lever, medicatie geind leverziekte, trombose, abcess, ed.
- Acute pancreatitis
* verband galstenen, alcohol inname, bijwerkingen medicijnen (azathio + 6-MP), duodenale aantasting - 5 Systemisch
- Gewrichten: perifere axiale athropatieen, atralgie
- Huid en mucosa: aften, pseudopoliepen, erythema nodosum ed
- Ogen: uveitis, scleritis (beide ernstig, dd met episcleritis niet ernstig)
Complicaties CU
- Anorectaal 10%
- Anale fissuren, hemorroiden, anale abcessen en fistels
- vooral vroege stadia opstoten
- niet te onderscheiden van banale anale fissuren, fistels & abcessen
- 2% rectovaginale fistel > proto-colectomie - Ontstekingspoliepen 12%
- Rectum/ colon descendens
- Geen hoger risico maligne ontaarding dus geen wegname - Strictuurvorming 10%
- Rectum vaker dan sigmoid, colon descendens
- DD Crohn / maligne ontaardign moeilijK!!
- Coloscopie want BV niet altijd duidelijk - Maligne degeneratie
- Pre-cancereus!!
- Atypisch
- AdenoCa
- Prognose: TNM, PSC, foliumzuurdefcientie
- Hoe langer ziekte, hoe meer kans (na 20 jaar 40%!!)
- na 8-10j ziekte jaarlijkse colonscopie + biopten > lage drempel proctocolectomie
- 5-ASA doet kans colonCa dalen - Bloeding 10%
Kan reden zijn urgente colectomie - Perforatie colon
- Lethaal
- meestal sigmoid perforatie
- 40% na toxisch megacolon
- Plotse pijn, onrustige pt, snelle pols, spierweerstand, lucht onder diafragma - Toxisch megacolon
- 30% mortaliteit!
- opzetting abdomen, minder peristaltiek (diarree verbeterd!) > hevige koorts, snelle achteruitgang alm toestand, tachycardie, minder bewustzijn
- Diagnose: >10cm diameter colon + verdwenen haustraties + vochtopstapeling op radiologie
- Oorzaak niet geheel gekend (aantasting myenterische plexus > motiliteitsstoornis)
- 40% erna perforatie
- /R Urgente totale colectoemie
- Uitlokkende factoren:
- hypoK
- opiaten
- anticholinergica
- antidepressiva
- colonscopie
- Andere
- Hemato: Ferripieve anemie meestal
- Malnutritie bij ernstige aantasting
- Huid: erythema nodosum ed. Kan al voor CU.
- Gewricht: atypische atritis aanvallen (monoarticulaire acute synovitis). Niks op radiologie. Geen blijv. afwijkingen. RF neg. Soms colectomie noodzakelijk door ernst klachten.
- Spondylitis Ankylosans > blijft na colectomie
- Lever: Frequent, nl levertests kan: leversteatose / pericholangitis
(( EXTRA Fulminante colitis
- > 10/d, continue bloeding, abd pijn, dsitensie, acute ernstige toxische symp (koorts, anorexie)
- risico toxisch megacolon ))
Pathogenese IBD
X