Hoofdstuk vetzuren Flashcards
Chemische structuur vetzuren
vetketen + methylgroep ( CH ) + carboxylgroep ( zuurgroep COOH )
Uit wat bestaat de vetketen ? Wat kenmerkt het vetketen ?
C atoom + H atomen
hydrofoob , vetoplosbaar, niet-polair
Wat betekent polaire stof ?
Polaire stoffen mengen zich gemakkelijk met andere polaire stoffen. wateroplosbaar
Wat betekent niet-polaire stoffen ?
niet - polaire stoffen mengen zich niet gemakkelijk me polaire stoffen, maar wel met niet-polaire stoffen , vetoplosbaar
Uit wat bestaat een zuurgroep ( carboxylgroep )
COOH
Uit wat bestaat een methylgroep ?
CH3
UIt hoeveel c atomen kan een vetketen bestaan ?
4 c atomen = boterzuur tot 22 c atomen DHA (docosahexaeenzuur)
Mierenzuur en azijnzuur zijn ook vetzuren ! Wat is het verschil ?
Ze zijn wateroplosbaar .
1 tot 2 c atomen
Wat betekent onverzadigd vetzuur ?
Een c atoom heeft 4 elektronen die ene binding kunnen aangaan met andere atomen . Als al de c atomen met 4 H atomen gebonden zijn dan is dat een verzadigd vet, als er c atomen slechts gebonden zijn met 1 H atoom en 2 c atomen dan is er een elektron vrij van een c atoom , dat maakt het vetzuur meer reageerbaar met andere atomen .
Met wat reageren onverzadigde vetzuren met hun vrij elektron van een c atoom het liefste ?
Met waterstof ( H) , zuurstof (O) , hydrofiel (OH) en sulfydil ( SH)
Welke soorten onverzadigde vetzuren kennen we rekening houdend met het aantal dubbele bindingen ?
mono ( 1)
poly of meervoudig ( 2+) ,
superonverzadigd ( 5-6)
Hoe komen oliën voor in de natuur ?
vetzuren met 2 of meer dubbele bindingen , maar steeds een enkele binding tussen de dubbele bindingen
Wat is een methyleengroep ?
CH2
Wat is een geconjugeerd vetzuur ?
dit zijn de vetzuren waar de dubbele bindingen afgewisseld worden met enkele bindingen
Wat is cis configuratie ?
Dit zijn de natuurlijke vetzuren . Hier liggen de H atomen van de c atomen met dubbele binding aan dezelfde kant van de keten. Zo trekken de H atomen elkaar aan en vormt er een knik in de vetketen
Wat is trans configuratie ?
De h atomen van de dubbele binding liggen aan tegenovergestelde kant . Hierdoor trekt de vetketen zich recht . Dit is onnatuurlijk en wijzigt de ftie van het vetzuur . He t onverzadigd vet gedraagt zich als een verzadigd vet
Wat zijn transvetzuren ?
geharde plantaardige olien
gehydrogeneerd plantaardige olie
Wat betekent gehydrogeneerd ?
De omzetting van een onverzadigd vet naar een verzadigd vet door toevoeging van waterstof
Wat veroorzaken transvetten ?
hart en vaatziekten
verlaagd testosteron
verlaagde detoxificatie lever
verstoring werking cellen
Som de verzadigde vetzuren op !
boterzuur of byruvaat caprinezuur of decaanzuur caprylzuur of octaanzuur laurinezuur myristinezuur Palmitinezuur steartinezuur archidezuur
Geef de mono onverzadigde vetzuren ?
palmitoleinezuur
oleinezuur (oliezuur)
Essentiele vetzuren ?
linolzuur
alfa linoleenzuur
Geef de meervoudige onverzadigde vetzuren ? ( omega 6 )
linolzuur ( LA)
gamma linoleenzuur ( GLA)
dihomo gamma linoleenzuur ( DGLA)
archidonzuur (AA)
Geef de omega 3 vetzuren
alfa linoleen zuur ( ALA)
stearidonzuur
eicosapentaeenzuur (EPA)
docosahexaeenzuur (DHA)
Welke voedingsmiddelen bevatten verzadigde vetten ?
stearinezuur ( rund, schaap, varken, cacao en sheaboter )
boterzuur (boter , aangemaakt in darmbacterien uit vezels)
palmitinezuur ( kokosolie, palmolie, palmpitolie )
archidezuur ( pinda)
Welke voedingsmiddelen bevatten mono onverzadigde vetzuren ?
omega 7 : palmitoleinezuur ( duindoornolie )
omega 9 : oleinezuur ( olijven, amandelen, avocado , cashew, macadamia, pecannoten, boter , dierlijk vet
Welke voedingsmiddelen bevatten MOV ( omega 6) ?
linolzuur ( plantaardige oliën , noten, zaden, pitten )
gamma linoleenzuur ( GLA) (teunisbloemolie , borage olie , zwarte bessenzaadolie)
dihomo gamma linoleenzuur ( DGLA) (moedermelk)
archidonzuur (AA) 5vlees , melk, kaas , eieren )
Welke voedingsmiddelen bevatten omega 3 vetzuren ?
-alfa linoleenzuur (ALA) (vlaszaad , perilla olie, walnoten, waterkers, hennepzaad, chiazaad, sojabonen, donkergroene bladgroenten , algen ) -stearidonzuur ( SDA) (zwarte bessenzaad ) - eicosapentaeenzuur (EPA) - docosahexaeenzuur (DHA) ( schaaldieren, vis , algen )
Welke zijn de MOV ?
De omega 6 vetzuren linolzuur gammalinoleenzuur dihomo gamma linoleenzuur archidonzuur
Welke zijn de superonverzadigde vetzuren ?
EPA en DHA
Welke zijn de mono onverzadigde vetzuren ?
omega 7 en omega 9
palmitoleinezuur , oleinezuur
Wat is een belangrijke ftie van linolzuur ?
essentieel vetzuur + nodig bij aanmaak van andere vetzuren
Wat is belangrijke ftie van GLA?
- Komt nauwelijks in voeding voor
- wordt gevormd uit linolzuur
- co factoren zijn magnesium, vitamine B6, niacine, zink, selenium, vitamine C, vitamine E
- enzym delta-6-desaturase is noodzakelijk om GLA te vormen
- remt ontstekingen, allergie, auto immuniteit
- nodig voor het maken van prostaglandine A1
Wat zijn de fties van archidonzuur ?
- activeert ontstekingsfactoren
- spiergroei
- activeert ontstekingen in de hersenen
Wanneer maken we te veel archidonzuur aan ?
- bij te hoge inname linilzuur
- bij ontbreken delta - 6 desaturase enzym
- bij ontbreken vit B6 die zorgt voor aanmaak DGLA uit GLA . Bij tekort wordt er eerder archidonzuur aangemaakt
Waarom is de aanmaak van prostaglandine E1 en E3 belangrijk vanuit linolzuur en alfa linoleenzuur ?
Prostaglandines E1 en E3 zorgen voor :
- remming ontstekingen
- remming ongecontroleerde celdeling
- voorkomen bloedklonters
- voorkomen allergie en auto immuniteit
- verhoogt immuniteit
- verbetert hersenfuncties
- verlaagt cholesterol
- verwijd bloedvaten
- vermindert pijn
Wat zijn de belangrijke fties van omega 3?
- zorgen dat prostaglandines E1 en E3 worden aangemaakt
- dit zorgt voor :
- remming ontstekingen
- remmen allergie, auto immuniteit
- verbeteren immuniteit
- verwijden bloedvaten
- verlagen cholesterol
- voorkomen bloedklonters
- verbeteren hersenfuncties
- vermindert pijn
- belangrijk voor genexpressie
- remming ongecontroleerde celdeling
Wat zijn de belangrijke fties van de essentiële vetzuren ?
linolzuur en alfa linoleenzuur aanmaak vetzuren verbranding voedingstoffen transport en aanmaak zuurstof bij tekort aan glucose > oxidatie tot energie ALA > aanmaak EPA en DHA LA > aanmaak GLA en DGLA met eindproduct prostaglandine E1 en E3
We kunnen EPA en DHA aanmaken uit alfa linoleenzuur . Wat zijn hier de uitdagingen ?
Leefstijl ( te veel suiker, te weinig nutriënten, te hoog cholesterol , te veel verzadigde vette, straling, stress , enzymdeficiëntie , te veel linolzuur . Hierdoor krijgt het lichaam ALA niet omgezet naar EPA en DHA
Leg uit waarom EVZ belangrijk zijn bij transport zuurstof !
longen > EVZ helpen bij opname zuurstof
alveolen (longblaasjes) > bloedplasma> hemoglobine> cellen> O2 belangrijk voor energie aanmaak
Waarom zijn ALA en LA belangrijk tegen virussen en bacteriën ?
Ala en LA zijn zuurstofmagneten
vormen een zuurstofbarriere en virussen en bacteriën kunnen daarin niet gedijen
Waarom zijn EVZ belangrijk voor de fosfolipiden ?
Ze maken deel uit van fosfolipiden
ze zorgen dat het celmembraam vloeibaar genoeg is om voedingstoffen en afvalstoffen te kunnen uitwisselen
Waarom zijn EVZ belangrijk voor cellen ?
elektrische aantrekking , ze houden de eiwitten op hun plaats in de celmembramen .
Eiwitten zijn belangrijk voor het transport van voedingstoffen en prikkeloverdracht
Wat betekent elektrisch potentieel in de cellen ?
De overdracht van boodschappen hangt er van af
Hiervoor zijn EVZ heel belangrijk
Verband tussen hartritme en EVZ ?
EVZ transporteren CA, Kalium, magnesium en natrium
belangrijk voor goed ftie hart
Welke invloed heeft 10 tot 15% inname van essentieel vetzuren in voedin gop het lichaam ?
gewichtsverlies
daling triglyceridegehalte
minder kcal opname door de dag
EVZ en herstel vermoeidheid ?
EVZ verkorten de tijd om te herstellen van vermoeide spieren
EVZ helpen bij verzuring door lactaat
EVZ betrokken bij bijnierhormonen ( voor herstel)
som de belangrijke fties van EVZ in het lichaam
- aanmaak prostaglandines E1 en E3
- remt ongecontroleerde celdeling
- verlaagt cholesterol
- verlaagt triglyceride gehalte
- gewichtsverlies
- verbetert vetverbranding
- aanmaak energie
- beter herstel na vermoeidheid
- componenten van fosfolipiden ( celmembraam )
- prikkeloverdracht
- transport voedingstoffen en afvalstoofen cellen
- verdediging virussen en bacterieen
- zuurstoftransport
- hersenontwikkeling
- remming ontstekingen
- verminderen pijn
- verbetert immuniteit
- remmen allergie en auto immuniteit
- aanmaak EPA, DHA en GLA en DGLA
Wat is de relatie tussen mensen met degeneratie ziekten en Linolzuur ?
- met degeneratie ziekten slechts 8% linolzuur in lichaamsvet
- gezonde mensen hebben 20% tot 25% linolzuur
Wat is een goede linolwaarde en ALA waard ein lichaamsvet ?
- linolwaarde 20%
- ALA waarde 2%
Welke nutriënten zijn zeer belangrijk bij inname linolzuur ?
- vit E tegen oxidatie
- Q10 om Vit E te recycleren
Mits evenwichtige voeding en leefstijl en enzymes ; wat maakt het lichaam dan uit ALA ?
EPA en DHA en uiteindelijk prostaglandines E3
Wat is de reden dat we kiezen voor EPA en DHA suppletie ipv ALA ?
Veel mensen zetten ALA niet voldoende om in EPA en DHA en dus ook niet in de belangrijke prostaglandines E3
Wat is delta -6- desaturase ?
Het enzym dat zeer belangrijk is voor omzetting Linolzuur naar GLA !
en ALA naar EPA en DHA
Waar kan omega 3 suppletie bijdragen bij het nemen van Wafarine ?
remt de schade aan het bloedvat door calcificatie door wafarine
Wat is de reden dat ondanks hoge inname omega 3, eskimo’s toch snel hersenbloeding krijgen ?
te kort aan micro nutriënten en cofactoren
Hoeveel is de optimale opname van linolzuur en ALA per dag ?
LA 9 tot 18 gr
ALA 2 - 9 gr
therapeutisch 60 en 70 gr /dag
Wat doet zwavelrijke voeding bij het bakken met onverzadigde vetzuren ?
beperkt oxidatie van het vet
Hoe komt het dat er te weinig EPA en DHA is tegenover aanmaak archidonzuur ?
- leefstijl
- te veel linolzuur
- te weinig cofactoren
- te veel stress
- te veel straling
- te weining enzymen
Hoe zorgen we dat MOV niet te veel oxideren in ons lichaam ?
- voldoende micronutrienten , carateoiden, , zodat de nodige stoffen aangemaakt kunnen worden om de oxidatie van vetten fatsoenlijk op te vangen
Wat is de omega 3 index ?
Waarde van omega 3 in bloed
< dan 4% 10 keer meer kans op onmiddellijk sterven
> dan 8% is gezond
Wat is de structuur van triglyceride ? tri acyl glycerol
glycerol ruggengraat waaraan drie vetzuren gekoppeld zijn
Waarin wordt triglyceride opgeslagen ? ftie ?
Vetweefsel > schokdemping , isolatie en reserve energie
Geef de ftie van triglyceriden ?
- Bij tekort aan glucose of glutamine of ketonlichamen in hersenen : aanmaken van ketonlichamen voor energie
- te veel glucose > omzetting in triglyceride
- teveel glucose in het bloed > omzetting doen naar triglyceride in het bloed
- reservebron van ALA en LA
- schokdemping
- isolatie
-
Wat is LDL?
- lage dichtheid lipoproteines
- slechte cholesterol
- vanaf 3.5 mol/l is het gevaarlijk
- lipoproteine bevat 45% cholesterol en 25% eiwit
Wat is HDL?
- Hoge dichtheid lipoproteines
- goede cholesterol
- ruimt LDL op
- boven de 0.9 mol/l is dit goed
- lipoproteines bevatten 20% cholesterol en 50% eiwitten
Wat is VLDL ?
- very lage dichtheid lipoproteines
- mensen met te veel buikvet maken meer VLDL
- VLDL maken veel LDL aan
- verhoogde LDL
- verhoogde kans op vaat en hartziekten
Opname en opslag vet ?
- maag , vet blijft langer in de maag : verzadigd gevoel
- vertering door lipase (alvleesklier) en met galzouten pas in dunne darm : gesplitst in vet en glycerol
- door bloed naar lever > lipoproteines gevormd
- lipoproteines bestaan uit vette, cholesterol en eiwit en vervoeren vetten naar de weefsels
- hier wordt het gebruikt voor energie en aanmaak hormoonachtige stoffen
- te veel vet wordt opgeslagen in de vetcellen of als truglyceride
Wat ijn de oorzaken van een verhoogd triglyceride gehalte ?
- te veel verzadigd vet
- te veel geraffineerde KH
- te weinig beweging
- te kort aan nutrienten, antioxidanten, caroteoiden, …
- te kort aan omega 3 vetzuren of aanmaak prostaglandines E1 en E3
Wat zijn fosfolipiden ?
- triglyceride is een glycerol met 3 vetzuren
- fosfolipiden zijn glycerol met 2 vetzuren en een fosfaatgroep (PO4)
Waar bevinden zich fosfolipiden ?
- Ze vormen het dubbel membraam van de cellen
De staart van een fosfolipide bestaat uit ? De kop bestaat uit ?
- vetzuurketen en is vetoplosbaar en waterafstootbaar ( hydrofobe staarten )
- de kop bestaat uit glycerol en fosfaatgroep en is wateroplosbaar , hydrofoob
Wat is de ftie van fosfolipiden ?
- bescherming cel
- dubbel membraam rond de cellen
- membraam rond de organellen
- houd de eiwitten op plaats = belangrijk voor transport voedingstoffen en afvalstoffen, en prikkeloverdracht tss cellen
- vormen reservevoorraad van EVZ > belangrijk voor aanmaak prostaglandines en signaalmoleculen voor de regulatie in de cel
- beschermen de cel tegen virussen en bacteriën . EVZ en fosfolipiden trekken zuurstof aan en daar kunnen virussen en bacteriën niet in gedijen
- tegengaan van samen klonteren van cholesterol en vetten : de fosfolipiden zorgen voor een vetlaag rond cholesterol, vitamine ADEK, carotenoïden
Wat doet verzadigd vet en cholesterol met de celmembramen ?
- ze zorgen dat de celmembraam hard genoeg blijven
- indien er te veel cholesterol en verzadigd vet is dan EVZ , dan wordt de membraam te hard
- dan haalt het lichaam de cholesterol uit de membraam in het bloed
- bij veel EVZ eten worden de membramen vloeibaarder, soepeler, en dan wordt cholesterol gebruikt om de membraam harder te houden , evenwicht , en dan hoeft cholesterol niet in het bloed te komen .
Conclusie : eten van te veel verzadigd vet en te weinig EVZ verharden de celmembramen > hierdoor wordt cholesterol uit de celmembraam gehaald en opgeslagen in het bloed
Is lecithine een fosfolipide ?
ja
Wat is lecithine ? In welke voeding zit het ?
is methylgroep ( CH3) + vetketen (CH2) + osfaatgroep (PO4) + choline fosfatidylcholine eierdooier en sojabonen
is lecithine belangrijk ? waar vind je het in het lichaam ?
licithine :
- emulgator : dwz dat het vetten afbreekt tot kleine druppeltjes , waardoor dat ze niet afzetten tegen het bloedvatwand of omgezet worden in galzouten
- aanmaak choline : belangrijk voor aanmaak acetylcholine , dat weer belangrijk is voor aanmaak neurotransmitters
choline = bealngrijk voor in de lever voor de lipotrope factor ( verwerken van vetten )
- licithine is onderdeel van galzouten
- licithine houdt cholesterol oplosbaar
- helpt lever detoxificeren
- is onderdeel van de fosfolipendlaag vaan de celmembramen
Geef de twee belangrijkste soorten fosfolipiden !
- licithine ( fosfatidylcholine)
- fosfatidylserine
Waar speelt fosfatidylserine een grote rol ?
- belangrijkste fosfolipide in de hersenen
structuur fosfatidylserine ?
- fosfaatgroep + glycerol +vetketen + L-serine
In wat kan fosfatidylserine enzymatisch worden omgezet en omgekeerd ?
Fosfatidylserine in fosfatidylethanolamine en omgekeerd
fosfotidylethanolamine kan omgezet worden in fosfatidylcholine
In welke voeding vind je lecithine ( fosfatidylserine ) ?
eieren, orgaanvlees ,vette vis , zaad van sojaboon
Fties van lecithine ( fosfatidylserine ) ?
- belangrijk naar stressbestendigheid :
- remt aanmaak coritsol , maar blokkeert het niet
- kalmeert de hypofyse - hypothalamus-bijnier as
- verbetert stemming, motivatie, initietief
Bealngrijk voor zenuwcellen : - verhoogt aantal reseptoren voor NGF ( nerve growth factor ) is nodig voor groei, celdeling en overleving van cellen
Wat zijn steroiden ?
Dit zijn lipiden met een koolstofringstructuur
cholesterol is een steroid
Wat zijn steroidehormonen ?
Deze hormonen worden aangemaakt uit cholesterol
BV cortison, testosteron, oestrogeen, aldosteron
Wat is een belangrijke ftie van het steroidhormoon aldosteron ?
handhaven van bloeddruk
Wat is de ftie van cholesterol ?
- stabile celmembraam
- aanmaak vit D en steroidhormonen
- aanmaak galzuur
- bescherming van de huid
- aanmaak nieuwe cellen, weefselherstel
- hersenen maken eigen cholesterol aan
- aanmaak neurotransmitters
Wat doet galzuur ?
vertering vetten, oliën, vetoplosbare vitamines
Wat is de oorzaak van te veel cholesterol in het bloed ?
- te veel verzadigd vet eten
- te veel geraffineerde KH eten
- te weinig beweging
- te weinig EVZ
- te weinig nutrienten
- te weinig beta - 6 - desaturase
- te weinig antioxidanten
- te veel stress
- te veel straling
- te veel linolzuur eten
- te veel transvetten eten
- te weinig vezels
- te veel alcohol
Wat is de echte uitdaging met cholesterol ?
Cholesterol wordt geoxideerd en/of geclycosyleerd ( versuikers )
hierdoor kan de cholesterol niet ingenesteld worden in de celmembramen en blijft het in het bloed. daar veroorzaakt het problemen .
Hoe komt die oxidatie en versuikering ? Leefstijl !!!!!!!!
Wat is het effect van sterolen in margarines ?
Zogenaamd het verlagen van de cholesterol
sterolen komen voor in voeding maar in veel kleinere hoeveelheden en in natuurlijke vorm. In margarines is het een overdosis : dit kan onvruchtbaarheid en disbalans in de hormonen veroorzaken
Wat is het negatief effect van hexaan in margarines ?
Hexaan wordt gewonnen uit aardolie .
Het dient als oplosmiddel in bv margarines .
Hexaan is schadelijk voor het menselijk lichaam. MAAR!
Hexaan wordt ook weer volledig uit het product gehaald in de productieproces.
margarine heeft een veel lagere ecologische voetafdruk en in de biologische margarines van becel wordt geen hexaan gebruikt .
Wat is het negatief effect van verhitting door stoom van de plantaardige oliën in margarines ?
verhitting zorgt dat de structuur van onverzadigde vetzuren veranderen in r-trans vetzuren . Deze gaan zich gedragen als verzadigde vetzuren .
Zitten er nog veel transvetten in onze voeding ? waar zit dan het uiteindelijk probleem ?
- neen, ze hebben het enorm terug gedrongen .
- het probleem zit niet in transvetten, koolhydraten verzadigde vetten, dierlijke eiwitten, dierlijke vetten, cholesterol, …
Het probleem zit in de disbalnas van het eten van onze voedingstoffen :
1. te weinig nutrienten ( kleurrijke groenten, fruit, noten, pitten, zaden, peulvruchten, cacao, kokosolie, olijfolie, avocado, vis, schaaldieren, teunisbloemolie, borage olie, duindoornolie, hennep olie, … kortom de gezonde voeding eten in een overeenkomend aantal kcal
2. te veel verzadigde vetten uit te veel vlees, koek, …
3. te veel geraffineerde suikers
4. te weinig vezels
5. te weinig essentiële vetzuren
6. te weinig essentiële aminozuren
7. te veel stress
8. te weinig liefde
9. te veel vervuilde voeding
Wat zijn de voordelen en nadelen van grasboter ?
nadeel : hoge ecologische voetafdruk
voordeel : GLA en boterzuur
In feite niet echt een voordeel want je kan GLA uit teunisbloemolie en borage olie halen , of zwarte bessen zaad olie
boterzuur maakt je lichaam zelf aan als je voldoende vezels eet
Is GLA goed om af te slanken ? En waarom ?
ja,
GLA zorgt voor aanmaak DGLA en dat zorgt voor aanmaak prostaglandines > deze zorgen voor remming ontsteking , en dus ook vetcellen
GLA zorgt ook voor verminderd aanmaak archidonzuur
GLA verhoogt vetverbranding en afnamen vetmassa ( bij mensen met te hoog vetpercentage )
Tot welke groep behoren actaanzuur, hexaanzuur, decaanzuur en dodecaanzuur ?
Tot de industrieel gevormde middellange keten vetzuren
Van nature zitten ze ook in kokosmelk , palmolie , palmpitolie, geitenmelk
