Hoofdstuk 8

Question 1

Fylogenetische ontwikkeling

Answer 1

Evolutionaire ontwikkeling van hogere diensten uit lagere diersoorten

Question 2

Ontogenetische ontwikkeling

Answer 2

Ontwikkeling van de individuele mens van bevruchting tot volwassenheid

Question 3

Sluiten van neurale buis

Answer 3

Begin / bakermat van het zenuwstelsel

• duurt een paar dagen

Question 4

Spina bifida

Answer 4

Er is geen sluiting van neurale buis

Een aangeboren afwijking van wervelkolom waarbij deel ruggenmerg en hersenvliezen bloot komen te liggen door open ruggengraat

Question 5

Prenatale ontwikkeling van hersenen

Answer 5

Je ziet de basis van de structuren al bij de embryo. Hierna groeien vooral de grote hersenen nog heel erg veel, de rest gaat op zijn plek zitten

Question 6

Oorsprong zenuwcellen

Answer 6

1. Neurale stamcellen = multipotent (kunnen ontwikkelen tot alle soorten gespecialiseerde cellen
   > kunnen delen
2. Voorloper cellen > kunnen delen
3. Neuroblast of glioblast > kunnen niet delen
4. Gespecialiseerde neuron of Gliacel > kunnen niet delen

> > plaatje leren
ontwikkeling beïnvloedt tussen chemische signalen. Dus tussen 1 en 2 is een chemisch signaal, ook tussen 2 en 3 enzovoort

Question 7

Expressie van genen wordt beïnvloedt door:

Answer 7

• neurotrofe signalen
• DNA methylatie
• epigenetische factoren

Question 8

Neurotrofe signalen

Answer 8

kunnen bepaalde genen tot uiting brengen/ AAN zetten, waardoor een cel zich op een bepaalde manier ontwikkeld

Question 9

DNA methylatie

Answer 9

Ja bepaalde genen onderdrukken/ UIT zetten

Question 10

Epigenetische factoren

Answer 10

Omgevingen vloeden kunnen expressie van genen ook veranderen

Vooral bij stressvolle situatie
Bv: stress in prenatale fase

Question 11

Stadia van hersenontwikkeling (sowieso op tentamen) - zie ook grafiek

Answer 11

1. Celgeboorte (neurogenesis)
2. Cel migratie
3. Cel differentiatie
4. Cel rijping (dendriet en axongroei)
5. Synaptogenese (vormen van synapsen)
6. Cel dood en synaptische snoei
7. Myelogenese (vorming van myeline)

Question 12

Neurogenese

Answer 12

Ontstaan van neuronen uit stamcellen in neurale buis
Grotendeels afgerond na 25 weken

• uitzondering : hippocampus, daar kunnen ze later nog vormen

• herstellen van letsel door neurotoxische stoffen en trauma is over het algemeen gemakkelijker tijdens neurogenese dan in lagere ontwikkelingsstadia
> moeilijk om neurogenese weer op te starten als het proces bijna voltooid is

• neuroblastoom (hersentumor) bij kinderen is een teken van vertraagde neurogenese

Question 13

Neurale migratie

Answer 13

• radiale Gliacellen stippelen de route uit
• paden gaan op sub-ventriculaire zone ( net onder de ventrikels ) naar het oppervlak van de cortex
• corticale lagen ontwikkelen van binnen naar buiten: eerst laag VI, dan laag V etc

Sommige neuronen gaan “off-Road” en volgen chemische signalen

Question 14

Cel differentiatie

Answer 14

• gespecialiseerde cellen worden gevormd uit 1 algemene voorloper cel (precursor)

• onder invloed van chemische signalen (neurotrofe factoren) differentiëren deze cellen zich in gespecialiseerde cellen

• cel differentiatie is afgerond bij de geboorde, maar neurale naturaliën gaat nog een aantal jaren door

Question 15

5 stappen cel differentiatie

Answer 15

1. Neuron is ongecompliceerde voorloper (precursor)
2. Cellen met enige segregatie (verschillende groepen scheiden van elkaar van determinanten)
3. Verder scheiding van determinanten
4. Intracellulaire omgeving
5. Diverse cellen

Question 16

Neurale maturatie

Answer 16

Ontwikkeling dendrieten - langzaam
• vertakkingen van dendrieten = arborisatie
• start prenataal en duurt tot 2 jaar na de geboorte
• gevolgd door groei van dendritische uitsteeksels “spines”

Ontwikkeling axonen - snel
• neurotrope chemische signalen sturen “vingers” (filopodia) op uiteindelijk de van axon (groeiconus) in een bepaalde richting

Question 17

Synaptogenese (vorming synapsen)

Answer 17

• 5 maanden na conceptie: simpele synaptische verbinding
• 7 maanden na conceptie: extensieve synaptische verbindingen in diepe corticale lagen

Na geboorde neemt aantal synapsen snel toe

Niet alle synapsen in bv visuele cortex zijn gerelateerd aan visuele informatieverwerking
> synesthesie

Question 18

Synesthesie

Answer 18

Fenomeen waarbij sensatie in ene zintuig ook sensatie in ander zintuig activeert

Bv: als je aan een cijfer denkt, activeert je brein ook een kleur

Question 19

Afsterven van neuronen en snoeien van synapsen

Answer 19

• initiële overproductie, gevolgd door eliminatie van overbodige cellen
• overbodige neuronen sterven af (apoptose) omdat ze afhankelijk zijn van neurotrofe voedende factoren geproduceerd door Gliacellen

• synapsen op overgebleven neuronen blijven behouden tot in volwassenheid, mits ze deel uitmaken van een functioneel netwerk
> andere worden geëlimineerd (42%)

Question 20

Apoptose

Answer 20

Genetische voorgeprogrammeerde celdood

Question 21

Synaptic pruning

Answer 21

Synapsen die niet worden opgenomen in functioneel netwerk worden geëlimineerd

• kan ook worden geïnduceerd door omgevingsfactoren (cultuur, life events)
> kan leiden tot variatie in neurale connectiviteir en perceptie

> veranderingen in pruningsproces zijn mogelijk gerelateerd aan ontwikkelingsstoornissen

Question 22

Myelinigenese (vorming van myeline, gliacel ontwikkeling)

Answer 22

Cerebrale myelinisatie (door oligodendrogliacellen) is een grove indicatie van cerebrale maturatie (rijping)

• myelinalisatie geeft een schatting van de rijpheid van het zenuwstelsel van je brein

• witte stof neemt toe( myeline)
• grijze stof neemt af (apoptose en synaptische pruning)
> uitzondering taalgebied, daar neemt grijze stof toe (toename in synapsen, astrocyten en bloedvaten

Question 23

Piaget stadia cognitieve ontwikkeling
(Zie tabel uitgebreid)

Answer 23

1. Geboorte tot 24m - sensomotorisch
2. 2/6j - preoperationeel
3. 7/11j - concreet operationeel
4. 12+j - formeel operationeel

Question 24

Hormonen en hersenontwikkeling
Androgenen

Answer 24

Mannelijke geslachtshormoon - vooral testosteron

• mannelijke geslachtskenmerken
• secundaire geslachtskenmerken (bv baardgroei)
• veranderingen in brein

Question 25

Hormonen en hersenontwikkeling
Oestrogenen

Answer 25

Vrouwelijke geslachtshormonen

Oestron, oestradiol, oestriol
• menstruatie, zwangerschap

Question 26

Androgynen en oestrogenen induceren veranderingen in de hersenen:

Answer 26

• aantal neuronen
• vertakkingen van dendrieten
• groei synapsen