Hoofdstuk 8 Flashcards
Fylogenetische ontwikkeling
Evolutionaire ontwikkeling van hogere diensten uit lagere diersoorten
Ontogenetische ontwikkeling
Ontwikkeling van de individuele mens van bevruchting tot volwassenheid
Sluiten van neurale buis
Begin / bakermat van het zenuwstelsel
• duurt een paar dagen
Spina bifida
Er is geen sluiting van neurale buis
Een aangeboren afwijking van wervelkolom waarbij deel ruggenmerg en hersenvliezen bloot komen te liggen door open ruggengraat
Prenatale ontwikkeling van hersenen
Je ziet de basis van de structuren al bij de embryo. Hierna groeien vooral de grote hersenen nog heel erg veel, de rest gaat op zijn plek zitten
Oorsprong zenuwcellen
- Neurale stamcellen = multipotent (kunnen ontwikkelen tot alle soorten gespecialiseerde cellen
> kunnen delen - Voorloper cellen > kunnen delen
- Neuroblast of glioblast > kunnen niet delen
- Gespecialiseerde neuron of Gliacel > kunnen niet delen
> > plaatje leren
ontwikkeling beïnvloedt tussen chemische signalen. Dus tussen 1 en 2 is een chemisch signaal, ook tussen 2 en 3 enzovoort
Expressie van genen wordt beïnvloedt door:
• neurotrofe signalen
• DNA methylatie
• epigenetische factoren
Neurotrofe signalen
kunnen bepaalde genen tot uiting brengen/ AAN zetten, waardoor een cel zich op een bepaalde manier ontwikkeld
DNA methylatie
Ja bepaalde genen onderdrukken/ UIT zetten
Epigenetische factoren
Omgevingen vloeden kunnen expressie van genen ook veranderen
Vooral bij stressvolle situatie
Bv: stress in prenatale fase
Stadia van hersenontwikkeling (sowieso op tentamen) - zie ook grafiek
- Celgeboorte (neurogenesis)
- Cel migratie
- Cel differentiatie
- Cel rijping (dendriet en axongroei)
- Synaptogenese (vormen van synapsen)
- Cel dood en synaptische snoei
- Myelogenese (vorming van myeline)
Neurogenese
Ontstaan van neuronen uit stamcellen in neurale buis
Grotendeels afgerond na 25 weken
• uitzondering : hippocampus, daar kunnen ze later nog vormen
• herstellen van letsel door neurotoxische stoffen en trauma is over het algemeen gemakkelijker tijdens neurogenese dan in lagere ontwikkelingsstadia
> moeilijk om neurogenese weer op te starten als het proces bijna voltooid is
• neuroblastoom (hersentumor) bij kinderen is een teken van vertraagde neurogenese
Neurale migratie
• radiale Gliacellen stippelen de route uit
• paden gaan op sub-ventriculaire zone ( net onder de ventrikels ) naar het oppervlak van de cortex
• corticale lagen ontwikkelen van binnen naar buiten: eerst laag VI, dan laag V etc
Sommige neuronen gaan “off-Road” en volgen chemische signalen
Cel differentiatie
• gespecialiseerde cellen worden gevormd uit 1 algemene voorloper cel (precursor)
• onder invloed van chemische signalen (neurotrofe factoren) differentiëren deze cellen zich in gespecialiseerde cellen
• cel differentiatie is afgerond bij de geboorde, maar neurale naturaliën gaat nog een aantal jaren door
5 stappen cel differentiatie
- Neuron is ongecompliceerde voorloper (precursor)
- Cellen met enige segregatie (verschillende groepen scheiden van elkaar van determinanten)
- Verder scheiding van determinanten
- Intracellulaire omgeving
- Diverse cellen
Neurale maturatie
Ontwikkeling dendrieten - langzaam
• vertakkingen van dendrieten = arborisatie
• start prenataal en duurt tot 2 jaar na de geboorte
• gevolgd door groei van dendritische uitsteeksels “spines”
Ontwikkeling axonen - snel
• neurotrope chemische signalen sturen “vingers” (filopodia) op uiteindelijk de van axon (groeiconus) in een bepaalde richting
Synaptogenese (vorming synapsen)
• 5 maanden na conceptie: simpele synaptische verbinding
• 7 maanden na conceptie: extensieve synaptische verbindingen in diepe corticale lagen
Na geboorde neemt aantal synapsen snel toe
Niet alle synapsen in bv visuele cortex zijn gerelateerd aan visuele informatieverwerking
> synesthesie
Synesthesie
Fenomeen waarbij sensatie in ene zintuig ook sensatie in ander zintuig activeert
Bv: als je aan een cijfer denkt, activeert je brein ook een kleur
Afsterven van neuronen en snoeien van synapsen
• initiële overproductie, gevolgd door eliminatie van overbodige cellen
• overbodige neuronen sterven af (apoptose) omdat ze afhankelijk zijn van neurotrofe voedende factoren geproduceerd door Gliacellen
• synapsen op overgebleven neuronen blijven behouden tot in volwassenheid, mits ze deel uitmaken van een functioneel netwerk
> andere worden geëlimineerd (42%)
Apoptose
Genetische voorgeprogrammeerde celdood
Synaptic pruning
Synapsen die niet worden opgenomen in functioneel netwerk worden geëlimineerd
• kan ook worden geïnduceerd door omgevingsfactoren (cultuur, life events)
> kan leiden tot variatie in neurale connectiviteir en perceptie
> veranderingen in pruningsproces zijn mogelijk gerelateerd aan ontwikkelingsstoornissen
Myelinigenese (vorming van myeline, gliacel ontwikkeling)
Cerebrale myelinisatie (door oligodendrogliacellen) is een grove indicatie van cerebrale maturatie (rijping)
• myelinalisatie geeft een schatting van de rijpheid van het zenuwstelsel van je brein
• witte stof neemt toe( myeline)
• grijze stof neemt af (apoptose en synaptische pruning)
> uitzondering taalgebied, daar neemt grijze stof toe (toename in synapsen, astrocyten en bloedvaten
Piaget stadia cognitieve ontwikkeling
(Zie tabel uitgebreid)
- Geboorte tot 24m - sensomotorisch
- 2/6j - preoperationeel
- 7/11j - concreet operationeel
- 12+j - formeel operationeel
Hormonen en hersenontwikkeling
Androgenen
Mannelijke geslachtshormoon - vooral testosteron
• mannelijke geslachtskenmerken
• secundaire geslachtskenmerken (bv baardgroei)
• veranderingen in brein
Hormonen en hersenontwikkeling
Oestrogenen
Vrouwelijke geslachtshormonen
Oestron, oestradiol, oestriol
• menstruatie, zwangerschap
Androgynen en oestrogenen induceren veranderingen in de hersenen:
• aantal neuronen
• vertakkingen van dendrieten
• groei synapsen
