Hoofdstuk 7

Question 1

Pathologische angst

Answer 1

= Angststoornis
- Ongewone intense en/of langdurige angst die buiten proporties is
- Angst zonder angstopwekkende prikkel

Question 2

Cerebraal angstcircuit

Answer 2

1. Autonome reacties (Locus coeruleus, amygdala)
   = Snellere ademhaling en hartslag
2. Motorische reacties (basale ganglia, motorische cortex)
   = Fight, flight, freezing
3. Emotionele responsen (Amygdala)
   = Angst en bedreiging
4. Geheugen (Hippocampus)
   = Eerdere ervaringen zullen mede bepalen hoe de situatie wordt ingeschat

Question 3

Algemene behandeling angststoornissen

Answer 3

• Cognitieve gedragstherapie
  Angsthiërarchie, angstthermometer
  Exposure (habituatie/extinctie)
• Medicamenteuze behandeling
  Anxiolytica: beperkte indicatie
  SSRI’s

Question 4

Paniekstoornis - algemeen

Answer 4

Recidiverende onverwachte paniekaanvallen

Ten minste één van de aanvallen werd gevolgd door ten minste één maand waarin betrokkene :
- Zicht voortdurend zorgen maakte over nieuwe aanvallen.
- Piekerde over de gevolgen van een nieuwe aanval.
- T.g.v. de aanval een belangrijke gedragsverandering vertoonde.

Question 5

kenmerken paniekaanval

Answer 5

Een begrensde periode van intense angst of gevoel van onbehagen, waarbij vier (of meer) van de volgende symptomen plotseling ontstaan, die binnen tien minuten een maximum bereiken :

1. Hartkloppingen, bonzend hart of versnelde hartactie
2. Transpireren
3. Trillen of beven
4. Gevoel van ademnood of verstikking
5. Naar adem snakken
6. Pijn of onaangenaam gevoel op de borst
7. Misselijkheid of buikklachten
8. Gevoel van duizeligheid, onvastheid, licht in het hoofd of flauwte
9. Derealisatie (gevoel van onwerkelijkheid) of depersonalisatie (gevoel los van zichzelf te staan)
10. Angst de zelfbeheersing te verliezen of gek te worden
11. Angst dood te gaan
12. Paresthesieën (verdoofde of tintelende gevoelens)
13. Opvliegers of koude rillingen

Question 6

Specifieke fobie - kenmerken

Answer 6

A. Een aanhoudende en irrationele angst voor een bepaald object of voor een bepaalde situatie.

B. Blootstelling aan de fobische prikkel veroorzaakt bijna zonder uitzondering een onmiddellijke angstreactie, die de vorm kan krijgen van een situatie-gebonden paniekaanval

C. De fobische situatie wordt vermeden of anders doorstaan met intense angst of lijden.

D. De persoon erkent dat zijn angst feitelijk ongegrond is.

E. Duurt meestal 6 maanden of langer.

F. De angst of het vermijdingsgedrag is zo ernstig dat het interfereert met de dagelijkse bezigheden of sociale relaties. De betrokkenen lijdt ernstig onder de angst.
G. De angst en vermijding kunnen niet beter verklaard worden door een andere angststoornis.

Question 7

Types specifieke fobie

Answer 7

1. diertype
2. natuurtype
3. bloed-injectie-verwonding type
4. situationeel type
5. overige type

Question 8

Ethiopathogense - specifieke fobie

Answer 8

• Biologisch model
  weinig argumenten
• psychologisch model
  leertheoretisch;
  klassieke cond; aanleren v/d angst
  operante cond; aanleren v/h vermijdingsgedrag

Question 9

Behandeling - specifieke fobie

Answer 9

Exposuretechnieken:

• in vivo
• in vitro
• in virtual reality

Question 10

Algemene kenmerken - paniekstoornis

Answer 10

• recidiverende onverwachte paniekaanvallen

ten minste 1 van de aanvallen werd gevolgd door ten minste 1 maand waarin betrokkene:

• zich voortdurend zorgen maakte over een nieuwe aanval
• piekerde over de gevolgen van een nieuwe aanval
• tgv de aanval belangrijke gedragsveranderingen vertoond

Question 11

Agorafobie

Answer 11

Duidelijke angst of vrees voor twee (of meer) van de volgende vijf situaties :
- Gebruikmaken van (openbaar) vervoer (zoals auto, bus, trein, schip, vliegtuig)
- Zich in een open ruimte bevinden (zoals parkeerplaatsen, marktpleinen)
- Zich in een afgesloten ruimte bevinden (zoals winkels, theaters, bioscopen)
- In de rij staan of zich in een menigte bevinden
- Alleen buitenshuis zijn
De betrokkene vreest of vermijdt deze situtaties vanwege de gedachte dat ontsnappen moeilijk zal zijn of hulp niet beschikbaar wanneer zich panieksymptomen of andere machteloos makende of genante symptomen zouden ontwikkelen.

De situaties worden vermeden (bv. reizen is beperkt) of worden alleen doorstaan met duidelijk lijden of de angst een paniekaanval of paniekachtige symptomen te krijgen, of de aanwezigheid van een begeleider is noodzakelijk.

De angst en vermijding kunnen niet beter verklaard worden door een andere angststoornis.

Question 12

Etiopathogenese - paniekstoornis en agorafobie

Answer 12

Biologisch model:
- genetische factoren: h^2= 0.4
gedragsinhibitie en angstgevoeligheid
- hyperreactief NA systeem
- Dysfynctie 5-HT, GABA (meer aanw)

Psychologisch model:
- cognitief model: catastrofale interpretaties
- vroege traumatische ervaringen

Question 13

Behandeling - paniekstoornis en agorafobie

Answer 13

• cognitieve gedragstherapie; graduele exposure in vivo
• medicamenteuze ondersteuning; Anxiolytica en antidepressiva
• combinatie

Question 14

Etiopathogenese sociale fobie

Answer 14

• biologisch model
  genetische factoren
• psychologisch model:
  Irrationele ideeën en verwachtingen
  Klassieke conditionering (trauma)
  Sociaal cognitieve leertheorie (modelling)

Question 15

behandeling - sociale fobie

Answer 15

• Medicamenteuze ondersteuning
  Antidepressiva (SSRI’s)
• Cognitieve therapie
• Gedragstherapie
  Exposure in vivo
• Assertiviteitstraining
  Sociale vaardigheidstraining

Question 16

Algemene kenmerken - OCS

Answer 16

De patiënt beschouwt de dwangverschijnselen op een bepaald moment als onzinning of excessief.

De klachten veroorzaken veel spanning. Ze kosten de patiënt meer dan een uur per dag, of verstoren in ernstige mate het dagelijks functioneren.

Angst- en spanningsgegevende dwanggedachte, die wordt gevolgd door een angst- en spanningsreducerende dwanghandeling.

Question 17

Etiopathogenese - OCS

Answer 17

Biologisch model :
- Executief disfunctioneren
- Prefrontale cortex, nucleus caudatus, thalamus, striatum

Psychologisch model :
- Onrealistische gedachten
- Operante conditionering

Question 18

Behandeling OCS

Answer 18

• Medicamenteuze ondersteuning
  Antidepressiva (SSRI’s, TCAD)
• Cognitieve therapie (dwanggedachten)
  Negatieve gedachten
• Gedragstherapie (dwanghandelingen)
  Exposure in vivo (angstreductie)
  Responspreventie (vermindering rituelen)

Question 19

Gegeneraliseerde angststoornis kenmerken

Answer 19

Buitensporige angst en bezorgdheid (piekeren), gedurende zes maanden vaker wel dan niet voorkomend, over een aantal gebeurtenissen of activiteiten (zoals werk of schoolprestaties).

Betrokkene vindt het moeilijk de bezorgdheid in de hand te houden.

De angst en bezorgheid gaan samen met drie (of meer) van de volgende zes symptomen (waarvan ten minste enkele symptomen in de laatste zes maanden vaker wel dan niet aanwezig)

Rusteloosheid, opgewonden of geïrriteerd zijn
Snel vermoeid zijn
Zich moelijk kunnen concentreren of zich niets herinneren
Prikkelbaarheid
Spierspanning
Slaapstoornis (moeilijkheden in slaap te vallen of door te slapen, of rusteloze, niet verkwikkende slaap).

Question 20

Behandeling - GAS

Answer 20

Cognitieve gedragstherapie :
- Cognitieve technieken
Veranderen disfunctionele cognities
Veranderen blootstelling aan piekeren
- Exposure in vivo
- Relaxatie

Medicamenteuze ondersteuning :
- Anxiolytica
- Antidepressiva

Question 21

Etiopathogenese PTSS

Answer 21

Medisch model :
- Genetische factoren
- Veranderingen HPA-as

Psychologisch model
- Deficiënte informatieverwerking
- Negatieve beoordeling van trauma
- Disfunctionele copingstrategieën (bv. vermijding)

Question 22

behandeling PTSS

Answer 22

Cognitieve gedragstherapie:
- Herhaalde imaginaire exposure (in vitro) aan de traumatische gebeurtenissen.
- Exposure in vivo aan situaties die in het dagelijks leven worden vermeden.

Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR):
- Cfr. supra
- + ritmische oogbewegingen om het informatieverwerkingsproces te
beïnvloeden.

Medicamenteuze ondersteuning
- Antidepressiva (SSRI’s)

Question 23

Acute stressstoornis - kenmerken

Answer 23

Cfr. PTSS, doch
- Symptomen <1 maand
- Dissociatieve symptomen tijdens of na de ingrijpende gebeurtenis:
Derealisatie
Depersonalisatie
Psychogene amnesie
Gevoel van verdoving en vervreemding

Question 23

Kenmerken - anorexia nervosa

Answer 23

Lichamelijke kenmerken
- Constipatie
- Slaapstoornissen
- Cyanose
- Lanugo

Restrictieve type
- Geen vreetbuien of purgerende maatregelen.

Gemengde type
- Geregeld vreetbuien of purgerende maatregelen (laxeermiddelen, diuretica, klysma’s).

Question 24

Klinische presentatie - anorexia nervosa

Answer 24

Goed presteren (studie, werk, sport).
Sociale situaties mijden (samen eten).
Eetgewoonten naar hun hand zetten binnen het gezin.

Question 25

Types Bulimia Nervosa

Answer 25

1. Purgerende type;
   Geregeld bezig met zelfopgewekt braken of het misbruik van laxeermiddelen, diuretica of klysma’s
2. Niet-purgerende type;
   Inadequaat compensatiegedrag zoals vasten of overmatige lichaamsbeweging, maar niet geregeld bezig met zelfopgewekt braken of het misbruik van laxeermiddelen, diuretica of klysma’s.

Question 26

Differentiële diagnose Bulimia Nervosa

Answer 26

• somatische aandoeningen
• gemengde type AN
• Eetbuistoornis

Question 27

Comorbiditeit Bulimia Nervosa

Answer 27

• Stemmingsstoornissen
• Middelenmisbruik (alcohol)
• Impulscontrolestoornis
• Persoonlijkheidsstoornis

Question 28

Diagnostiek - eetstoornissen

Answer 28

Belang interview !

Kort somatisch onderzoek;
Trage pols
Lage lichaamstemperatuur
Bloed : anemie, leukopenie
Osteopenie
Stoornissen in de hormoonregulering
Stoornissen in elektrolytenhuishouding

Question 29

Etiopathogense - Eetstoornissen

Answer 29

Biologisch verklaringsmodel:
- Erfelijke invloeden
- Hypothalamische disfunctie:
Verstoring hongergevoel

Psychologisch verklaringsmodel
- 3 onderling verweven thema’s : seksualiteit, zelfbeeld en lichaamservaring

• Cognitieve theorieën : disfunctionele cognities : hoge eisen stellen aan zichzelf (perfectionisme); de eigen persoon uitgesproken negatief evalueren na een mislukking (negatief zelfbeeld); dichotomiserend (alles of niets-, zwart-wit-) denken.
• Angstmodel
  Verband eten en angst is tweevoudig (uitlokker/consequentie)
• Verslavingsmodel
• Dissociatiemodel
• contextueel model
• sociaal model; ‘cultuurgebonden syndromen’

Question 30

Eetstoornissen - behandeling

Answer 30

1. Focus is tweeledig :
   Eet- en gewichtsproblemen
   Veranderingen zelfbeeld, lichaamsbeleving, sociaal functioneren en betekenisvolle relaties.
2. Multidimensionale (!) behandeling
   - Somatisch
   Bv. SSRI’s bij BN
   Psychologisch
   - Cognitieve gedragstherapie (Multi Family Therapy)
   Individueel
   Ouders
   - Interpersoonlijke psychotherapie
3. Primaire preventie (?)
   Maatschappelijke mentaliteitsverandering
4. Secundaire preventie
   Vroegtijdige detectie (ouders, leerkrachten, hulpverleners)