Hoofdstuk 5

Question 1

Klinische criteria schizofrenie

Answer 1

1 maand lang gedurende een groot deel van de tijd ten minste twee van de volgende symptomen;

1. Wanen = inhoudelijke denkstoornis
2. hallucinaties = perceptie/waarnemingsstoornis
3. onsamenhangende spraak; van de hak op de tak springen
4. ernstig chaotisch of katatoon gedrag
5. Negatieve symptomen

Duur: minstens 6m tekenen van de stoornis

• tijdens de actieve psych fase zijn er geen of hoogstens kortdurende depressieve of manische episodes
• disf op sociaal, beroepsmatig, familiaal en persoonlijk vlak
• de stoornis is niet het gevolg van middelengebruik of van een lichamelijke aandoening

Question 2

Algemene kenmerken Schizofrenie

Answer 2

• heterogeen ziektebeeld; niet mooi afgelijnd ziektebeeld, divers van persoon tot persoon
• weinig tot geen ziekte inzicht
• belang symptomenclusters;
  1. positieve symptomen
  gestoorde realiteitsbesef; wanen/hall
  cognitieve en psychomotorische desorganisatie; onsamenhangende spraak, ernstig chaotisch of katatoon gedrag
  2. negatieve symptomen

Question 3

kenmerken formele denkstoornissen

Answer 3

= onsamenhangende spraak

• INCOHERENTIE = patient moeilijk ku volgen
  -Ongewone associaties
• Wijdlopigheid = draad van het verh kwijt
• Concretistisch denken = letterlijk interpreteren
• Neologismen = nieuwe woorden gebruiken
• Echolalie = kopieer gedrag
• Perseveratie = blijven denken/vasthouden aan een bepaald gedacht/gevoel

Question 4

kenmerken Inhoudelijke denkstoornissen

Answer 4

• Waan
  “oncorrigeerbare foutieve overtuigingen met volgende kenmerken” :
• Opvattingen zijn duidelijk in strijd met de objectieve realiteit
• De gedachten worden als absolute zekerheid verdedigd
• De inhoud van dit ‘geloof’ behoort niet tot het cultuurgoed van een grotere groep
• De overtuiging is particulier

Vaak bizar karakter = het zou nooit in de werkelijkheid kunnen gebeuren

Waansysteem : complex van samenhangende wanen

Question 5

kenmerken waarnemingsstoornissen

Answer 5

Hallucinaties : “zintuiglijke waarnemingservaringen zonder externe bron voor die waarneming, terwijl de patiënt daar absoluut van overtuigd is”

Question 6

Thema’s hallucinaties

Answer 6

• Auditieve of akoestische hallucinaties : stemmen (!);
  De patiënt hoort stemmen die zijn gedachten hardop uitspreken
  De patiënt hoort stemmen die over hem spreken
  De patiënt hoort stemmen die zijn activiteiten beschrijven
• Visuele of optische hallucinaties
• Olfactorische hallucinaties (reuk)
• Gustatoire hallucinaties (smaak)
• Tactiele of haptische hallucinaties (tastzin)

Question 7

Kenmerken ernstig chaotisch of katatoon gedrag

Answer 7

Katatone symptomen;
1. katalepsie = wasachtige buigbaarheid
2. Mutisme = extreme praatangst
3. negativisme = tegenovergestelde zeggen

Question 8

Kenmerken negatieve symptomen

Answer 8

• Affectieve vervlakking
• Apathie
• Spraakarmoede (alogie)
• Sociaal terugtrekgedrag
• Zelfverwaarlozing
• Affectdiscordantie (lachen terwijl je verdrietig bent)
• Angsten
• Prikkelbaar en explosief gedrag

Question 9

Co morbiditeit schizofrenie

Answer 9

• 75 % depressie

aan middelen gebonden stoornissen

Nicotine : 75%
Alcohol : 40 %
Cannabis : 45 - 66 %
Hallucinogenen : 20 %
Stimulantia : 11 %
Sedativa : 3 - 11 %
Opiaten : 2 - 6 %

Question 10

Differentiële diagnostiek

Answer 10

• Neurologische & somatische aandoeningen;
  Lichamelijke oorzaak
• Psychotische depressie
  Psychotische verschijnselen komen bij een depressie alleen voor tijdens episodes van een stemmingsstoornis
• Ontwikkelingsstoornisen
  ASS
• Waanstoornis
  Niet-bizarre waan; algemeen niveau van functioneren blijft intact

Kortdurende psychotische stoornis
< 1 maand

Schizofreniforme stoornis
< 6 maanden

Question 11

Diagnostiek schizofrenie

Answer 11

• (Hetero)anamnese
  = Doordat de pat weinig tot geen ziektebesef
• Psychiatrisch onderzoek
• Lichamelijk onderzoek;
  Uitsluiten lichamelijke aandoening
  CZS (CVA, dementie/delirium, E, infectie, migraine,…)
  Hormonale aandoeningen ((bij)schildklierafwijkingen)
• Laboratoriumonderzoek
  Uitsluiten gebruik of onthouding middel

Question 12

Epidemiologie schizofrenie

Answer 12

• Overal ter wereld (niet cultuurgebonden)
• Bij arm en rijk
• Incidentie: 0,2 / 1000
  = Hoger in stedelijke gebieden van geïndustrialiseerde landen
• Prevalentie
  Puntprevalentie : 4/1000
• 35.000 tot 55.000 Vlamingen
• Bij mannen (15-25 jaar) vroeger dan bij vrouwen (25-35 jaar)
• Even veel voor bij mannen als bij vrouwen

Question 13

Prodromen - schizofrenie

Answer 13

= verschijnselen die wel in een bepaalde richting wijzen, maar waarop nog geen diagnose kan worden vastgesteld.

• Zich isoleren van familie en vrienden
• Prikkelbaarheid
• Concentratieverlies
• Angst- en depressieve klachten
• Zich ongemakkelijk voelen
• Constante moeheid
• Achterdocht of verlies van vertrouwen

Question 14

neurobiologische afwijkingen schizofrenie

Answer 14

Neurotransmitters :
- Dopaminehypothese
Hyperdopaminerge transmissie in het limbisch systeem (positieve SS)
-> Neuroleptica : blokkeren DA-d2-receptoren

Frontale hypodopaminerge transmissie (negatieve SS)

• Neuroanatomie
  Groter volume laterale ventrikels bij SZ
  Kleiner totaal hersenvolume
  Kleiner volume hippocampus
• Neuropsychologie
  Problemen aandacht, geheugen, planmatig handelen
  Frontale en temporale regio
• Neurofysiologie

Question 15

Stresskwetsbaarheidsmodel - schizofrenie

Answer 15

• Diathese; genetische kwetsbaarheid
• Potentiële stressfactoren
• Potentieel beschermende factoren

Question 16

preventie schizofrenie

Answer 16

1. Primaire preventie = alle zaken die op het stresssysteem gaan inwerken
   - Versterking van draagkracht
   - Versterking van vaardigheden
2. Secundaire preventie = wie is er at risk
   - Vroegdetectie van prodromen - risicogroepen
   - Herkennen van kwetsbaarheidsfactoren
   - Interventies in de omgeving;
   Verminderen van draaglast
   Psycho-educatie jongere/jongvolwassene en context
3. Tertiaire preventie
   Vermijden van herval (relaps)

Question 17

Behandeling algemeen - schizofrenie

Answer 17

1. medicamenteus
2. psychosociale interventies

Question 18

Medicatie - schizofrenie

Answer 18

ANTIPSYCHOTICA
- Klassieke of eerstegeneratie (pos SS)
- Atypische of tweedegeneratie (pos & neg SS)

Problemen
- Compliance
- Bijwerkingen

Toedieningsvormen
- Oraal
- Intramusculair
- Depotvorm

Question 19

Psychosociale interventies - schizofrenie

Answer 19

ACT = assertive community treatment

• Steun en structuur (netwerk)
  -Continuïteit van zorgen
• Vast behandelteam (rol HA)
• Stepped care
• Psycho-educatie: Patiënt +
  Omgeving
• Werken rond middelengebruik
• Sociale vaardigheidstraining
• Cognitieve gedragstherapie:
  Methoden om enige controle te verwerven

Question 20

Stepped care

Answer 20

• Intensieve thuiszorg
• Acute dagbehandeling
• Residentiële behandeling
  1. Bestrijding psychotische symptomen
  3. Reïntegratie (rehabilitatie & revalidatie)
  Autonomie
  Zinvolle bezigheden

Question 21

Beloop schizofrenie

Answer 21

1. Premorbide fase = biologische kwetsbaarheid
2. Prodromale fase
   - Afnemende belangstelling voor sociale activiteiten
   - Toenemende problemen met het vervullen van de verantwoordelijkheden van het dagelijks leven
3. Acute fase; verstoring in het denken en perceptie
4. restperiode
   =Terug functioneren op min of meer het niveau van de prodromale fase

Question 22

Klinische criteria Schizofreniforme stoornis

Answer 22

• Cfr. Schizofrenie, doch;

Een episode van de stoornis duurt ten minste 1 maand maar korter dan 6 maanden

Gunstige prognostische kenmerken zich uitend in 2 (of meer) van de volgende :
1. Duidelijke psychotische symptomen binnen de 4 weken na eerste tekenen van gedragsverandering (=acuut begin)
2. Verwardheid of desoriëntatie tijdens de psychose
3. Goed premorbide functioneren en meestal terugkeer hiernaar
4. Geen vervlakt affect

Question 23

klinische criteria Schizoaffectieve stoornis

Answer 23

Een ononderbroken ziekteperiode waarin een stemmingsepisode tegelijkertijd optreedt met de symptomen uit de actieve fase van schizofrenie

Minstens 2 weken met wanen of hallucinaties zonder opvallende stemmingsstoornis.

De depressieve of manische symptomen zijn een aanzienlijk deel van de tijd aanwezig.

De stoornis is niet het gevolg van middelengebruik of van een lichamelijke aandoening.

Typen :
Bipolair type : als er een manische episode is
Depressief type : als er alleen depressieve episodes zijn

Question 24

Klinische criteria waanstoornis

Answer 24

Niet-bizarre wanen gedurende minstens één maand.

Geen stoornis van de gedachtengang, enkel van de gedachteninhoud.

Geen “full-blown” criteria positieve en negatieve symptomen.
Hoogstens zeer kortdurende hallucinaties, ontregelde spraak, katatonie of negatieve symptomen.

Geen opvallende gedragsstoornissen

Als er depressieve of manische perioden zijn geweest, duurden ze relatief kort

Question 25

Klinische criteria - kortdurende psychotische stoornis

Answer 25

Ten minste één van de volgende symptomen :

1. Wanen
2. Hallucinaties
3. Ontregelde spraak
4. Ernstig ontregeld of katatoon gedrag

De stoornis duurt minstens één dag en niet langer dan één maand, met terugkeer tot het oude niveau van functioneren.

Question 26

Klinische criteria - Gedeelde psychotische stoornis

Answer 26

= Inductiepsychose of “folie à deux”

Er ontwikkelt zich een waan bij iemand die een nauwe relatie heeft met één of meer andere mensen, die al een waan heeft (hebben).

Inhoudelijk komen de wanen overeen.

De verschijnselen passen niet bij een andere psychotische stoornis en zijn niet het gevolg van middelengebruik of van lichamelijke aandoening.